Dinh dưỡng
Chế độ dinh dưỡng và hệ miễn dịch của trẻ có mối quan hệ mật thiết với nhau. Để bảo vệ trẻ trong mùa dịch COVID-19 các bậc phụ huynh cần cho trẻ ăn uống lành mạnh, đa dạng các nhóm thực phẩm và đầy đủ theo nhu cầu khuyến nghị.
Từ sơ sinh đến 6 tháng, trẻ nên được bú sữa mẹ hoàn toàn, sữa mẹ là thức ăn tốt nhất và đầy đủ nhất cho trẻ, tiếp tục cho trẻ bú mẹ đến 24 tháng. Đối với trẻ trên 6 tháng, bữa ăn bổ sung của trẻ cần có đủ tinh bột, chất đạm, chất béo, các vitamin và khoáng chất.
Để tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ cần lưu ý vai trò đặc biệt của protein; các vitamin A, C, D, E, vitamin nhóm B; các khoáng chất như sắt, kẽm, đồng, selen, magie và probiotics.
Protein là chất dinh dưỡng quan trọng số một, là nguyên vật liệu cấu trúc xây dựng và tái tạo các tổ chức trong cơ thể. Đối với hệ miễn dịch, protein là thành phần chính của các kháng thể, giúp cơ thể chống lại những tác nhân gây bệnh. Một số axit amin như arginine, glutamine là chất điều hòa quan trọng của hệ thống miễn dịch, làm tăng số lượng tế bào lympho T. Tăng cường các thực phẩm giàu protein thịt, cá, trứng, sữa. Đặc biệt trong cá còn có axit béo không no omega-3, có tác dụng chống viêm, tăng cường miễn dịch.
Bảng nhu cầu protein tính theo lứa tuổi từ 0 - 19 tuổi.
Vitamin A giúp trẻ tăng trưởng, giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm khuẩn và các bệnh về mắt. Lựa chọn các thực phẩm giàu vitamin A như sữa và các chế phẩm từ sữa (phô mai, sữa chua…), rau có màu xanh thẫm, các loại quả màu vàng, đỏ; lòng đỏ trứng, gan…
Vitamin D có chức năng quan trọng trong hệ thống miễn dịch, sự thiếu hụt vitamin D có thể dẫn đến rối loạn điều hòa phản ứng miễn dịch của con người. Vitamin D có nhiều nguồn từ thực phẩm, thuốc hoặc tổng hợp dưới ánh nắng mặt trời. Tuy nhiên cần tùy thuộc thời tiết, cường độ nắng để tắm nắng phù hợp cho trẻ, nên tắm nắng trước 8h sáng và sau 4 giờ chiều. Với trẻ dưới 1 tuổi, WHO khuyến nghị dùng liều dự phòng 400 IU/ngày để bổ sung vitamin D cho trẻ là an toàn nhất, từ 1 tuổi trở lên nhu cầu khuyến nghị vitamin D là 600 IU/ngày. Ngoài ra, nguồn thực phẩm giàu vitamin D có thể kể đến: Dầu cá, cá hồi, nấm, trứng, sữa và các chế phẩm sữa có bổ sung vitamin D.
Các loại thực phẩm giàu protein.
Vitamin C là chìa khóa cho sự tăng trưởng và hoạt động hàng ngày của hầu hết các mô cơ thể. Vitamin C giúp tăng sức đề kháng, bảo vệ sự nguyên vẹn của tế bào, là chất chống oxy hóa mạnh của cơ thể. Vì vậy, cung cấp đủ vitamin C hàng ngày là rất cần thiết. Vitamin C có nhiều trong trái cây tươi và rau xanh, bao gồm: Bưởi, chanh, cam, ổi, dâu tây, kiwi, đu đủ, bông cải xanh, bông cải trắng, ớt chuông, rau ngót, rau cải,…
Vitamin E là một chất chống oxy hóa, cần thiết đối với hệ miễn dịch, đặc biệt đối với chức năng của tế bào lympho T. Vitamin E có nhiều trong các loại dầu thực vật, hạt hướng dương, mầm lúa mì, ngũ cốc nguyên hạt, lạc, rau bina, cải xoăn.
Kẽm giúp tăng cường sức đề kháng của trẻ. Thiếu kẽm trẻ dễ bị nhiễm trùng, biếng ăn, chậm phát triển chiều cao. Cần lựa chọn các thực phẩm giàu kẽm cho bữa ăn của trẻ như: Các loại hải sản, thịt bò, thịt lợn, thịt gà, các loại rau mầm…
Sắt là yếu tố quan trọng trong quá trình tạo máu, giúp trẻ tăng trưởng, phát triển và tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể chống lại các bệnh nhiễm khuẩn. Lựa chọn các thực phẩm giàu sắt cho bữa ăn của trẻ: Thịt nạc, cá, trứng, đậu đỗ, rau có màu xanh thẫm.
Probiotics là những vi sinh vật có lợi, đóng vai trò quan trọng trong phản ứng miễn dịch thông qua việc điều chỉnh các tế bào miễn dịch trong niêm mạc và tế bào biểu mô của ruột. Probiotic có trong các thực phẩm lên men như sữa chua, sữa chua uống, rau quả muối chua, tương đậu nành... hoặc có trong các thực phẩm chức năng. Bên cạnh đó, để hỗ trợ cho sự phát triển của các vi khuẩn có lợi, nên bổ sung prebiotics là chất xơ hòa tan có trong rau, quả và ngũ cốc nguyên hạt: Chuối, yến mạch, hành tây, các loại đậu, táo…
Lối sống, sinh hoạt
Khuyến khích trẻ tập thể thao giúp tăng sức đề kháng.
Nên đảm bảo cho trẻ ngủ đủ giấc, đúng giờ. Trẻ cần ngủ đủ từ 10-14 giờ/ngày, đi ngủ trước 10 giờ tối. Trong mùa dịch COVID-19, trẻ không được đến trường, vì vậy bố mẹ nên dành thời gian cho trẻ, nên trò chuyện, đọc sách, vẽ tranh, chơi cùng với trẻ. Nếu nơi bạn ở không bị cách ly, phong tỏa, có thể cho trẻ ra ngoài nhà chơi nhưng cần dạy trẻ về việc giữ khoảng cách an toàn.
Tạo sự hứng khởi và thú vị trong việc rửa tay và vệ sinh thân thể bằng cách khen ngợi trẻ, cho trẻ xem bài hát về rửa tay. Tổ chức trò chơi xem ai là người chiến thắng khi có số lần đưa tay lên mặt ít nhất trong ngày. Tập thể dục ít nhất 30 phút/ngày, khuyến khích trẻ nghĩ ra các hoạt động thể chất trong thời gian hạn chế tiếp xúc: Nhảy dây, múa, chạy vòng tròn… Bố mẹ hãy luôn làm gương cho trẻ, là hình mẫu cho trẻ học tập và làm theo.
Trường Đại học Y Hà Nội
