Khen ngợi trẻ khi đạt thành tích cụ thể nào đó có thể gây hại nhiều hơn lợi. Ảnh: Pexels.
Bạn muốn con tự tin và thành đạt? Nhà nghiên cứu nuôi dạy con Jennifer Breheny Wallace khuyên bạn hãy cẩn thận trong cách khen ngợi con. Thay vì ca ngợi thành tích như điểm cao, phụ huynh hãy tập trung vào phẩm chất, đặc điểm tính cách cụ thể dẫn đến thành công của trẻ.
“Chú ý đến điểm mạnh của người khác và thừa nhận nó sẽ khiến họ cảm thấy được trân trọng”, bà Wallace, tác giả của cuốn sách Never Enough: When Achievement Pressure Becomes Toxic - and What We Can Do About It? (Không bao giờ đủ: Khi áp lực thành tích trở nên độc hại - và Chúng ta có thể làm gì? - PV), chia sẻ với CNBC Make It.
Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành cuốn sách, bà Wallace đã phỏng vấn các chuyên gia tâm lý trẻ em và khảo sát 6.500 phụ huynh trên khắp nước Mỹ, đồng thời hợp tác với Richard Weissbourd, nhà tâm lý học trẻ em tại trường Giáo dục sau đại học Harvard.
Nghiên cứu của Wallace cho thấy việc chú ý đến sự trung thực, sáng tạo và những phẩm chất tích cực khác của trẻ sẽ giúp chúng phát triển một cách lành mạnh về mặt cảm xúc.
“Mọi người trở nên mạnh mẽ hơn, trưởng thành hơn khi được khen ngợi ít hơn và được công nhận nhiều hơn”, Richard Weissbourd từng nói với bà Wallace.
“Chúng ta cần nhìn thấy những giá trị vốn có bên trong, những thứ không liên quan đến thành tích bên ngoài”, bà Wallace nhấn mạnh.
Một số lời khen làm tăng áp lực
Theo các chuyên gia tâm lý học, khen ngợi trẻ khi đạt thành tích cụ thể nào đó có thể gây hại nhiều hơn lợi.
Nhiều trẻ mà bà Wallace có cơ hội phỏng vấn cho biết các em cảm thấy áp lực và căng thẳng hơn khi được khen ngợi thái quá, đặc biệt chú trọng vào thành tích như điểm cao, giải thưởng.
Trẻ cho rằng mình phải duy trì phong độ ấy, khiến khen ngợi trở thành gánh nặng, chẳng hạn như “Bây giờ, bố mẹ mong đợi điều này ở con”.
Ngược lại, trẻ em hiểu được điểm tốt là kết quả của nỗ lực và cố gắng, chứ không chỉ dựa vào năng lực bẩm sinh, thường thành công hơn trong tương lai. Tương tự, trẻ em sẽ phát triển toàn diện và tự tin hơn khi cảm nhận được cha mẹ trân trọng bản chất của chúng, chứ không chỉ thành tích.
Với nhận thức này, trẻ em có thể xây dựng sự tự tin để đón nhận thách thức mà không sợ thất bại, học hỏi từ sai lầm và biết đứng dậy sau vấp ngã.
“Thay vì chỉ khen ngợi, cha mẹ hãy cho trẻ thấy rằng bạn nhìn nhận và đánh giá những giá trị có sẵn của trẻ, thấu hiểu điểm mạnh của chúng”, bà Wallace khuyên.
Trẻ có thể cảm thấy áp lực và căng thẳng hơn khi được khen ngợi thái quá. Ảnh: Pexels.
Khen con đúng cách
Lời khuyên của bà Wallace không dễ thực hiện. Xác định điểm mạnh của con có thể rất khó, và áp lực nuôi dạy con thường khiến cha mẹ tập trung hơn vào việc khắc phục những điểm yếu của trẻ.
"Chúng ta nghĩ rằng nhiệm vụ của mình là cải thiện điểm yếu của con. Nhưng thực ra, thứ cha mẹ cần làm là trở thành người phát hiện điểm mạnh và củng cố những điều tốt đẹp trong trẻ, thay vì quá ám ảnh với những điều tiêu cực", bà Wallace nhận định.
Bà gợi ý gia đình có thể ngồi lại và thực hiện một khảo sát trực tuyến được phát triển bởi các nhà tâm lý học Christopher Peterson và Martin Seligman, từ đó tìm ra điểm mạnh tính cách của mỗi người.
Chỉ mất khoảng 10 phút để hoàn thành, bài trắc nghiệm này tạo ra hồ sơ cá nhân cho từng thành viên, nêu bật 24 phẩm chất tích cực của con người như lòng dũng cảm, sự sáng tạo, lòng tốt, sự hài hước và trí thông minh.
Bà Wallace nói rằng việc thảo luận về kết quả cùng gia đình là cách hữu hiệu để nhận biết và nói về những phẩm chất cụ thể mà con bạn thể hiện mỗi ngày.
Ngoài ra, cha mẹ có thể nhờ đến sự trợ giúp của giáo viên. Thầy cô thường nhạy bén trong việc nhận ra và đánh giá điểm mạnh của học sinh.
Wallace cho biết bà luôn ghi chú thêm vào bảng điểm của con, gạch chân câu khen của giáo viên và thêm lời nhắn nhủ: "Mẹ cũng thấy điều này. Con luôn giúp đỡ anh chị em, thật tuyệt vời!".
