Sáng 16/8, UBND thị trấn Lộc Hà và con cháu trong dòng họ Nguyễn Văn trang trọng tổ chức Lễ đón nhận bằng di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh nhà thờ Nguyễn Đức Khuê.
Tham dự lễ đón bằng có đại diện lãnh đạo các sở, ngành, huyện Lộc Hà và đông đảo Nhân dân trong vùng.
Dòng họ Nguyễn Văn ở TDP Xuân Khánh là một cự tộc phát triển từ rất sớm trên vùng đất thị trấn Lộc Hà, tính đến nay đã được 23 đời. Theo gia phả, dòng họ Nguyễn Văn có chính tộc là ở tỉnh Bắc Ninh; vào đầu thế kỉ XV, một số người tham gia chiến đấu cùng nghĩa quân Lam Sơn rồi di cư vào vùng đất Nghệ An - Hà Tĩnh sinh cơ lập nghiệp, sinh con đẻ cháu đời đời nối dõi.
Họ Nguyễn Văn ở thị trấn Lộc Hà là một chi họ thuộc dòng dõi Trương Quốc Công Nguyễn Xí (nhà thờ đại tộc nay thuộc xã Nghi Hợp, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An). Trong lịch sử hình thành và phát triển hơn 300 năm của của dòng họ Nguyễn Văn ở thị trấn Lộc Hà ghi nhận nhiều người con trong dòng tộc này đã có công đóng góp cho dân, cho nước, các triều đại phong kiến ngày xưa và sự nghiệp xây dựng quê hương trong thời đại mới; trong đó, tiêu biểu nhất là cụ Nguyễn Đức Khuê (sinh khoảng năm 1776, chưa rõ năm mất).
Cụ Nguyễn Đức Khuê là ông tổ đời thứ 5 của dòng tộc Nguyễn Văn. Theo các cứ liệu lịch sử và lời kể từ các bậc cao niên truyền từ đời này qua đời khác cho thấy, sinh thời cụ Nguyễn Đức Khuê là một người thông minh, học hành đỗ đạt. Dưới triều nhà Lê (thế kỉ XV), cụ từng giữ chức quan Huyện Thừa (chức quan trực tiếp cai quản các công việc trong huyện) của huyện Vĩnh Khang, phủ Trà Lân (nay thuộc huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An).
Tiếp đó, cụ Nguyễn Đức Khuê được triều đình bổ nhiệm chức Phó sở sứ đồn điền huyện Vĩnh Khang, có nhiệm vụ cai quản các đồn điền. Trong quá trình giữ chức vụ này, cụ đã có nhiều công lao trong việc khai hoang những vùng đất mới để mở rộng quy mô phát triển đồn điền huyện Vĩnh Khang. Cụ cũng là người tích cực chiêu dân lập thôn, giúp Nhân dân trong vùng đắp đê ngăn lũ, mở mang phát triển kinh tế... Với công lao đó, cụ nhiều lần được nhà vua ban sắc phong thưởng, nhưng do thời gian nên số sắc phong đó hiện không còn nhiều.
Lễ rước bằng về nhà thờ họ.
Sau khi mất, cụ được an táng tại quê nhà và được Nhân dân làng Xuân Khánh (trước đây) rước về Đình làng Xuân Khánh thờ cùng các vị thần là các vị tiên hiền của dòng họ và trong làng xã. Ông cũng được Nhân dân làng Xuân Khánh (xưa) suy tôn làm Thành Hoàng làng.
Hiện tại, nhà thờ họ Nguyễn Văn còn lưu giữ 2 sắc phong thần cho cụ Nguyễn Đức Khuê có niên đại Khải Định thứ 2 (1917) và sắc niên đại Khải Định thứ 9 (1924). Ngoài ra, trong nhà thờ dòng họ Nguyễn Văn hiện còn lưu giữ một số sắc phong của các bậc hiền nhân khác trong dòng họ qua các đời, các bài văn nghi thức cúng tế của dòng họ bằng chữ Hán, một số đồ thờ cúng có giá trị lâu đời...
Để ghi nhớ công đức của bậc hiền nhân và lan tỏa các giá trị văn hóa, giáo dục, lịch sử của công trình tâm linh và nhân vật lịch sử này, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã có Quyết định số 484 ngày 16/2/2024 về xếp hạng di tích Lịch sử - văn hóa cấp tỉnh đối với nhà thờ Nguyễn Đức Khuê.