Nẻo về Tết xưa...

Khi cây mận trong vườn nhà tôi bung đầy hoa trắng, ấy cũng là lúc xuân về.

Làng tôi ở dưới chân núi Nầm. “Trong làn nắng ửng khói mơ tan/ Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng” đã hiện lên những ô ruộng bàn cờ, xanh non màu lá mạ. Dường như chẳng ai bảo ai, nhưng tất cả đều chạy đua với công việc nhà nông để hoàn tất trong tháng chạp.

Tết là dịp để sum họp gia đình (Ảnh: internet)

Bao giờ cũng vậy, kết thúc năm cũ, đón năm mới, không khí trong làng rộn ràng, tất bật hơn. Người lớn lo đủ thứ việc để gia đình đón Tết vui vẻ, đầm ấm. Dường như đã thành thói quen: Ngày 28 Tết, mọi người đưa tất cả nồi đồng, mâm đồng, thau nhôm ra bờ suối kỳ cọ… Chiếc “mươn” ăn cơm trong nhà cũng khuân đi cùng để đánh bóng cho thơm tho, sạch sẽ…

Không chỉ ở bờ suối, tại các giếng làng đều tíu tít người tụ tập vo gạo nếp, rửa lá dong xanh. Những hạt nếp trắng ngần, tích tụ giọt mồ hôi lam lũ nhà nông qua “năm nắng, mười mưa” để làm nên những chiếc bánh chưng linh thiêng, đặt trước bàn thờ tiên tổ. Câu chuyện về những đứa con xa quê, đang ở chiến trường, năm nay không về vui Tết, được nhiều người thăm hỏi và nhắc tới bên giếng làng. O Thoan, o Lý không giấu được niềm vui, rút trong túi áo mình ra bức thư chồng ở chiến trường Khe Sanh, đường Chín (Quảng Trị) vừa gửi về, đọc cho mọi người cùng nghe… Tin chiến thắng trong bức thư của người lính trẻ lan ra nóng hổi bên giếng làng tôi, lòng người như cánh én trời xuân chấp chới.

Những ngày này, phiên chợ Đình làng tôi đông nghịt. Hàng nồi đất, hàng kiềng, hàng cá trích từ biển lên, hàng cá mát từ thượng nguồn xuống, ai cũng đon đả chào mời. Dân làng tôi nghèo nên sắm Tết theo “kiểu nghèo”. Không ít gia đình dành dụm cả năm chỉ được vài ba đồng bạc, nhà khá hơn cũng chỉ năm, bảy đồng nên khi sắm Tết, các bà, các cô “chi li” từng hào một. Hào nào dành để mua chai nước mắm, hào nào mua vài thìa ruốc, hào nào mua tỏi, mua hành. Có bà cụ cao tuổi chỉ đủ tiền mua nổi 5 con cá trích về ăn Tết. Ngày ấy tuy nghèo nhưng ai cũng vui…

Càng cận ngày 30, không khí chuẩn bị Tết càng tất bật hơn. Hầu hết mọi đứa trẻ trong gia đình đều được bố mẹ giao nhiệm vụ cắt đủ 3-5 gánh cỏ đầy cho trâu bò. Đối với gia đình tôi, năm nào cũng vậy, ngay từ trung tuần tháng chạp, mẹ tôi đã chuẩn bị thức ăn cho từng con vật nuôi trong gia đình. Con gà được đãi bằng một hũ tấm, con lợn được đãi nồi cám vàng ninh nhừ với những hạt mít phơi khô…

Cứ mỗi lần sắp đến Tết, đội tôi lại được ông chủ nhiệm hợp tác xã phân phối cho một con lợn để giết thịt, trọng lượng khoảng 50 kg. Thứ lợn “giống cỏ” có bộ lông đen nhánh, nuôi suốt cả năm trong trại lợn Cửa Khâu. Con lợn được 4 nam thanh niên trong làng gánh về tận sân kho đội sản xuất. Suất chia được lên danh sách theo nhân khẩu từng gia đình. Phần xương, phần thịt, phần lòng đều được chia công bằng với con dao phay thái thịt lợn sắc ngọt.

Tôi và thằng Danh thường “cuộc” nhau: Ngày nào thì ông Du đội trưởng sẽ gọi xã viên đến chia khẩu phần thịt lợn cho xã viên. Sáng 27 hay sáng 29? Nếu ai đoán đúng, thì người thua phải nộp cho bạn mình 5 chiếc pháo “tép”. Tôi thường bị thua cuộc nên phải đưa pháo ngay cho Danh. Nhưng khi nghe lợn “éc” thì tôi lại nhanh chân hơn Danh để kịp đến xin ông đội trưởng chiếc “bong bóng” lợn đưa về thổi. Những lúc ấy, thằng Danh cũng không rời tôi với chiếc “bong bóng” lợn. Hai đứa thi nhau thổi phồng mang, phồng má, đến khi nào quả bóng to lên, căng tròn mới thôi. Rồi 2 đứa chúng tôi giơ tay búng bóng lên không trung và cười nắc nẻ.

Đêm 29 Tết, hầu hết mọi gia đình đều thức trắng để nấu bánh chưng, làm bánh dày, làm “giò quết”, giò da, chế biến mứt gừng, mứt bí, bánh nổ... Tiếng nhịp chày gỗ thậm thịch vang lên, tiếng cối xay quay vù vù. Tiếng lửa reo bên nồi bánh chưng lục bục... Đêm ấy, trời tối như mực, ngoài vườn, gió xuân hây hẩy thổi, mưa xuân nhè nhẹ rơi trên cành tre, cành bưởi. Đom đóm “đốt đèn” đi tìm bạn, bọn trẻ chúng tôi cũng đốt chổi trện cùn làm đuốc để tìm đến nhà nhau, cùng đánh tam cúc, tú lơ khơ bên ngọn đèn dầu hỏa, rồi lớn tiếng khoe với nhau, tết này, người lớn thưởng cho mình những gì. Hầu như đứa nào cũng tiết lộ: Bố mẹ đã dành cho mình 2 quả cam bù to nhất, đẹp nhất để sáng mồng một Tết làm quà chúc mừng thầy, cô giáo...

Thời gian trôi đi, bao nhiêu người thân của tôi và bà con, cô bác trong ký ức tuổi thơ những ngày Tết ấy giờ đã thành thiên cổ. Tết nay, không còn nghe tiếng lợn kêu “eng éc” ở sân kho hợp tác xã như xưa nữa, không còn tiếng pháo nổ đì đùng như xưa nữa. Thời của công nghệ thông tin nên trò chơi lớp trẻ bây giờ đã khác chúng tôi nhiều. Trẻ con thời hiện tại chẳng thể nào hình dung được “bức tranh xuân” của làng tôi ngày ấy. Ngày ấy, làng tôi tuy thiếu thốn, đói nghèo nhưng tình người nhân hậu, đằm thắm, đẹp như chuyện cổ tích.

Quỳnh hậu