Trước năm 2015, khi hệ thống các cống ngăn mặn, giữ ngọt trên tuyến sông Nhà Lê chưa bị trôi, việc điều tiết nước còn ổn định thì 5 sào lúa của gia đình ông Nguyễn Liên và bà Nguyễn Thị Vỵ ở thôn Vĩnh Phú, xã Kỳ Khang cho năng suất khá cao, bình quân gần 3 tạ/sào.
Những năm gần đây, hệ thống đê sông bị xuống cấp, cống ngăn mặn, giữ ngọt hư hỏng, mỗi khi thủy triều lên, nước mặn trên sông lại tràn vào ruộng làm đất bị nhiễm mặn nặng. Việc sản xuất của gia đình ông Liên gặp nhiều khó khăn so với trước.
Ông Nguyễn Liên cho biết: “Mỗi năm, đất ở đây lại nhiễm mặn thêm một ít khiến việc sản xuất lúa của chúng tôi hết sức vất vả do phải thau chua, rửa mặn, rồi gieo đi cấy lại. Năng suất lúa cũng giảm nhiều so với trước”.
Sông Nhà Lê chảy qua địa bàn 5 thôn của xã Kỳ Khang với chiều dài gần 5.000 m. Trên tuyến đê sông này có gần chục cống ngăn mặn, giữ ngọt với chức năng điều tiết và cung cấp nước ngọt cho sản xuất lúa 2 vụ. Tuy nhiên, hiện nay, hầu hết các công trình này đều đã bị xuống cấp, hư hỏng do thời gian.
Đặc biệt, tại địa bàn thôn Vĩnh Phú, cống ngăn mặn bị nước lũ cuốn trôi hoàn toàn đã gần chục năm nay và không được đầu tư xây dựng lại. Từ đó đến nay, nước mặn từ sông Nhà Lê tự do chảy vào kênh dẫn nội đồng, gây nhiễm mặn trên diện tích sản xuất của người dân thôn Vĩnh Phú và ảnh hưởng đến hàng trăm ha đất nông nghiệp của các thôn khác trên địa bàn xã Kỳ khang.
Ông Nguyễn Văn Thành - Phó trưởng thôn Vĩnh Phú, xã Kỳ Khang chia sẻ: “Từ khi cống bị lũ cuốn trôi, hầu hết các diện tích đất nằm kề kênh dẫn chính bị nhiễm mặn nặng, nhiều vụ không thể sản xuất. Trước đây trong điều kiện sản xuất bình thường, bình quân năng suất lúa đạt trên 50tạ/ha, tuy nhiên những năm gần đây, năng suất giảm sâu, thậm chí có nhiều vụ mất trắng”.
Điều đáng lo hiện nay là, không chỉ hệ thống cống ngăn mặn không đảm bảo, mà tuyến đê sông Nhà Lê cũng đang bị sụt lở nghiêm trọng, nhiều đoạn đã lấn sâu vào gần hết thân đê. Nếu không sớm gia cố, sửa chữa, thì không lâu nữa, lòng sông sẽ ăn vào đến tận chân ruộng.
Ông Hồ Lương Hùng - Phó Chủ tịch UBND xã Kỳ Khang, huyện Kỳ Anh cho biết: "Thực trạng bờ đê bị sụt lở và hệ thống cống ngăn mặn giữ ngọt trên tuyến sông Nhà Lê bị cuốn trôi, xuống cấp, đã ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất và đời sống của hàng ngàn hộ dân xã Kỳ Khang.
Mặc dù thời gian qua, người dân và chính quyền nơi đây đã phản ánh, kiến nghị nhiều lần nhưng vẫn chưa có kết quả. Hàng trăm ha đất sản xuất vẫn đang từng ngày bị nhiễm mặn".
Theo số liệu thống kê, 5 thôn ở xã Kỳ Khang, nơi có sông Nhà Lê đi qua có diện tích đất sản xuất lúa gần 300 ha. Do tuyến đê xuống cấp, đất nông nghiệp bị nhiễm mặn, năng suất lúa ảnh hưởng, nhiều hộ dân đã không còn mặn mà với sản xuất. Tuy nhiên, tổng kinh phí đầu tư cải tạo, nâng cấp quá lớn, xã không thể đảm đương nổi. Vì vậy, địa phương mong muốn thời gian tới, các cấp ngành quan tâm khảo sát, nghiên cứu và sớm có giải pháp đầu tư xử lý, nhằm giúp người dân khôi phục và phát triển sản xuất, ổn định tình hình kinh tế, xã hội của địa phương.