Cảnh vật New York nhìn từ nóc tòa nhà Rockefeller ngày 7/6. Ảnh: Getty Images
Khói mù bắt nguồn từ các vụ cháy rừng ở Canada đã khiến các nhà chức trách cảnh báo nguy hiểm về chất lượng không khí ở Bờ Đông. Người dân bắt đầu đeo khẩu trang N95, sau một thời gian cất tủ thời hậu đại dịch COVID-19. Trên mạng xã hội, mọi người chia sẻ những bức ảnh về khung cảnh “tận thế” cùng với những lời khuyên để giảm thiểu rủi ro sức khỏe.
Ngoài các bang Bờ Tây như California thường xảy ra cháy rừng hàng năm, cảnh tượng bầu trời rực đỏ khói hiếm khi xuất hiện ở phần còn lại của nước Mỹ.
Tuy nhiên, cách xa nửa vòng Trái đất, cuộc chiến chống lại nạn khói mù không có gì mới mẻ. Và tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng do khói, khí và hóa chất công nghiệp độc hại bao phủ nhiều thành phố lớn trên khắp châu Á suốt những năm qua có thể trở nên “như cơm bữa” với nhiều thành phố khác trên toàn thế giới khi khủng hoảng khí hậu trở nên tồi tệ hơn.
Năm ngoái, 6 trong số 10 thành phố ô nhiễm nhất thế giới là ở Ấn Độ. Các nhà nghiên cứu đã ước tính rằng không khí ô nhiễm có thể làm giảm tuổi thọ của hàng trăm triệu người Ấn Độ tới 9 năm. Năm 2019, ô nhiễm không khí được cho là nguyên nhân gây ra cái chết cho gần 1,6 triệu người ở nước này.
Khói mù dày đặc khiến tầm nhìn giảm thấp tại New Delhi, Ấn Độ, tháng 1/2023. Ảnh: Getty Images
Thủ đô New Delhi thường xuyên bị bao phủ trong khói bụi ngột ngạt, do một số yếu tố như khí thải xe cộ, nhà máy nhiệt điện than và đốt nương rẫy hàng năm để chuẩn bị đất cho vụ mùa tiếp theo. Người dân ở đây thường xuyên phải tiếp xúc với mức độ bụi mịn cao, hay còn gọi là chỉ số PM2.5.
Chất ô nhiễm cực nhỏ này rất nguy hiểm: khi hít phải, nó có thể đi sâu vào mô phổi và máu. Nó có liên quan trực tiếp đến các vấn đề sức khỏe bao gồm bệnh hen suyễn và bệnh tim.
Chúng xuất phát từ các nguồn như đốt nhiên liệu hóa thạch, bão bụi và cháy rừng. Điều đó có nghĩa là New York đang chìm trong chất gây ô nhiễm.
Tòa tháp Empire State bị lu mờ vì khói bụi. Ảnh: Getty Images
Mức PM2.5 của New York đạt đỉnh vào chiều 7/8, đo được 303,3 microgam trên mét khối. Để so sánh, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị giới hạn ở mức trung bình hàng năm là 5 microgam trên mét khối. Hôm 7/6, London đo được 9,4 microgam trên mét khối và Hong Kong đo được 21 microgam trên mét khối.
Nhiều quốc gia ở Đông Nam Á cũng đã quá quen thuộc với sự gián đoạn cuộc sống hàng ngày mà ô nhiễm không khí có thể mang lại, đặc biệt là trong mùa đốt rơm rạ hàng năm, khi nông dân dọn dẹp đồng ruộng sau mùa thu hoạch.
Năm 2019, không khí ở Malaysia trở nên tồi tệ đến mức hàng chục học sinh bị ốm và nôn mửa. Trên 400 trường học trên cả nước phải đóng cửa.
Chỉ vài tháng sau, Malaysia một lần nữa bị bao phủ bởi khói mù dày đặc do cháy rừng quy mô lớn ở Indonesia gần đó.
Gần đây hơn, thành phố Chiang Mai ở phía Bắc Thái Lan đã bị xếp hạng là thành phố ô nhiễm nhất thế giới trong ít nhất một tuần liên tiếp vào tháng 4, vì khói từ cháy rừng và đốt rơm rạ ở những nơi khác trong khu vực. Nhiều người dân đã cần chăm sóc y tế về các vấn đề về hô hấp như hen suyễn và khó thở. Một bệnh viện đã phải từ chối tiếp nhận bệnh nhân vì quá tải.
Người dân đeo khẩu trang chống ô nhiễm không khí ở Bắc Kinh năm 2017. Ảnh: Getty Images
Nhưng có lẽ thành phố “khét tiếng” nhất về tình trạng ô nhiễm chính là Bắc Kinh.
Trong nhiều năm, cư dân ở thủ đô Trung Quốc hít thở không khí ngột ngạt mỗi ngày. Vấn nạn này đã đạt đỉnh điểm vào “ngày tận thế không khí” của năm 2013, khi chỉ số chất lượng không khí lên tới 755, phá vỡ mức được cho là cao nhất là 500. Mức cao lịch sử đó có nghĩa là không khí vượt quá mức nguy hiểm, buộc cư dân phải đóng cửa trong nhà, đeo khẩu trang có lõi lọc và đổ xô mua máy lọc không khí.
Sự kiện này đã thu hút sự chú ý của giới truyền thông toàn cầu. Và ngay sau đó, Trung Quốc đã phát động một chiến dịch chống ô nhiễm sâu rộng, đóng cửa các mỏ than và nhà máy than, thiết lập các trạm giám sát không khí trên toàn quốc cũng như ban hành các quy định mới.
Đáng chú ý, năm 2021, Bắc Kinh ghi nhận chất lượng không khí hàng tháng tốt nhất kể từ khi bắt đầu theo dõi vào năm 2013. Bầu trời hiện nay chủ yếu đều trong xanh.
Đó là một dấu hiệu đáng khích lệ và là bằng chứng cho thấy các chính sách và khoản đầu tư phù hợp có thể giúp khắc phục chất lượng không khí. Tuy nhiên, các nhà khoa học và chuyên gia cảnh báo có những thách thức xa hơn ở phía trước mà ngay cả những thành phố có không khí bình thường trong lành như New York cũng không thể thoát khỏi.
Người dân New York đeo khẩu trang khi ra đường ngày 7/6. Ảnh: Getty Images
Biến đổi khí hậu do con người gây ra đã làm trầm trọng thêm các điều kiện nóng và khô cho phép cháy rừng bùng phát và phát triển. nhà khoa học sts gần đây đã báo cáo rằng Cộng đồng khoa học cho rằng việc cháy rừng diện rộng ở Tây Mỹ và Canada có thể bắt nguồn từ ô nhiễm carbon từ các công ty xi măng và nhiên liệu hóa thạch lớn nhất thế giới.
Khi nói về đám cháy rừng ở Quebec, Thủ tướng Canada Justin Trudeau đã cho rằng đây tác động tàn khốc của biến đổi khí hậu.
Nhà khoa học kiêm nhà hoạt động vì khí hậu Lucky Tran viết trên Twitter: “Hình ảnh tòa nhà Liên hợp quốc ẩn hiện trong làn khói màu cam là bằng chứng hoàn hảo cho thấy các nhà lãnh đạo thế giới đã thất bại như thế nào trong việc ngăn chặn khủng hoảng khí hậu”.
