Hãng tin AP cho biết, Roberto Saviano được trao giải PEN/Pinter chung với nhà viết kịch người Anh David Hare. Giải thưởng này thành lập hồi năm 2009 bởi hội các nhà văn và nhà bảo vệ nhân quyền mang tên PEN, nhằm tưởng nhớ nhà viết kịch bản Harold Pinter, người từng được trao giải Nobel vì các tác phẩm xuất chúng của ông.
Người Italia can đảm nhất
Theo quy định, giải sẽ luôn được trao cho một nhà văn Anh, người chia sẻ chung cách nhìn của Pinter về xã hội, và một nhà văn bất kỳ “đã thể hiện được sự can đảm chống lại những hành động khủng bố nhằm vào bản thân trong khi sáng tác”. Nói về khía cạnh can đảm, Saviano đã quá thừa tiêu chuẩn.
“Roberto Saviano đối đầu với mafia Naples, đầu tiên là trong cuốn tiểu thuyết Gomorrah, tiếp đó là tại một bộ phim dựng theo nguyên tác” - David Hare nhận xét về người đồng trúng giải với mình trong một buổi lễ tổ chức hôm 10/10 - “Vì làm vậy, cuộc sống của anh ấy đã gặp nguy hiểm. Tôi hy vọng việc giải PEN, giống như một sự ghi nhận nào đó từ phía xã hội, có thể giúp cuộc sống của Saviano trở nên dễ thở hơn.
 |
| Roberto Saviano |
Saviano đã không thể tới lễ trao giải bởi anh đang lẩn trốn và sống bí mật dưới sự giám sát 24/24 của nhân viên an ninh Italia. Tuy nhiên anh đã gửi một thông điệp tới để bày tỏ lòng biết ơn ban tổ chức và các độc giả.“Việc viết lách sẽ luôn có giá trị, khi anh cảm thấy rằng rất nhiều người khác cần được thấy, được biết và được thay đổi, chứ không chỉ muốn sự cảm thông chia sẻ hay giải trí thuần túy” - Saviano nói.
Trong lễ trao giải, bạn của Saviano, nhà báo Annalisa Piras, đã lên nhận thay anh. Piras phân trần rằng dù Saviano chẳng có vấn đề gì về sức khỏe để vắng mặt trong lễ trao giải, nhưng do đặt bút viết Gomorrah, coi như anh đã tự nhốt mình vào một nhà tù vô hình. “Có hàng triệu người Italia, những người như tôi, tin rằng anh ấy là người Italia can đảm nhất trong lịch sử hiện đại” - Piras nhận xét về bạn mình.
Lãnh án tử vì một cuốn sách
Roberto Saviano sinh năm 1979 tại Casal di Principe, căn cứ địa của Casalesi, lực lượng khát máu nhất của mafia Camorra. Vì lẽ đó, anh đã được chứng kiến nhiều hoạt động bẩn thỉu và tội ác do chúng gây ra, từ việc can thiệp kiểm soát ngành công nghiệp sữa và đánh cá, buôn bán cà phê, làm bánh mỳ, thậm chí là dọn rác, cho tới việc buôn bán ma túy và cả giết người.
Anh cũng nhận được vô số bài học cay đắng về cuộc đời, nhất là việc phải âm thầm đồng lõa với mafia. Khi còn trẻ, Saviano từng chứng kiến việc cha đẻ bị đánh dã man vì tội đã giúp đỡ một nạn nhân của mafia Camorra. Luật chơi ở Casal di Principe là những kẻ bị xem như kẻ thù của Camorra phải bị bỏ mặc cho tới chết và nếu có ai đó bị mafia thanh toán trên phố, những người khác phải không được nghe gì, thấy gì.
Saviano có năng khiếu viết lách, và dù tốt nghiệp khoa Triết ở Đại học Naples Federico II, anh lại trở thành nhà báo, cộng tác với nhiều tờ báo lớn như L’Espresso và La Repubblica. Kinh nghiệm làm báo cộng với sự chán ngán những hoạt động bẩn thỉu của Camorra đã thúc đẩy Saviano tham gia vào một cuộc chiến nhỏ của riêng anh, với mục tiêu là phơi bày toàn bộ tội ác của mafia ra cho dư luận phán xét.
Để đạt mục đích, Saviano mất mấy năm trời xin vào làm tại các nhà hàng, khách sạn, công trình xây dựng của các ông trùm mafia. Anh cũng tiếp cận với bọn đàn em cấp thấp trong các băng mafia, duy trì quan hệ với các bạn học, đa số đã chấp nhận làm việc cho mafia và tra cứu các thông tin từ cơ quan cảnh sát. Thông tin thu được đã giúp Saviano thai nghén Gomorrah, cuốn thiểu thuyết mang phong cách kể chuyện của báo chí, đã vạch rõ những hoạt động làm ăn mờ ám của Camorra, địa bàn hoạt động cũng như các mối quan hệ sâu rộng của chúng trong xã hội.
Khi được phát hành, cuốn sách giống như một trái bom nổ, khiến người Italia choáng váng. Tính tới tháng 2/2009, đã có 2 triệu bản Gomorrah được bán hết trong nước. Sách cũng được dịch và in tại 51 nước, nằm trong danh sách các tác phẩm bán chạy nhất ở Đức, Hà Lan, Tây Ban Nha, Pháp, Thụy Điển và Phần Lan. Tờ New York Times từng bình chọn Gomorrah là một trong những cuốn sách quan trọng nhất trong năm 2007.
Đánh đổi cuộc đời vì sự thật
Cuốn sách biến Saviano thành người nổi tiếng nhưng đồng thời cũng mang tới cho anh những kẻ thù chết người. Từ năm 2006, Saviano đã nhận được nhiều lời đe dọa lấy mạng. Các đe dọa này được cảnh sát Italia xác nhận. Họ nói rằng ông trùng băng Casalesi của mafia Cammora là Giuseppe Setola thậm chí còn lên kế hoạch trừ khử Saviano.
Sau khi hay tin, Bộ trưởng Nội vụ Italia Giuliano Amato đã bố trí một vệ sĩ riêng cho Saviano và đưa anh rời khỏi Naples tới nơi an toàn. Nhưng Cammora vẫn chưa quên mối hận. Hồi năm 2008, Carmine Schiavone, người cháu của Francesco Schiavone, một ông trùm khác trong băng Casalesi, khai với nhà chức trách rằng mafia định thủ tiêu Saviano và vệ sĩ riêng bằng cách cài một quả bom trên đường cao tốc nối giữa Rome với Naples, tuyến đường anh hay qua lại. Bầu không khí căng thẳng tới mức Saviano nhiều lần định tìm cách rời khỏi Italia ra nước ngoài lánh nạn. Tuy nhiên hiện anh vẫn đang ở Italia, dưới sự canh chừng cẩn mật của cơ quan an ninh và chưa biết bao giờ mới có thể lấy lại cuộc sống bình thường như trước đây.
