Bởi vậy, trên địa bàn đã xảy ra nhiều trường hợp suy thận, ngộ độc thuốc vì sử dụng thuốc y học cổ truyền không đảm bảo chất lượng.
Tràn lan dược liệu không đảm bảo tiêu chuẩn
Hiện nay, hầu như địa phương nào cũng có những cá nhân hành nghề YDCT. Các địa chỉ khám, chữa bệnh (KCB) này thường thu hút khách do người dân cảm thấy thuốc YHCT ít gây phản ứng phụ, an toàn cho sức khỏe. Tuy nhiên, điều đáng nói là, hầu hết các địa chỉ KCB tư nhân mà chúng tôi khảo sát đều nhập nguồn thuốc YHCT từ các tỉnh phía Bắc (Bắc Giang, Thái Nguyên…).
Dược liệu không rõ nguồn gốc bày bán tràn lan thị trường.
Theo nhiều người, nguồn nhập về từ các tỉnh phía Bắc nhưng thực chất đó là nguồn thuốc từ Trung Quốc. Khi nhập, các cơ sở KCB trên địa bàn hoàn toàn phụ thuộc vào kiểm định cơ sở tại nơi xuất. Vì vậy, chất lượng thuốc có đảm bảo hay không vẫn là câu hỏi khó trả lời.
Ngay tại Công ty CP Dược Hà Tĩnh, riêng kim tiền thảo mỗi năm nhập khoảng 10 tấn, trong đó, phía công ty chấp nhận toàn bộ kiểm nghiệm cơ sở của đối tác. Đó là chưa nói mấy năm về trước, theo xác nhận của ông Đào Viết Hương – Phó Giám đốc Công ty CP Dược: “Công ty nhập hoàn toàn dược liệu từ ngoại tỉnh”. Trước thực trạng trên, phía công ty đã có những động thái nhằm khôi phục tình trạng nhập nguyên liệu, thế nhưng, mọi kết quả mới chỉ bước đầu.
Thuốc YHCT không rõ nguồn gốc đang được bán tự do khắp các chợ từ nông thôn đến thành thị. Thậm chí còn được đưa vào bày bán ở các hội chợ mà không hề có chứng nhận đầu vào, niêm yết giá. Ngay tại chợ Hà Tĩnh, theo khảo sát, có khoảng 40 hộ kinh doanh nghề YDCT, trong đó, đầu vào nguồn dược liệu chủ yếu nhập từ các tỉnh phía Bắc và một phần mua từ kết quả thu hái tự nhiên của người dân.
Với chức năng quản lý nhà nước về lĩnh vực y tế, Phó Giám đốc Sở Y tế Trần Xuân Dâng thừa nhận: Theo quy định, việc nhập dược liệu phải có chứng nhận nguồn gốc xuất xứ và chất lượng sản phẩm; tuy nhiên, trên thị trường, thực trạng nguồn dược liệu không đảm bảo tiêu chuẩn đang khá phổ biến. Ngoài ra, nhiều trường hợp nhập nguồn dược liệu sản xuất trên địa bàn nhưng lại phải tranh chấp giá cả với thương lái đa phần nhập từ Trung Quốc… “Cùng với hạn chế trong việc kiểm nghiệm nguồn dược liệu, việc cấp chứng chỉ hành nghề YDCT cũng gặp những khó khăn” - ông Dâng nói.
Cảnh báo nguy cơ mất an toàn
Nhiều lần, Khoa Cấp cứu chống độc Bệnh viện Đa khoa tỉnh đã tiếp nhận bệnh nhân trong tình trạng cấp cứu do tự điều trị bằng thuốc YHCT ở nhà... Mới đây nhất, vào giữa tháng 6, chị H.T.H ở Thạch Hương (Thạch Hà) vào cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa TP Hà Tĩnh cũng vì lý do tương tự. Các bác sỹ cho biết, chị H. bị ngộ độc thuốc Bắc, men gan tăng đột biến, nhưng may mắn là đã đến bệnh viện kịp thời. Sau gần 10 ngày điều trị bằng các phương pháp giải độc, chị H. được ra viện và tiếp tục điều trị bổ sung tại nhà bằng các phương pháp khác.
Khảo sát tại các điểm bán thuốc YHCT ở chợ Hà Tĩnh, chúng tôi thấy một khối lượng lớn hà thủ ô, nhân trần được chất thành từng đống để ngay tại gốc cây trong chợ, không đảm bảo vệ sinh. Đó là chưa nói, một số hộ kinh doanh tạp hóa, buôn bán hoa quả gần đó cũng tận dụng diện tích, bày bán các loại dược liệu quen thuộc. Chưa kể, nhiều chủ hộ kinh doanh còn tự bào chế thành các sản phẩm đóng gói và tự dán nhãn sản phẩm… Việc mua bán tự do, không cơ quan nào kiểm nghiệm chất lượng đang làm cho nhiều mặt hàng dược liệu tại các chợ tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn như: lượng tồn dư chất hóa học trong một số loại nhân trần, sắn dây, rau má; một số dược liệu bị mốc được phơi sấy lại… Thậm chí, nhiều người còn lo ngại những cách bảo quản, chế biến không được kiểm duyệt về quy trình...
Về mức độ an toàn của thuốc YHCT, chúng tôi được Trung tâm Kiểm nghiệm dược phẩm (Sở Y tế) cung cấp những con số đáng báo động. Cụ thể, năm 2015, ngành chức năng đã kiểm tra 311 mẫu dược phẩm, trong đó, đáng nói, tại bệnh viện có 64 mẫu thì có tới 34 mẫu không đạt chất lượng. Ngoài ra, đoàn kiểm tra về công tác YHCT đã lấy 53 mẫu thì có tới 32 mẫu không đạt chất lượng.
Riêng về cơ sở kinh doanh, trong 40 mẫu được lấy, có 4 mẫu không đạt chất lượng. Cũng theo khảo sát của trung tâm, trên thị trường tỉnh hiện có khoảng 160 vị thuốc YHCT nhưng hiện tại Trung tâm có 53 mẫu chuẩn. Mặc dù đây là nỗ lực của việc xây dựng mẫu chuẩn song rõ ràng, so với nhu cầu và thực tế, kết quả này vẫn rất khiêm tốn. Số mẫu chuẩn chỉ đạt tỷ lệ 33,1% so với tổng số vị thuốc trên thị trường. Ngoài ra, trung tâm cũng xác nhận việc có một số nhà thuốc sử dụng các chất bảo quản không đảm bảo để tạo màu, sử dụng lưu huỳnh chống mốc.
Ông Nguyễn Hữu Việt - Giám đốc Trung tâm Kiểm nghiệm dược phẩm cho hay: “Đa số vị thuốc YHCT lưu thông trên thị trường Hà Tĩnh đều không có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, không có số kiểm soát và hạn sử dụng. Vì vậy, khi phát hiện thuốc không đạt chất lượng thì rất khó trong công tác xử lý và thu hồi. Hiện nay, giá thành chất chuẩn của các vị thuốc YHCT cao, số lượng hiện có chưa nhiều. Trang thiết bị phục vụ công tác kiểm nghiệm các vị thuốc YHCT còn hạn chế về cả số lượng và chất lượng”. Ông Việt cũng cho biết, khó khăn khi lấy mẫu trên thị trường là người dân không hợp tác, thậm chí, khi thấy đoàn đến thì nhiều người tìm cách bỏ trốn...
(Còn nữa)