Niềm tin tất thắng trong bài thơ Xuân cuối cùng của Bác Hồ

(Baohatinh.vn) - Cách đây 46 năm, vào giờ khắc giao thừa, nhân dân ta lại lắng mình xúc động nghe Bác Hồ đọc thư chúc Tết và thơ mừng năm mới trên Đài Tiếng nói Việt Nam.

Thư và thơ của Người gửi đến đồng bào cả nước súc tích, ngắn gọn nhưng luôn âm vang, giàu ý nghĩa. Bác gửi tới đồng bào, cán bộ, chiến sĩ cả nước và kiều bào ta ở nước ngoài những lời chúc đầu năm tốt đẹp, may mắn. Chúc Tết năm 1969 là bài thơ Tết cuối cùng của Bác. Chỉ với 6 câu thơ thể lục bát, Bác Hồ đã gửi gắm được thông điệp quan trọng nhất đến hàng triệu đồng bào cả nước:

Năm qua thắng lợi vẻ vang

Năm nay tiền tuyến chắc càng thắng to

Vì độc lập, vì tự do

Đánh cho Mỹ cút, đánh cho Ngụy nhào

Tiến lên! Chiến sĩ đồng bào

Bắc Nam sum họp, Xuân nào vui hơn.

Với những thế hệ đi trước, việc nghe thơ chúc Tết của Bác Hồ trong đêm giao thừa trở thành một điều quá đỗi quen thuộc, như một phong tục không thể thiếu, đánh dấu sự “chuyển mình” sang năm mới. Sinh thời, Bác Hồ có 22 bài thơ chúc Tết đồng bào ta. Trừ bài chúc Tết xuân Nhâm Ngọ - năm 1942, Người viết trong quá trình lãnh đạo mặt trận Việt Minh, 21 bài còn lại được Bác viết trên cương vị Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa gửi đến nhân dân cả nước. Những lời thơ mừng xuân của Bác tuy ngắn gọn, cô đọng nhưng luôn đủ ý về tổng kết tình hình năm qua và nhận định tình hình năm mới, kêu gọi nhân dân đồng sức, đồng lòng hoàn thành nhiệm vụ tiếp theo. Và bài thơ chúc Tết xuân Kỷ Dậu - 1969 cũng chứa đựng đầy đủ những nội dung đó.

Niềm tin tất thắng trong bài thơ Xuân cuối cùng của Bác Hồ ảnh 1

Bác Hồ chúc tết các cháu thiếu niên nhi đồng. (Ảnh tư liệu)

Ngay trong câu thơ đầu, Bác đã nhắc lại thành quả nhân dân cả nước đạt được trong năm cũ: Năm nay thắng lợi vẻ vang. Thắng lợi vẻ vang mà Bác muốn nói đến ở đây chính là cuộc Tổng tiến công Mậu Thân năm 1968. Đêm giao thừa và đêm mùng một Tết Mậu Thân năm 1968, quân và dân miền Nam đã đồng loạt tiến công và nổi dậy trên toàn miền, đánh vào hầu hết các cơ quan đầu não của kẻ thù. Sau gần 2 tháng, quân dân miền Nam đã làm tan rã và tiêu diệt khoảng 15 vạn tên địch, phá 600 ấp chiến lược và giải phóng thêm 100 xã với hơn 1 triệu dân. Những con số “biết nói” ghi nhận những thắng lợi mà nhân dân ta đạt được sau cuộc Tổng tiến công Mậu Thân đủ để minh chứng cho thắng lợi vẻ vang trong vần thơ chúc Tết của Bác.

Trên đà thắng lợi đó, Người gửi gắm niềm tin chắc thắng vào tương lai: Năm nay tiền tuyến chắc càng thắng to. Quả đúng như vậy, cuộc tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968 như “sét đánh” đối với quân xâm lược, gây chấn động dư luận Mỹ. Phong trào đấu tranh ở miền Nam ngày càng sục sôi, vươn mình mạnh mẽ đi đến toàn thắng vào năm 1975.

Với chân lý “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”, Người nhắc lại mục đích cuộc chiến đấu chính nghĩa của dân tộc ta:

Vì độc lập, vì tự do

Đánh cho Mỹ cút, đánh cho Ngụy nhào

Vì độc lập, vì tự do, đó không chỉ là chân lý của vị lãnh tụ mà ý chí kiên cường, bất khuất của dân tộc Việt Nam đã hun đúc qua lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước. Đó là mục tiêu chiến đấu, là nguồn sức mạnh tinh thần để làm nên chiến thắng oanh liệt của toàn dân tộc. Dưới con mắt tài tình của vị lãnh tụ tối cao, Bác còn chỉ ra chiến lược chiến đấu: trước đánh cho Mỹ cút, sau đánh cho Ngụy nhào. Cấu trúc ngôn ngữ của 2 câu thơ lục bát trên đã thể hiện rõ quan hệ nhân quả: vì độc lập, vì tự do thì nhân dân ta buộc phải đánh bại quân xâm lược. Cách dùng 2 động từ mạnh trong cùng một câu cút, nhào đã nhấn mạnh gấp đôi sự thất bại thảm hại của kẻ thù. Việc vận dụng khẩu ngữ cút, nhào nhuần nhuyễn trong câu thơ cho thấy khả năng sử dụng ngôn ngữ tiếng Việt khéo léo của Người.

Hào khí của người lãnh đạo đã “truyền lửa” vào những vần thơ Xuân để kêu gọi nhân dân cả nước quyết chiến, quyết thắng:

Tiến lên! Chiến sĩ đồng bào

Bắc Nam sum họp, Xuân nào vui hơn.

Câu thơ như mệnh lệnh, như lời hiệu triệu sức mạnh đoàn kết của toàn dân. Hai chữ đồng bào trong lời thơ của Người hơn lúc nào hết thể hiện sự thống nhất, cùng chung chí hướng của “con Rồng, cháu Tiên”. Tinh thần lạc quan luôn là tiếng kèn xung trận, thôi thúc cả nước lên đường vào trận chiến mới. Sau những lời kêu gọi chiến đấu, câu thơ cuối là dự báo tương lai sum họp đã thành hiện thực vào mùa xuân năm 1975.

Trong sự nghiệp sáng tác văn thơ, ngòi bút của Người dành nhiều “ưu ái” hơn cho mùa xuân. Không chỉ là trong 22 bài thơ chúc Tết mà còn trong rất nhiều những câu thơ khác. Bởi ở Người, có sự giao thoa giữa tâm hồn thi sĩ và tinh thần, ý chí người chiến sĩ cách mạng. Mùa xuân trong thơ Người là mùa xuân khởi đầu một năm của đất trời nhưng cũng là mùa sáng bừng sức sống của dân tộc, của tinh thần cách mạng lạc quan, vượt lên mọi vất vả, gian nan.

Bình luận

Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Đọc thêm

“Hè rực rỡ - vui bất ngờ” - bùng nổ không khí hội hè tại Vinpearl & VinWonders khắp cả nước

“Hè rực rỡ - vui bất ngờ” - bùng nổ không khí hội hè tại Vinpearl & VinWonders khắp cả nước

Trải dài khắp ba miền đất nước, từ những khu nghỉ dưỡng xứng tầm tinh hoa đến các thiên đường giải trí tràn đầy năng lượng, Vinpearl & VinWonders với chiến dịch “Hè rực rỡ - Vui bất ngờ” mở ra chuỗi trải nghiệm độc bản, sẵn sàng thổi bùng không khí lễ hội, vui chơi bất tận kéo dài từ Bắc tới Nam.
Podcast tản văn: Hương quê

Podcast tản văn: Hương quê

Với nhiều người, quê hương luôn là miền ký ức ngọt ngào, là nơi lưu giữ những kỷ niệm đẹp nhất của tuổi thơ với những ngày tháng yên bình và giản dị.
Để dân ca ví, giặm thành sản phẩm du lịch hút khách

Để dân ca ví, giặm thành sản phẩm du lịch hút khách

Hà Tĩnh là vùng đất địa linh nhân kiệt, nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa đặc sắc, trong đó có những làn điệu ví, giặm. Vậy làm gì để di sản dân ca ví, giặm trở thành sản phẩm du lịch văn hóa thu hút du khách?
Podcast truyện ngắn: Sơn nữ

Podcast truyện ngắn: Sơn nữ

Công việc của người giữ rừng chưa bao giờ là dễ dàng, bởi nhiều vất vả, thiếu thốn, hiểm nguy. Song với tình yêu rừng, họ đã vượt qua tất cả để góp sức bảo vệ đại ngàn.
Mưa rào mùa hạ

Podcast tản văn: Mưa rào mùa hạ

Kỷ niệm tuổi thơ luôn sâu lắng, ngọt ngào để ai đi xa cũng muốn trở về, muốn được sống lại những ngày xưa yêu dấu...
Khi di tích kết nối công nghệ

Khi di tích kết nối công nghệ

Ứng dụng công nghệ để quảng bá di tích, cách làm này tại Khu lưu niệm Đại thi hào Nguyễn Du (thị trấn Tiên Điền, Nghi Xuân, Hà Tĩnh) đang mở ra hướng tiếp cận mới, sinh động hơn, gần gũi hơn với du khách – đặc biệt là giới trẻ.
Khi cổng làng "sính"... chữ Hán

Khi cổng làng "sính"... chữ Hán

Cổng làng Văn Xá (xã Lâm Trung Thủy, Đức Thọ, Hà Tĩnh) mới được xây dựng, song việc thể hiện tên làng và câu đối nổi bật bằng chữ Hán đã gây ra những ý kiến không đồng tình.
Thái Lan bay drone truy tìm du khách quá hạn visa

Thái Lan bay drone truy tìm du khách quá hạn visa

Trước làn sóng chỉ trích về an ninh ngày càng gia tăng, chính quyền thành phố du lịch Pattaya quyết định sử dụng công nghệ hiện đại nhằm bảo vệ du khách và người dân.
Podcast truyện ngắn: Đêm không màu

Podcast truyện ngắn: Đêm không màu

Trên đời này, duyên phận không thể cưỡng cầu. Khi hạnh phúc tan vỡ điều cần làm không phải là trốn tránh hay chìm vào nỗi đau quá khứ mà phải đối diện để tìm lại chính mình!
Sôi động các lớp năng khiếu hè

Sôi động các lớp năng khiếu hè

Nghỉ hè là khoảng thời gian được thanh, thiếu nhi mong chờ nhất sau một năm học tập. Tại Hà Tĩnh, ngay từ đầu tháng 6, các lớp năng khiếu hè đã bắt đầu hoạt động, tạo sân chơi bổ ích cho các em.
Trăn trở bảo vệ bảo vật quốc gia ở Hà Tĩnh

Trăn trở bảo vệ bảo vật quốc gia ở Hà Tĩnh

Tại nhiều địa phương Hà Tĩnh, nhiều bảo vật quý hiếm đang đối mặt với nguy cơ bị xâm hại dưới nhiều hình thức, không chỉ làm tổn hại giá trị lịch sử, văn hóa mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về trách nhiệm bảo tồn di sản.
Podcast truyện ngắn: Nơi trái tim neo đậu

Podcast truyện ngắn: Nơi trái tim neo đậu

Tiếng sóng rì rào, ánh trăng vàng trải dài mặt nước. Bóng ba bố con đổ dài trên cát ướt. Bên bờ biển lặng yên, tình yêu năm xưa, sau bao thử thách, giờ hóa thành mái ấm...
Những "chuyến đi" vào ký ức lịch sử

Những "chuyến đi" vào ký ức lịch sử

Làm báo cho tôi cơ hội được lắng nghe và ghi chép lại những câu chuyện của các nhân chứng một thời đạn lửa. Đó là những mối duyên nghề kỳ lạ - mối duyên được chạm vào những con người làm nên lịch sử.