Nhà khoa học Sarah Gilbert - “mẹ đẻ” của vaccine ngừa COVID-19 AstraZeneca
Cuộc chạy đua với virus, không phải với các nhà phát triển vaccine COVID-19 khác
Vào tháng 1/2020, nhóm của nhà khoa học Gilbert tại Viện Oxford"s Jenner đang chế tạo vaccine virus Ebola. Nhưng tâm trí của Gilbert lúc đó - và của hầu hết mọi người trong cộng đồng vaccine - đều hướng về loại coronavirus mới đang lan truyền nhanh chóng ở Trung Quốc.
Một ngày sau khi các nhà khoa học Trung Quốc công bố trình tự gen của COVID-19, Gilbert đã hướng dẫn nhóm của mình quay sang nghiên cứu vaccine coronavirus.
Gilbert, sẽ tròn 59 tuổi vào tháng Tám này, là người làm việc chăm chỉ nhất trong nhóm. Báo thức của bà ấy luôn kêu lên vào lúc 4 giờ sáng và bà làm việc từ lúc đó cho đến tối muộn.
“Đó là công việc khó khăn và hiện tại vẫn vậy, nhưng đó là công việc khó khăn để làm một điều gì đó thực sự quan trọng” – nhà khoa học Glibert từng chia sẻ với báo Observer (Anh).
“Chúng tôi có một số lượng lớn những người đã làm việc thực sự, thực sự chăm chỉ trong rất nhiều giờ, ngày này qua ngày khác. Liên tục không ngừng. Nhưng chúng tôi biết điều đó có thể giúp ích rất nhiều người nên đã cùng nhau nỗ lực” – bà Gilbert nói thêm.
Quả thật, mọi khó khăn đã được đền đáp. Vaccine đã phát huy tác dụng. Bà Gilbert và trường đại học Oxford đã hợp tác với hãng dược AstraZeneca để sản xuất vaccine trên quy mô lớn, với điều kiện vaccine sẽ được bán trên cơ sở phi lợi nhuận.
“Ngay từ đầu, chúng tôi coi đây là một cuộc chạy đua với virus chứ không phải một cuộc chạy đua với các nhà phát triển vaccine khác. Chúng tôi là trường đại học và chúng tôi không làm việc này để kiếm tiền”, hãng tin BBC (Anh) dẫn lời bà Gilber.
Vaccine AstraZeneca hiện được bán trên cơ sở phi lợi nhuận
Hiện vaccine AstraZeneca có giá chưa đến 3 USD/liều, trong khi giá của vaccine Sinopharm là khoảng 13,6 USD/liều hay Moderna khoảng 33 USD/liều.
Bà Gilbert sinh vào tháng 4/1962 tại Kettering, nước Anh. Cha bà làm việc trong lĩnh vực kinh doanh giày và mẹ là giáo viên tiếng Anh.
Bà Gilbert lấy bằng cử nhân ngành sinh học tại Đại học East Anglia rồi tiếp tục học tiến sĩ hóa sinh chuyên ngành di truyền học tại Đại học Hull. Lúc đó, bà nhận ra rằng mình không thích chuyên ngành đã chọn và có ý định từ bỏ. Tuy nhiên, bà vẫn tiếp tục theo đuổi việc học của mình.
Sau khi hoàn thành chương trình tiến sĩ, bà làm việc tại trung tâm nghiên cứu bia và tập trung vào cách kiểm soát men bia rồi mới chuyển sang làm việc trong lĩnh vực liên quan đến sức khoẻ con người.
Bà Gilbert chưa từng có ý định trở thành một chuyên gia về vaccine. Tuy vậy, vào năm 1994, bà đã đến Đại học Oxford để làm việc với giáo sư Adrian Hill, Giám đốc Viện Jenner về nghiên cứu về ký sinh trùng sốt rét (plasmodium). Bà Gilbert nhanh chóng bắt tay vào nghiên cứu vaccine thử nghiệm, bắt đầu với loại vaccine kích thích tế bào bạch cầu để chống lại bệnh sốt rét, sau đó là vaccine cúm “phổ thông”.
Sự nghiệp khoa học của bà Gilbert gián đoạn vào năm 1998, khi bà sinh ba con, 2 gái và một trai. “Tiền đưa chúng đi nhà trẻ còn nhiều hơn thu nhập của tôi lúc đó” - bà Gilbert chia sẻ. Sau đó, chồng bà, nhà khoa học Rob Blundell, đã hy sinh sự nghiệp để chăm sóc con cái.
Hiện các con của bà Gilber đều chọn ngành hóa sinh. Hai con gái là Caitlin và Susannah, theo học tại Oxford và con trai bà, Freddie, là sinh viên Đại học Bath.
Nhà khoa học "giàu có"
Giáo sư Sarah Gilber và giáo sư Adrian Hill (trái, ảnh) tại phòng nghiên cứu trường Đại học Oxford, Anh
Bà Gilber từng trả lời báo The Star (Malaysia) rằng: “Là người đã phát minh ra loại vaccine này, tôi có thể kiếm được một khoản lợi nhuận khổng lồ. Nhưng tôi từ chối nhận bằng sáng chế vaccine. Tôi không muốn độc quyền sáng chế vì tôi muốn chia sẻ công nghệ này để mọi người có thể sản xuất vaccine”.
Nhà khoa học Sarah Gilbert và búp bê Barbie phiên bản chính bà
Báo The Guardian (Anh), ngày 26/8 đưa tin giáo sư Sarah Gilbert được định mức lương hơn 20 triệu bảng Anh khi công ty công nghệ sinh học do cô đồng sáng lập chuẩn bị có mặt trên thị trường chứng khoán ở Mỹ. Bà Gilbert, sở hữu 5,2% cổ phần của Vaccitech, một công ty con của Đại học Oxford sở hữu công nghệ sinh học đằng sau vaccine AstraZeneca và những loại thuốc khác dành cho Mers, viêm gan B, virus gây bệnh zona và một loạt bệnh ung thư.
Trong giải đấu quần vợt Wimbledon mới đây, cả khán đài đã đứng dậy vỗ tay cảm ơn, khi khán giả vô tình phát hiện ra sự có mặt của Người mẹ vĩ đại 3 con này, vì những cống hiến to lớn cho khoa học và bởi tấm lòng nhân hậu với cộng đồng.
