Hợp tác xã (HTX) Dịch vụ tổng hợp, môi trường Thạch Ngọc (Thạch Hà) chuyên thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn xã Thạch Ngọc và vận chuyển, xử lý rác thải sinh hoạt tại 4 xã: Việt Tiến, Thạch Kênh, Thạch Liên, Ngọc Sơn. Đi vào hoạt động từ 10 năm nay, HTX đã đóng góp quan trọng trong việc đảm bảo tiêu chí môi trường, xây dựng cảnh quan xanh – sạch – đẹp, góp phần đưa các địa phương hoàn thành Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới.
Tuy nhiên, HTX này gặp nhiều khó khăn do nguồn thu từ dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sinh hoạt không đủ trang trải chi phí hoạt động, trả lương cho người lao động.
Ông Phan Danh Tuấn – Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX Dịch vụ tổng hợp, môi trường Thạch Ngọc cho biết: “Chúng tôi đang thực hiện thu phí thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải theo Quyết định số 33/2017/QĐ-UBND của UBND tỉnh Hà Tĩnh.
Cụ thể: đối với khu vực nông thôn, phí dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải sinh hoạt là 9.000 đồng/tháng/hộ 1 – 2 người; 21.000 đồng/tháng/hộ 3 - 4 người; 30.000 đồng/tháng/hộ trên 5 người. Tuy nhiên, hiện nay, giá thị trường thay đổi nhiều, định mức thu phí theo quy định không còn phù hợp. Tại xã Thạch Ngọc, có 4.500 nhân khẩu nhưng chúng tôi chỉ thu được 60%/tổng số nhân khẩu (do quá trình khai báo nhân khẩu của các hộ thường xuyên biến động). Bình quân mỗi tháng, HTX chỉ thu được 10 – 12 triệu đồng tiền thu gom, xử lý rác thải trên địa bàn xã Thạch Ngọc, không đủ trang trải chi phí nhân công, nhiên liệu, khấu hao tài sản… Để có kinh phí đầu tư mua sắm, sửa chữa phương tiện, dụng cụ cần thiết, HTX đang vay Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh và cá nhân người đứng đầu HTX đang phải vay ngoài để hỗ trợ HTX”.
Ngày 30/6/2017, UBND tỉnh Hà Tĩnh ban hành Quyết định số 33/2017/QĐ-UBND quy định mức giá tối đa đối với dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh. Đối tượng áp dụng: Các cơ quan, tổ chức, cá nhân, hộ gia đình được cung ứng dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn có tổ chức hoạt động thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải sinh hoạt.
- Đối với hộ gia đình, cá nhân (không kinh doanh) phải chi trả chi phí dịch vụ thu gom, vận chuyển từ nguồn phát sinh đến điểm trung chuyển, bãi tập kết. Chi phí vận chuyển rác thải từ điểm trung chuyển, bãi tập kết đến khu xử lý và chi phí xử lý rác thải sinh hoạt được bù đắp thông qua ngân sách địa phương.
- Đối với các đối tượng còn lại (bao gồm các cơ quan đơn vị hành chính, sự nghiệp; các tổ chức, cá nhân sở hữu hoặc điều hành các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có phát sinh chất thải) có trách nhiệm ký hợp đồng dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải sinh hoạt với đơn vị cung ứng dịch vụ và thanh toán toàn bộ chi phí theo hợp đồng dịch vụ.
- Đối với giá dịch vụ xử lý rác thải sinh hoạt của các cơ sở xử lý được đầu tư từ các nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước, thực hiện theo quy định tại điểm b khoản 2, Điều 26 Nghị định số 38/2015/NĐ-CP ngày 24/4/2015 của Chính phủ về quản lý chất thải và phế liệu...
Cũng theo ông Phan Danh Tuấn, bình quân mỗi tháng, HTX vận chuyển 7 chuyến xe rác vào Nhà máy xử lý rác thải Phú Hà (xã Kỳ Tân, huyện Kỳ Anh). Theo Quyết định số 33/2017/QĐ-UBND của UBND tỉnh Hà Tĩnh quy định mức tối đa giá dịch vụ vận chuyển rác thải sinh hoạt từ điểm trung chuyển, bãi tập kết đến khu xử lý, đối với trường hợp vận chuyển bằng xe ép rác, chúng tôi chỉ được hỗ trợ khoảng cách 65 km trở lại (số tiền hỗ trợ 289.000 đồng/chuyến đối với xe trọng tải 5 tấn trở xuống). Trong khi, quãng đường phải di chuyển thực tế là 70 – 80 km, HTX phải tự bỏ tiền để chi trả nên càng chật vật.
“Quy định giá thu gom, vận chuyển rác thải mà các HTX môi trường áp dụng đã hơn 7 năm, HTX kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét, tạo điều kiện nâng mức giá dịch vụ thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt. Từ đó, giúp các HTX môi trường có điều kiện hoạt động, đảm bảo chế độ cho người lao động, đồng thời đồng hành cùng địa phương thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới” – ông Phan Danh Tuấn kiến nghị.
Tương tự, HTX Môi trường Cẩm Thành (Cẩm Xuyên) cũng đang chật vật vì luôn trong tình trạng thu không đủ chi.
Ông Trần Văn Hoàng – Giám đốc HTX cho hay: “Chúng tôi chuyên thu gom, vận chuyển rác thải trên địa bàn xã Cẩm Thành và vận chuyển rác thải tại 5 xã: Cẩm Vịnh, Cẩm Quang, Cẩm Quan, Cẩm Duệ, Cẩm Thạch. Quy định giá thu gom, vận chuyển rác thải áp dụng đã nhiều năm, đến nay không còn phù hợp nên chúng tôi phải xoay xở mở rộng ngành nghề mà vẫn khó khăn. Bình quân mỗi năm chúng tôi thu tiền thu gom rác thải sinh hoạt là gần 400 triệu đồng, số tiền này chưa đủ để trả lương người lao động, chi phí nhiên liệu, khấu hao tài sản... Để duy trì hoạt động, chúng tôi phải mở rộng các phần việc như: xử lý hầm cầu, dịch vụ mai táng – tang lễ… song nguồn thu cũng khiêm tốn..."
Theo ghi nhận, việc thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt tại địa bàn, nhất là khu vực nông thôn của các HTX môi trường gặp những khó khăn như: số lượng dân cư ít, nguồn thu hạn hẹp, khoảng cách thu gom, vận chuyển xa, khấu hao tài sản lớn… trong khi giá dịch vụ thấp nên không đảm bảo nâng cao đời sống cho người lao động. Nguồn thu khó khăn, đồng lương ít ỏi (từ 2 - 2,5 triệu đồng/người/tháng) nên nhiều lao động xin nghỉ việc, các HTX môi trường ở Hà Tĩnh rất khó để duy trì tốt hoạt động.
Theo ông Nguyễn Ngọc Hùng – Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh: Hà Tĩnh hiện có 141 HTX hoạt động trong lĩnh vực môi trường, chiếm 14,5% tổng số HTX trên địa bàn. Các HTX môi trường chủ yếu hoạt động mang tính công ích, vì cộng đồng, đóng góp quan trọng thực hiện tiêu chí môi trường trong Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới.
Hiện nay các HTX môi trường thực hiện việc thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải thường xuyên gặp nhiều khó khăn về thu phí; giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải chậm được điều chỉnh trong lúc giá nhân công, vật tư tăng cao; khoảng cách dân cư xa; công cụ, dụng cụ phục vụ vận chuyển và thu gom rác thải còn hạn chế. Hầu hết, các HTX vệ sinh môi trường chưa thực hiện đóng bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội cho thành viên.
Thời gian qua, các HTX môi trường trên địa bàn gặp nhiều khó khăn, nhất là việc tiếp cận hưởng chính sách hỗ trợ. Bởi vậy, đề xuất các cấp ngành, đơn vị tiếp tục quan tâm, tạo điều kiện để các HTX hoạt động tốt hơn.