Cao Thắng quê ở thôn Yên Đức, xã Tuần Lễ, tổng Yên Ấp, huyện Hương Sơn (nay là xã Sơn Lễ, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh).
Năm Giáp Tuất (1874), khi mới 10 tuổi, Cao Thắng đã đi theo đội Lựu làm liên lạc cho nghĩa quân Cờ Vàng. Sau khi đội Lựu chết, Cao Thắng lẩn trốn, được giáo thụ Phan Đình Thuật (anh ruột Phan Đình Phùng) đưa về nuôi. Năm 1881, khi ông Thuật mất Cao Thắng trở về Tuần Lễ làm ruộng. Năm Gíap Thân (1884), Cao Thắng bị vu cáo là thủ phạm giết vợ Quản Loan nên bị bắt và giam tại thành Hà Tĩnh đến khi Lê Ninh đánh thành năm 1885 mới được giải thoát.
Về nhà, ông cùng em ruột là Cao Nữu chiêu tập dân đinh khởi nghĩa rồi gia nhập nghĩa quân Phan Đình Phùng, được cụ Phan hết sức tin cẩn giao cho chức Quản Cơ, mặc dù mới 21 tuổi nhưng Cao Thắng tỏ ra là một tướng tài, được quân sĩ tin phục.
Năm 1887, Phan Đình Phùng ra Bắc để liên kết các lực lượng chống Pháp, ông được trao quyền chỉ huy nghĩa quân. Ông đã cho xây dựng một hệ thống đồn luỹ hình thành một thế trận liên hoàn dựa lưng vào dãy Thiên Nhẫn và Giăng Màn. Những căn cứ này tạo thành một hình cánh cung vây kín ba mặt Bắc, Tây, Nam, sẵn sàng ứng cứu cho nhau một cách nhanh chong.
Hệ thống căn cứ này rất có lợi thế, vừa có đường rút sang Lào, lại có thể tiến thẳng về đồng bằng để khi cần mở rộng địa bàn sang Nghệ An, vào Quảng Bình, xuống vùng Đức Thọ, Thạch Hà, Can Lộc, tiến về tỉnh thành Hà Tĩnh. Giặc Pháp tiến vào đây chỉ có một con đường độc đạo là Quốc lộ 8, cũng chính vì thế những căn cứ này đã có thể giữ vững được cho đến ngày cuối cùng của cuộc khởi nghĩa (1896).
Cao Thắng không những là một nhà chỉ huy quân sự đầy mưu lược, nhà chỉ đạo tổ chức thực tiễn tài giỏi mà còn là một người sáng tạo. Ông là người sáng chế ra phương pháp chế tạo súng theo kiểu súng 1874 của Pháp. Bằng cách cho tập trung thợ rèn Trung Lương, Vân Chàng, thợ mộc Xa Lang về Trường Sim mở lò rèn đúc súng, cung cấp cho nghĩa quân hàng trăm khẩu súng cùng rất nhiều đạn dược.
Đại uý Pháp Goselin từng dự vào cuộc chinh phạt ở Nghệ Tĩnh đã viết trong cuốn “Nước Nam”: “Tôi có đem nhiều khẩu súng đó về Pháp, nó giống đủ mọi vẻ như súng của các xưởng binh khí nước ta chế tạo, đến nỗi tôi đưa cho các quan pháo thủ xem, các ông cũng phải sửng sốt lạ lùng”.
Cao Thắng là người có tài tổ chức chỉ huy, biết coi trọng cả quân sự và chính trị. Vùng căn cứ địa Hương Khê, Hương Sơn được ông cho xây dựng, củng cố thành một pháo đài vững chắc, làm bàn đạp để mở rộng địa bàn hoạt động phá thế bao vây của địch. Dưới quyền chỉ huy của Chưởng vệ Cao Thắng, nghĩa quân ngày càng phát triển, liên tục tấn công địch ở Thanh Chương, Anh Sơn (Nghệ An) và ở khắp Hà Tĩnh, bẻ gãy các cuộc càn quét của địch trong những năm 1889 – 1892.
Đầu năm 1893, sau khi dẹp xong các cuộc khởi nghĩa ở Bắc Kỳ, quân Pháp tập trung lực lượng khép vòng vây, dồn nghĩa quân Hương Khê lên vùng rừng núi. Một mặt chúng cắt đứt các đường tiếp tế lương thực mặt khác dùng kế ly gián dụ hàng, vòng vây của địch ngày càng khép chặt. Để phá thế bao vây, Cao Thắng đề nghị với Phan Đình Phùng một kế hoạch táo bạo là đánh thẳng vào tỉnh thành Nghệ An, đầu não chỉ huy của địch, khai thông con đường ra Bắc.
Trên đường hành quân, nghĩa quân vây đánh đồn Nu (Thanh Chương, Nghệ An), vị tướng tài trẻ tuổi đã hy sinh lúc 29 tuổi. Đó là một tổn thất vô cùng to lớn của nghĩa quân Hương Khê và phong trào chống Pháp ở Trung Kỳ, cụ Phan như mất cánh tay phải đắc lực của mình.
Đối tượng: +) Tạo:HocVan+) Duyệt:Duong+) Giữ:Duong Trạng thái: Phó Tổng biên tập Thời gian: +) Tạo:17/08/2009 09:44+) Sửa:19/08/2009 16:16+) Đăng:
