Làng văn hóa du lịch Trường Lưu nhìn từ những giá trị cốt lõi

(Baohatinh.vn) - Lưu giữ hệ thống các công trình, di tích lịch sử văn hóa nhiều giá trị là cơ sở để hướng đến bảo tồn, xây dựng làng cổ Trường Lưu (xã Kim Song Trường, Can Lộc, Hà Tĩnh) trở thành làng văn hóa du lịch.

b1.jpg
CLB Dân ca ví, giặm xã Kim Song Trường tập luyện bên sân Đình làng Trường Lưu.

Trong chuyến khảo sát gần đây ở làng Trường Lưu để tìm bối cảnh cho bộ phim với đề tài xưa, đạo diễn nổi tiếng Lưu Trọng Ninh cho rằng: “Hiếm có nơi nào còn lưu giữ được một hệ thống di tích cổ xưa như ở Trường Lưu. Một không gian quá khứ với những ngôi nhà cổ, những con đường làng, con ngõ, giếng nước đến ngôi nhà… đều đậm hồn xưa, nét cổ”.

Không riêng đạo diễn Lưu Trọng Ninh, từ bao lâu nay, những di sản văn hóa, những danh nhân tài ba của làng Trường Lưu đã trở thành mối quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu văn hóa và du khách thập phương; trở thành đề tài của nhiều nhà khoa học lịch sử, xã hội…

bqbht_br_a1-2796.jpg
Đạo diễn Lưu Trọng Ninh bên ngôi nhà cổ hơn 100 năm tuổi ở làng Trường Lưu.

Theo các tư liệu lịch sử, làng Trường Lưu được hình thành cách đây hơn 600 năm, người có công lập nên ngôi làng là ông Nguyễn Uyên Hậu, người từng giữ chức Ngũ kinh bác sĩ (thầy giáo dạy 5 kinh) ở Quốc Tử Giám. Ông là Thủy tổ họ Nguyễn Huy ở Trường Lưu, sinh sống ở vùng đất này vào quãng giữa thế kỷ XV. Tương truyền, thời điểm đó các làng ở đây gồm Kẻ Đò, làng Vạc và làng Tràng đều ở đồng trũng, người dân vất vả quanh năm. Nhận thấy vùng đất Phượng Lĩnh cách đó không xa là nơi “địa linh tú khí”, cao ráo, bề thế, có cơ phát triển, ông Uyên Hậu đã đề xuất với người dân ở 3 làng chuyển về đó lập làng, sau đó nhập với Kẻ Bỉn (thuộc làng Đông Tây) đặt tên làng mới là Tràng Lưu (hay Trường Lưu). Kể từ đó, làng quê này không ngừng phát triển, “địa linh” đã sinh ra nhiều bậc “tuấn kiệt”, cống hiến cho đất nước trong nhiều thời kỳ lịch sử.

a1.jpg
Đường vào làng Trường Lưu

Trải qua hơn 6 thế kỷ hình thành và phát triển, Trường Lưu đã khắc tên vào bản đồ đất nước bằng những danh nhân nổi tiếng cùng những giá trị văn hóa độc đáo. Ngày nay, khi về thăm xã Kim Song Trường, du khách vẫn có thể cảm nhận được chiều sâu và chiều dài văn hóa qua hệ thống di sản văn hóa phi vật thể còn được người dân lưu giữ. Theo thống kê của Ban Quản lý Trung tâm Bảo tồn di sản văn hóa làng Trường Lưu, hiện nay, trên địa bàn có hàng chục công trình, di tích gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển của làng. Trong đó, có 4 di tích cấp quốc gia gồm: nhà thờ Nguyễn Huy Tự, Nguyễn Huy Hổ, mộ và nhà thờ Nguyễn Huy Oánh, đền thờ Nguyễn Huy Cự; 8 di tích cấp tỉnh gồm: đình làng Trường Lưu, nhà cổ Nguyễn Huy Thản, nhà thờ Nguyễn Huy Vinh, nhà thương Lam Kiều, địa đạo Phượng Sơn, nhà thờ Nguyễn Uyên Hậu, mộ Nguyễn Huy Tựu, mộ Nguyễn Công Ban.

a2.jpg
Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia Nhà thờ Nguyễn Huy Tự nhìn từ trên cao.

Bên cạnh đó còn có nhiều di tích, phế tích gắn liền với văn hóa của ngôi làng như: Dấu tích về Thư viện Phúc Giang - được xem là ngôi trường tư thục đào tạo khoa bảng đầu tiên của Việt Nam thời phong kiến do Thám hoa Nguyễn Huy Oánh lập nên; hệ thống 10 ngôi nhà cổ có tuổi đời trên 100 năm, giếng Ngọc, sông Minh, bát cảnh Trường Lưu…

Gắn với mỗi di tích lịch sử là những câu chuyện văn hóa sâu sắc, ý nghĩa về vùng đất và con người Trường Lưu. Đó là câu chuyện mang tính giai thoại nhưng đầy mê hoặc về bà mẹ của Thám hoa Nguyễn Huy Oánh (1713-1789), trong đêm gánh nước ở giếng Ngọc đã nhìn thấy vì sao sa vào thùng nước, về sau thụ thai và sinh ra ông. Người sau này không chỉ đỗ đạt làm quan đến chức Thượng thư bộ Hộ, đi sứ Trung Quốc viết nên tác phẩm Hoàng Hoa sứ trình đồ mà còn lập nên Thư viện Phúc Giang nổi tiếng. Đó là những di tích ghi lại công trạng của các danh nhân như: Nguyễn Huy Tự, Nguyễn Huy Hổ; là đình làng Trường Lưu, nơi ghi dấu nhiều hoạt động của một làng quê văn hóa…

a3.jpg
Du khách tham quan tại Trung tâm Bảo tồn và Phát huy di sản văn hóa Trường Lưu xã Kim Song Trường (Can Lộc).
a6.jpg
Hoàng Hoa sứ trình đồ, 1 trong 3 di sản của làng Trường Lưu được UNESCO công nhận là di sản thuộc Chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Trường Lưu, trong nhiều năm lại nay được biết đến nhiều hơn khi liên tục có 3 di sản được UNESCO công nhận là di sản thuộc Chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương (gồm Mộc bản Trường học Phúc Giang, Hoàng Hoa sứ trình đồ, Văn bản Hán Nôm làng Trường Lưu). Đó là cơ sở, là động lực để xây dựng Trường Lưu thành làng văn hóa du lịch.

Ông Nguyễn Tiến Dũng - Phó Chủ tịch UBND huyện Can Lộc cho biết: “Nhằm bảo tồn và phát huy những giá trị di sản văn hóa, đồng thời đưa Trường Lưu thành điểm đến thu hút du khách mọi miền, góp phần phát triển kinh tế địa phương, thời gian qua, huyện Can Lộc đề xuất xây dựng Làng văn hóa du lịch Trường Lưu. Ý tưởng đó được tỉnh ủng hộ. Để triển khai, chúng tôi cũng đã phối hợp với các cơ quan, ban, ngành và các đơn vị tìm các hướng đi phù hợp. Huyện đã phối hợp cùng Tiến sỹ Nguyễn Huy Mỹ và Sở VH-TT&DL tổ chức nhiều cuộc hội thảo về văn hóa làng Trường Lưu; phối hợp với Viện Quy hoạch Kiến trúc xây dựng Nghệ An lập Quy hoạch phân khu xây dựng Làng văn hóa du lịch Trường Lưu”.

bqbht_br_a5-6463.jpg
Sơ đồ hướng phân vùng phát triển không gian văn hóa Làng Trường Lưu thuộc Quy hoạch phân khu xây dựng làng văn hóa du lịch Trường Lưu do Viện Quy hoạch kiến trúc xây dựng Nghệ An đề xuất.

Mặc dù “bát cảnh Trường Lưu” chỉ còn trong tư liệu, không gian làng cổ gần như bị phá vỡ, các ngành nghề xưa bị thất truyền… nhưng với những di sản văn hóa còn được bảo tồn, nhất là hệ thống di sản vật thể với nhiều công trình kiến trúc giá trị, việc xây dựng Trường Lưu thành làng văn hóa du lịch là hướng đi đúng đắn và cần thiết.

Bà Võ Thị Thu Hiền - Trưởng phòng Quản lý du lịch (Sở VH-TT&DL) cho biết: “Trong chuyến khảo sát tài nguyên, phát triển du lịch nông thôn do Sở VH-TT&DL tổ chức dịp đầu tháng 6/2024 vừa qua, các chuyên gia đã đánh giá cao tiềm năng, lợi thế trong xây dựng làng Trường Lưu trở thành điểm đến thu hút khách. Trong đó, chúng tôi tâm đắc với ý tưởng xây dựng mô hình du lịch văn hóa cộng đồng làng Trường Lưu. Đây là ý tưởng đi từ quyết tâm, trách nhiệm của người dân địa phương trong việc cùng chính quyền phát triển du lịch song song với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa. Hiện, Trường Lưu có đủ điều kiện để phát triển loại hình du lịch này hiệu quả như cách nhiều địa phương trong nước đã và đang xây dựng: đình làng, giếng nước, các ngôi nhà cổ, các di tích… Bên cạnh đó, còn có câu lạc bộ dân ca ví, giặm để phục dựng không gian văn hóa xưa”.

a4.jpg
Xây dựng Trường Lưu thành làng văn hóa du lịch là mong muốn không chỉ riêng của chính quyền, Nhân dân Can Lộc mà của tỉnh Hà Tĩnh.

Là làng cổ duy nhất ở Việt Nam đến thời điểm này có 3 di sản được UNESCO ghi danh, Trường Lưu xứng đáng trở thành điểm đến du lịch văn hóa nổi bật không chỉ ở Hà Tĩnh mà còn của cả nước. Để thực hiện được điều đó đòi hỏi sự nỗ lực vào cuộc của các cấp, ngành và chung sức của người dân. Hy vọng tương lai không xa, làng Trường Lưu sẽ trở thành điểm đến ưa thích của du khách trong và ngoài nước.

Chủ đề Du lịch Hà Tĩnh

Đọc thêm

Gia đình 4 thế hệ giữ trọn truyền thống hiếu nghĩa

Gia đình 4 thế hệ giữ trọn truyền thống hiếu nghĩa

Gia đình cụ bà Trần Thị Lực ở xã Thạch Lạc (Hà Tĩnh) hiện có 4 thế hệ cùng chung sống gắn kết và yêu thương. Trong mái ấm ấy, truyền thống hiếu nghĩa luôn được gìn giữ và trao truyền từ đời này sang đời khác.
Bước chuyển mạnh mẽ trong xây dựng NTM ở Hà Tĩnh

Bước chuyển mạnh mẽ trong xây dựng NTM ở Hà Tĩnh

“Quả ngọt” hôm nay trên hành trình xây dựng tỉnh đạt chuẩn NTM ở Hà Tĩnh được kết tinh từ “ý Đảng, lòng dân”, sự chung tay, góp sức của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và Nhân dân.
Bên bến Tam Soa

Bên bến Tam Soa

Về bến Tam Soa, xã Đức Thọ, vào những ngày tháng 9 mùa thu, du khách sẽ có một trải nghiệm ý nghĩa vì đó không chỉ là chuyến đi mà còn là hành trình trở về nguồn cội, với những giá trị giản dị, thiêng liêng.
"Nhịp cầu" nối lịch sử và hiện tại

"Nhịp cầu" nối lịch sử và hiện tại

Thuyết minh viên tại các khu di tích lịch sử, văn hóa là nhịp cầu nối giữa lịch sử và hiện tại, góp phần khơi dậy tình yêu quê hương, đất nước và thêm trân trọng hòa bình.
Nhạc trưởng của những "bản hòa tấu" văn hóa quê hương

Nhạc trưởng của những "bản hòa tấu" văn hóa quê hương

Trong những năm gần đây, Nhà hát Nghệ thuật truyền thống (NTTT) Hà Tĩnh được đông đảo khán giả trong và ngoài tỉnh ghi nhận bởi các chương trình nghệ thuật để lại nhiều dấu ấn. Góp phần làm nên những thành công ấy, có sự đóng góp lớn của nhạc sỹ Trần Quốc Dũng - Trưởng phòng Nghệ thuật biểu diễn.
“Uy tín không nằm ở chức danh mà ở sự thấu hiểu bà con”

“Uy tín không nằm ở chức danh mà ở sự thấu hiểu bà con”

Đó là chia sẻ đầy tâm huyết của bà Trần Thị Yên, một tấm gương về sự cống hiến thầm lặng. Với vai trò Bí thư Chi bộ tổ dân phố 17 (phường Hà Huy Tập, Hà Tĩnh), bà đã chứng minh rằng, uy tín của người lãnh đạo không nằm ở chức danh, mà ở sự thấu hiểu và gắn bó với bà con.
Rằm tháng Bảy trong tâm thức người Hà Tĩnh

Rằm tháng Bảy trong tâm thức người Hà Tĩnh

Tại nhiều làng quê Hà Tĩnh, rằm tháng Bảy không chỉ là một ngày lễ trọng kế tục từ văn hóa truyền thống ngàn đời của ông cha, mà còn là dịp mỗi người trở về với nguồn cội, sum họp anh em, họ hàng.
80 năm Tết Độc lập - Ký ức và khát vọng

80 năm Tết Độc lập - Ký ức và khát vọng

80 năm đã đi qua kể từ mùa thu Cách mạng Tháng 8 năm 1945, nhưng với mỗi thế hệ người dân Hà Tĩnh, Tết Độc lập luôn là mạch nguồn thiêng liêng, nuôi dưỡng lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc và khát vọng dựng xây non sông.
Rộn ràng mùa trám đen ở Hà Tĩnh

Rộn ràng mùa trám đen ở Hà Tĩnh

Xã Hương Sơn (Hà Tĩnh) là thủ phủ của cây trám đen. Hiện nay người dân ở đây đang bước vào mùa thu hoạch với niềm vui được mùa.
Chứng nhân của lịch sử

Chứng nhân của lịch sử

“Khi tôi lớn lên đất nước đã có rồi” và những mùa thu cách mạng, những câu chuyện chiến đấu bảo vệ non sông cứ dần hiện lên qua lời bà kể, đặc biệt là qua những di tích lịch sử.
Trao giải Cuộc thi Giọng hát hay các ca khúc về Hà Tĩnh

Trao giải Cuộc thi Giọng hát hay các ca khúc về Hà Tĩnh

Cuộc thi "Giọng hát hay các ca khúc về Hà Tĩnh" đã tạo dựng một sân chơi lành mạnh, quảng bá sâu rộng các ca khúc về Hà Tĩnh, góp phần khởi dậy tình yêu quê hương, đất nước, lan tỏa hình ảnh tỉnh nhà tới bạn bè muôn phương.
Miệt mài “góp nhặt” ký ức ông cha

Miệt mài “góp nhặt” ký ức ông cha

Với 5 bảo vật quốc gia và hàng ngàn hiện vật, cổ vật, tư liệu giá trị về quê hương núi Hồng - sông La đang được lưu giữ là minh chứng cho những nỗ lực của Bảo tàng Hà Tĩnh trong sưu tầm, bảo quản ký ức quê hương.
[QUIZ] Bí thư Tỉnh ủy lâm thời đầu tiên của Hà Tĩnh là ai?

[QUIZ] Bí thư Tỉnh ủy lâm thời đầu tiên của Hà Tĩnh là ai?

Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy lâm thời đầu tiên của Hà Tĩnh là người cộng sản kiên trung, có nhiều đóng góp to lớn cho sự nghiệp đấu tranh cách mạng. Cuộc đời và sự nghiệp của đồng chí là tấm gương sáng ngời, để lại nhiều bài học quý báu cho đội ngũ cán bộ, đảng viên hôm nay và các thế hệ mai sau.