Để ngàn sau còn vang câu ví, giặm...

(Baohatinh.vn) - Là nơi tập hợp, nuôi dưỡng tài năng văn nghệ dân gian, mô hình CLB dân ca ví, giặm ở Hà Tĩnh ngày càng góp sức lan tỏa di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại trong đời sống.

Ươm mầm di sản

Sau khi dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh được UNESCO vinh danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại (tháng 11/2014), Hà Tĩnh đã tăng cường công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Trong đó, việc khuyến khích thành lập các CLB dân ca ví, giặm ở các địa phương được triển khai mạnh mẽ và được người dân hưởng ứng nhiệt tình.

b2.jpg
Tiết mục "Trai phường nhủi gặp gái Đồng Môn" do CLB Dân ca ví, giặm phường Tân Giang (CLB đầu tiên của TP Hà Tĩnh) biểu diễn tại Liên hoan các CLB dân ca ví, giặm toàn tỉnh năm 2020.

Từ chỗ chỉ có 4 CLB, sau 1 năm triển khai đã có hàng chục địa phương cấp xã hưởng ứng thành lập CLB. Đến nay, sau 10 năm dân ca ví, giặm được UNESCO vinh danh (2014 - 2024), toàn tỉnh đã thành lập được trên 174 CLB tại các xã, phường, thị trấn cùng nhiều mô hình CLB tại các cơ quan, trường học… Các CLB dân ca ví, giặm đã tập hợp, thu hút hàng nghìn thành viên ở đủ mọi thành phần, lứa tuổi có chung niềm đam mê và năng khiếu về văn nghệ tham gia sinh hoạt, học tập, thực hành, sưu tầm, sáng tác lời mới và biểu diễn dân ca ví, giặm. Qua đó, góp sức đưa di sản ngày càng lan tỏa, gắn liền với hơi thở của đời sống đương đại.

Nghệ nhân Dân gian (NNDG) Trần Thị Hương - thành viên CLB Dân ca ví, giặm phường Tân Giang (TP Hà Tĩnh) cho biết: “Từ nhỏ, tôi đã yêu thích dân ca ví, giặm; lớn lên, tôi thường xuyên tham gia phong trào văn nghệ địa phương. Tuy nhiên, thời điểm 2014 trở về trước, tôi hầu như chưa có kiến thức, hiểu biết về loại hình văn nghệ dân gian này, chỉ hát được vài làn điệu đơn giản mà vẫn chưa đúng. Cuối năm 2014, tôi được tham gia sinh hoạt tại CLB Dân ca ví, giặm phường Tân Giang. Với môi trường sinh hoạt cởi mở, sự truyền dạy của các thế hệ nghệ nhân đi trước, tôi đã từng bước học hỏi được nhiều kiến thức mới, hát được nhiều làn điệu dân ca ví, giặm, thêm tự tin biểu diễn trên sân khấu. Đến nay, song song với tham gia nhiều liên hoan, hội thi cùng CLB, tôi thường xuyên được các đài truyền hình Trung ương và địa phương mời thực hiện các chương trình về văn nghệ dân gian”.

b3.jpg
Nghệ nhân Trần Thị Hương trở thành hạt nhân nổi bật của dân ca ví, giặm sau khi tham gia sinh hoạt tại CLB Dân ca ví, giặm phường Tân Giang (TP Hà Tĩnh) từ cuối năm 2014.

CLB Dân ca ví, giặm phường Tân Giang là CLB dân ca ví, giặm đầu tiên của TP Hà Tĩnh. Trải qua gần 10 năm hoạt động, dưới sự dẫn dắt của Nghệ nhân Ưu tú Đặng Minh Nguyệt (trong vai trò chủ nhiệm), CLB đã góp phần đào tạo nhiều thế hệ nghệ nhân thực hành di sản dân ca ví, giặm. Trong đó, có những hạt nhân nổi bật như các nghệ nhân ưu tú Hồ Đức Trung, Nguyễn Thị Thanh Minh; các nghệ nhân dân gian Trần Thị Hương, Lê Thị Phương Thảo, Hoàng Hạnh… cùng nhiều thanh thiếu niên đã trưởng thành, đang học tập tại các trường đại học, hoặc làm việc ở nhiều vùng miền khác trên cả nước.

CLB Dân ca ví, giặm phường Tân Giang hiện có 15 thành viên nòng cốt, thường xuyên sinh hoạt và dàn dựng nhiều chương trình, tiết mục biểu diễn phục vụ các sự kiện tại địa phương. Thời gian qua, CLB cũng phối hợp với các trường học trên địa bàn tổ chức nhiều chương trình ngoại khóa, tập huấn dạy hát dân ca cho học sinh, sinh viên tại các trường học…

b4.jpg
Nghệ nhân Quyết Diễn và Hồng Liên (CLB Dân ca ví, giặm xã Kỳ Lợi, TX Kỳ Anh) là những hạt nhân tỏa sáng từ môi trường CLB dân ca ví, giặm.

Từ môi trường sinh hoạt của các CLB dân ca ví, giặm tại các địa phương, nhiều tài năng thực hành loại hình di sản này đã được phát hiện, bồi dưỡng và tỏa sáng. Tiêu biểu như các nghệ nhân: Phạm Thị Huyền (CLB Dân ca ví, giặm xã An Hòa Thịnh, Hương Sơn); Hà Thị Thành, Nguyễn Viết Bình (CLB Dân ca ví, giặm xã Tùng Lộc, Can Lộc); Lê Quyết Diễn, Nguyễn Hồng Liên (CLB Dân ca ví, giặm xã Kỳ Lợi, TX Kỳ Anh); Nguyễn Huy Chương, Lê Hữu Trường (CLB Dân ca ví, giặm Cẩm Mỹ, Cẩm Xuyên)… Và còn rất nhiều nghệ nhân, hạt nhân tiêu biểu đã được trau dồi, rèn giũa nhờ các CLB dân ca ví, giặm ở các xã, phường, thị trấn được thành lập trong suốt hơn 10 năm qua trên toàn tỉnh.

Không chỉ tạo môi trường để những người yêu thích và có năng khiếu dân ca ví, giặm được thể hiện, trau dồi, các CLB còn là nơi để các nghệ nhân tâm huyết trao truyền di sản ông cha cho thế hệ kế cận.

b6.jpg
CLB dân ca ví, giặm là môi trường để nhiều nghệ nhân "gạo cội" trao truyền di sản ông cha cho thế hệ trẻ. Trong ảnh: Nghệ nhân Nhân dân Trần Khánh Cẩm - Chủ nhiệm CLB Dân ca ví, giặm xã Kỳ Bắc (huyện Kỳ Anh).

Nghệ nhân Nhân dân Trần Khánh Cẩm - Chủ nhiệm CLB Dân ca ví, giặm xã Kỳ Bắc (huyện Kỳ Anh) cho biết: “Là người sưu tầm, bảo tồn di sản ông cha, trước đây, tôi và nhiều nghệ nhân khác luôn đau đáu với việc trao truyền cho thế hệ trẻ. Đã có những thời điểm, chúng tôi muốn “gieo hạt” nhưng không có “đất”. Sự kiện dân ca ví, giặm được UNESCO vinh danh đã tạo điều kiện thuận lợi cho chúng tôi khi cùng lúc, các cấp chính quyền có chủ trương khuyến khích, động viên, còn người dân thì hăng hái tham gia hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị di sản. Trong 1 thập kỷ qua, cùng với việc sưu tầm những làn điệu cổ, tôi và các nghệ nhân ở địa phương cũng đã trao truyền cho rất nhiều thế hệ. Có người đã trở thành nghệ nhân, nối gót chúng tôi, có những người hoạt động trong lĩnh vực khác nhưng những làn điệu dân ca ví, giặm vẫn luôn được họ mang theo”.

Nét văn hóa độc đáo

Cùng với các hoạt động bảo tồn, phát huy khác, gần 10 năm qua, dân ca ví, giặm đã trở thành nét văn hóa độc đáo trong đời sống của người dân Hà Tĩnh thông qua nhiều hoạt động biểu diễn đến từ các CLB. Nổi bật là các kỳ liên hoan dân ca ví, giặm các cấp và liên tỉnh Nghệ An - Hà Tĩnh.

b5.jpg
Tiết mục "Sông Lam chiều nắng đỏ" do CLB Dân ca ví, giặm Nguyễn Công Trứ (Nghi Xuân) biểu diễn tại Liên hoan Dân ca ví, giặm Nghệ - Tĩnh năm 2023.

Trong đó, từ năm 2014 đến nay, đã có 5 kỳ liên hoan dân ca ví, giặm cấp tỉnh và liên hoan dân ca ví, giặm cấp liên tỉnh Nghệ - Tĩnh được tổ chức; mỗi kỳ liên hoan thu hút hàng chục CLB với hàng trăm nghệ nhân, diễn viên tham gia. Gần đây nhất, tại Liên hoan Dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh lần thứ 5 tổ chức ở TP Vinh, Nghệ An (tháng 8/2023), Hà Tĩnh đã có 7 CLB tiêu biểu với gần 300 nghệ nhân, diễn viên tham dự. Liên hoan đã trở thành sự kiện văn hóa nổi bật, nhận được sự quan tâm của đông đảo người dân 2 tỉnh. Qua đó, khơi lên sức sống về bảo tồn và phát huy giá trị di sản trong đời sống.

Cùng với tham dự các kỳ liên hoan các cấp, các CLB dân ca ví, giặm còn góp phần tạo nên đời sống văn hóa tinh thần phong phú cho cộng đồng trong biểu diễn phục vụ sự kiện chính trị, văn hóa và du lịch. Trong đó, việc tham gia thực hiện các chương trình, hội thi tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách Nhà nước của các CLB dân ca ví, giặm đóng vai trò hết sức quan trọng. Đặc biệt, nhiều CLB dân ca ví, giặm ở Hà Tĩnh còn được mời tham gia biểu diễn ở nhiều chương trình sự kiện do các cơ quan, tổ chức ngoài tỉnh và cả nước ngoài như các CLB Dân ca ví, giặm Thành Sen (TP Hà Tĩnh), Cẩm Mỹ (Cẩm Xuyên)…

a1.jpg
CLB Dân ca ví, giặm xã Tùng Lộc biểu diễn tiểu phẩm kịch hát dân ca ví, giặm "Ý Đảng hợp lòng dân" tại Hội thi Dân vận khéo huyện Can Lộc, năm 2024.

Ông Bùi Việt Hùng - Phó Chủ tịch UBND huyện Nghi Xuân cho biết: “Thời gian qua, cùng với thực hiện các chủ trương của tỉnh, huyện đã chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong ban hành nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ việc thành lập và duy trì hoạt động các CLB dân ca ví, giặm. Đến nay, toàn huyện đã thành lập được 50 CLB dân ca ví, giặm (17 CLB của các xã, thị trấn, 33 CLB trường học). Các CLB sinh hoạt đều đặn, thực hiện nhiều chương trình biểu diễn trong các sự kiện chính trị, văn hóa địa phương, tuyên truyền hiệu quả các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách của Nhà nước. Đồng thời, góp phần xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở, cổ vũ Nhân dân xây dựng NTM”.

b8.jpg
CLB Dân ca - dân vũ Thành Sen (TP Hà Tĩnh) biểu diễn dân ca ví, giặm trong một chương trình tại Thái Lan năm 2023.

Thời gian qua, Sở VH-TT&DL đã tham mưu Tỉnh ủy, HĐND và UBND tỉnh nhiều chính sách để hỗ trợ, khuyến khích các CLB dân ca ví, giặm. Trong đó, nổi bật có Nghị quyết số 93/2018/NQ-HĐND ngày 18/7/2018 và Nghị quyết số 98/2022/NQ-HĐND ngày 16/12/2022 của HĐND tỉnh. Theo đó, từ năm 2019 đến nay, tỉnh đã hỗ trợ 7,12 tỷ đồng cho việc thành lập và duy trì hoạt động các CLB dân ca ví, giặm (kinh phí ra mắt CLB dân ca ví, giặm là 30 triệu đồng/1 CLB và duy trì hoạt động 5 triệu đồng/năm/1 CLB). Ngoài ra, từ năm 2019, tỉnh hỗ trợ tổng số tiền 984 triệu đồng cho các nghệ nhân ưu tú, nghệ nhân nhân dân.

Thời gian tới, bên cạnh tiếp tục khuyến khích thành lập các CLB mới, sở chỉ đạo các địa phương vận động các CLB đã thành lập tăng cường duy trì hoạt động, thu hút, bồi dưỡng nhân tố mới, tích cực phối hợp thực hiện các chương trình chất lượng phục vụ công tác tuyên truyền các chủ trương, chính sách, phục vụ đời sống văn hóa - xã hội… Qua đó, lan tỏa hơn nữa giá trị di sản văn hóa dân ca ví, giặm trong thời đại mới

Ông Trần Xuân Lương - Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL

Video: Trích tiết mục "Duyên tình muối mặn, gừng cay" do CLB Dân ca ví, giặm xã Tân Lâm Hương (Thạch Hà) biểu diễn.

Chủ đề Nghệ thuật dân gian

Chủ đề Đời sống văn hóa

Đọc thêm

Anh Nghĩa làm nhiều việc nghĩa

Anh Nghĩa làm nhiều việc nghĩa

Bằng nhiều việc làm cụ thể, thiết thực như hiến đất mở đường, giúp đỡ người nghèo, tích cực trong các hoạt động của địa phương, anh Trương Quang Nghĩa, thôn Bắc Thượng, xã Thạch Đài (TP Hà Tĩnh) đã góp sức làm cho quê hương thay da đổi thịt.
Đình làng - nơi lưu giữ những giá trị truyền thống

Đình làng - nơi lưu giữ những giá trị truyền thống

Cây đa, bến nước, sân đình là biểu tượng của làng quê trong tâm thức bao thế hệ. Trong đó, đình làng là nơi sinh hoạt văn hóa của cộng đồng, nơi lưu giữ nhiều nét văn hóa truyền thống đặc trưng của mỗi làng quê, đang cần được khôi phục và phát huy.
Bí thư chi bộ tâm huyết xây dựng khu dân cư mẫu

Bí thư chi bộ tâm huyết xây dựng khu dân cư mẫu

Tâm huyết, gương mẫu đi đầu và kiên trì vận động người dân là “bí quyết” giúp ông Lê Văn Phẩm - Bí thư Chi bộ thôn Phúc Thuận, xã Thuận Lộc (TX Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh) triển khai thực hiện thành công các mục tiêu xây dựng khu dân cư kiểu mẫu.
Khi ngư dân Thiên Cầm làm du lịch homestay

Khi ngư dân Thiên Cầm làm du lịch homestay

Không chỉ đơn thuần là chỗ nghỉ chân, các homestay tại Khu du lịch Thiên Cầm (Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh) mang đến không gian gần gũi, thân thiện, giúp du khách hòa mình vào nhịp sống của người dân làng biển.
Người gieo "hạt giống" đoàn kết

Người gieo "hạt giống" đoàn kết

Ông Hồ Duy Lý - Bí thư Chi bộ thôn Song Hải, xã Thạch Sơn (Thạch Hà, Hà Tĩnh) luôn là tấm gương sáng về tinh thần trách nhiệm, tận tụy vì dân, sống trọn nghĩa đạo - đời.
Thôn Trung Tâm xanh màu no ấm

Thôn Trung Tâm xanh màu no ấm

Người dân thôn Trung Tâm (xã Thạch Ngọc, huyện Thạch Hà, Hà Tĩnh) đã khai thác hiệu quả lợi thế bán sơn địa, xây dựng nhiều mô hình kinh tế vườn đồi cho thu nhập cao, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần người dân.
Cô gái trẻ Hà Tĩnh 22 tuổi, 21 lần hiến máu

Cô gái trẻ Hà Tĩnh 22 tuổi, 21 lần hiến máu

Hơn 4 năm kể từ lần đầu tiên hiến máu, đến nay, ở độ tuổi 22, Hoàng Thị Hồng Thương (xã Đan Trường, Nghi Xuân, Hà Tĩnh) đã có đến 21 lần tham gia hiến máu và hiến tiểu cầu.
Nối vòng tay lớn nâng bước học trò nghèo

Nối vòng tay lớn nâng bước học trò nghèo

Những “chuyến tàu” trong cuộc hành trình gần 10 năm “Tiếp sức tới trường” của Báo Hà Tĩnh đang dần cập bến. Tấm bằng đại học sau những năm nỗ lực trên giảng đường đã giúp các em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn tự tin trở thành bác sỹ, sỹ quan quân đội, giáo viên, phiên dịch viên…
Trăm năm giữ tròn con chữ

Trăm năm giữ tròn con chữ

Thật tự hào khi giữa mạch nguồn 100 năm của nghề báo, trong lòng người làm báo Hà Tĩnh vẫn luôn vang lên mệnh lệnh âm thầm mà rất đỗi thiêng liêng: “Giữ cho tròn con chữ”…
“Sứ giả” thầm lặng của du lịch Hà Tĩnh

“Sứ giả” thầm lặng của du lịch Hà Tĩnh

Là những người làm báo chuyên trách tuyên truyền lĩnh vực du lịch của Hà Tĩnh, chúng tôi không chỉ đi và viết, mà còn sống trong sự cảm nhận vẻ đẹp và hương vị quê hương để truyền tất cả tình yêu ấy vào từng câu chữ, khuôn hình.
Thuyết minh viên Đào Anh Tuân: Người “kết nối” lịch sử và hiện tại

Người “kết nối” lịch sử và hiện tại

Học Bác từ những điều bình dị, giản đơn để làm tốt chức trách, nhiệm vụ được giao, hơn 20 năm nay, anh Đào Anh Tuân - Phó Bí thư chi bộ, Phó Giám đốc Ban Quản lý Khu di tích Ngã ba Đồng Lộc và Khu tưởng niệm Lý Tự Trọng (Hà Tĩnh) trở thành người “kết nối” lịch sử nơi “tọa độ lửa” Ngã ba Đồng Lộc.
Ông bí thư bán cả gia tài giúp làng quê đổi mới

Ông bí thư bán cả gia tài giúp làng quê đổi mới

Nhận trọng trách Bí thư Chi bộ thôn Tân Vĩnh Cần, xã Cẩm Thành (Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh), ông Mai Văn Tường gương mẫu đi đầu, "thắp lửa" cho phong trào xây dựng nông thôn mới bằng quyết tâm cao, nghị lực lớn và cả những hy sinh để biến một làng quê khó khăn thành điểm sáng.
Đổi thay làng muối Châu Hạ

Đổi thay làng muối Châu Hạ

Thôn Châu Hạ (xã Thạch Châu, huyện Thạch Hà,Hà Tĩnh) là vùng quê có nghề muối nổi tiếng. Bao đời nay, người dân nơi đây vẫn luôn giữ gìn và phát triển nghề truyền thống của cha ông để ổn định cuộc sống và nâng cao thu nhập.