Nâng cao kiến thức về an toàn bức xạ, hạt nhân
Với sự phát triển mạnh mẽ của KHCN, kỹ thuật bức xạ và hạt nhân đã và đang được ứng dụng ngày càng rộng rãi và có hiệu quả trong các ngành kinh tế - kỹ thuật. Đặc biệt là các lĩnh vực như: y tế (soi, chụp chuẩn đoán, điều trị bệnh,…); công nghiệp (chụp chiếu và kiểm tra không phá hủy, đo lường với độ chính xác cao,…); trong lĩnh vực nông nghiệp (chọn tạo giống, thực phẩm biến đổi gen,…); đo đạc, thăm dò môi trường, địa chất và thủy văn và lĩnh vực năng lượng... góp phần quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội; đảm bảo an ninh, quốc phòng.
Hiện nay, trên địa bàn Hà Tĩnh có 73 cơ sở bức xạ với hơn 221 thiết bị bức xạ và nguồn phóng xạ đang hoạt động. Cụ thể, có 64 cơ sở y tế quản lý, sử dụng hơn 141 thiết bị X-quang và 5 nguồn phóng xạ phục vụ công tác khám, chữa bệnh; có 9 cơ sở công nghiệp quản lý, sử dụng 38 thiết bị và 37 nguồn phóng xạ để chụp chiếu công nghiệp, đo mức chất lỏng, xác định vị trí rò rỉ, đo độ mài mòn và theo dõi sự ăn mòn của thiết bị.... Trong thời gian tới, với sự đi vào hoạt động của các dự án lớn và các cơ sở y tế thường xuyên nâng cấp, bổ sung thêm số lượng thiết bị X-quang hiện đại để phục vụ khám chữa bệnh, dự báo số thiết bị bức xạ sẽ càng tăng cao.
Ông Cao Đức Danh – Phó Trưởng phòng Công nghệ và Đổi mới sáng tạo (Sở KH&CN) thông tin, thời gian qua, Sở KH&CN đã khâu nối tổ chức nhiều lớp đào tạo, tập huấn nhằm nâng cao kiến thức về an toàn bức xạ, hạt nhân. Học viên của các lớp đào tạo là người đứng đầu các cơ sở bức xạ, người phụ trách an toàn, nhân viên bức xạ.
Đồng thời, hướng dẫn xây dựng hồ sơ và thực hiện thủ tục hành chính khai báo, cấp mới, gia hạn, sửa đổi giấy phép sử dụng thiết bị X-quang; chứng chỉ phụ trách an toàn bức xạ cho các cơ sở. Đặc biệt, phối hợp với Cục An toàn bức xạ và hạt nhân tổ chức thành công diễn tập ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân tại Công ty TNHH Gang thép Hưng nghiệp Formosa Hà Tĩnh với sự tham gia, hiệp đồng chặt chẽ của các lực lượng như công an, quân đội, y tế.
Theo ông Danh, qua các lớp tập huấn, đào tạo, các cơ sở có sử dụng thiết bị bức xạ đã nắm bắt thêm quy định và chủ động thực hiện các biện pháp an toàn.
Ông Ngô Anh Vũ - Giám đốc điều hành phòng khám Kim Đức (TP Hà Tĩnh) chia sẻ: "Thời gian qua cơ sở đã được tập huấn, nhắc nhở về công tác an toàn bức xạ; chúng tôi luôn tham gia đầy đủ và hoàn thành chương trình đào tạo an toàn bức xạ cho nhân viên. Hiện tất cả công nhân viên phòng khám đều có chứng chỉ an toàn bức xạ, có thiết bị bảo hộ. Nhân viên được đo liều kế 3 tháng 1 lần và được khám sức khỏe định kỳ 6 tháng 1 lần. Các thiết bị được kiểm định theo quy định".
Tăng cường thanh tra, giám sát để đảm bảo an toàn bức xạ
Mặc dù công tác tuyên truyền, tập huấn được triển khai thường xuyên, tuy nhiên ý thức thực thi pháp luật về an toàn bức xạ của một số tổ chức, cá nhân còn chưa cao. Vì vậy, Sở KH&CN đã tăng cường phối hợp với các cơ quan chức năng tiến hành thanh tra, kiểm tra, giám sát.
Qua đó, kịp thời phát hiện và xử lý các vi phạm theo quy định của pháp luật về an toàn bức xạ như: điều kiện phòng đặt thiết bị X-quang chưa đảm bảo quy định, để lọt tia X khi vận hành; việc trang bị liều kế và đo liều kế cá nhân cho nhân viên bức xạ thực hiện chưa đầy đủ; việc kiểm định, kiểm xạ thiết bị X-quang chưa theo đúng quy định; sử dụng thiết bị X-quang không có giấy phép hoặc giấy phép đã hết hạn; nhân viên bức xạ chưa được đào tạo, cập nhật kiến thức về an toàn bức xạ,...
Ông Nguyễn Xuân Kiên - Chánh Thanh tra Sở KH&CN cho biết, năm 2024, Sở KH&CN đã phối hợp tiến hành kiểm tra tại 13 tổ chức, cá nhân có quản lý và sử dụng thiết bị X-quang y tế và phương tiện đo nhóm 2 trên địa bàn các huyện Cẩm Xuyên, Hương Khê và thành phố Hà Tĩnh. Qua đó cho thấy, việc thực thi pháp luật về an toàn bức xạ và về đo lường đối với phương tiện đo nhóm 2 trong y tế của một số tổ chức, cá nhân còn chưa cao và còn mang yếu tố chủ quan. Đơn vị đã phát hiện 3 cơ sở chấp hành không đầy đủ các quy định của pháp luật về an toàn bức xạ hạt nhân, buộc xử phạt hành chính với tổng số tiền 27 triệu đồng, nộp ngân sách Nhà nước.
Trước đó, năm 2023, có 5 cơ sở có hành vi vi phạm trong thực hiện tiến hành công việc bức xạ, quản lý sử dụng phương tiện đo nhóm 2 dùng trong y tế; năm 2022 có 5 cơ sở vi phạm. Thời gian tới, sở sẽ tiếp tục thực hiện hiệu quả công tác thanh tra, giám sát, mở rộng phạm vi kiểm tra bức xạ trong công nghiệp.
Phơi nhiễm bức xạ là tình trạng vô cùng nguy hiểm, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đối với sức khỏe và là nguyên nhân dẫn đến các bệnh lý nguy hiểm như ung thư máu, ung thư bạch cầu cấp, ung thư tuyến giáp trạng, suy tim... Mức độ gây tổn thương của các tia bức xạ ion được xác định theo cường độ và liều lượng bức xạ gây tổn thương.
