Theo các cuộc thăm dò, trở ngại lớn nhất đối với việc ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng vào năm 2025 không phải là đối thủ cạnh tranh đồng thời là đương kim Tổng thống Mỹ Joe Biden, mà là một bản án hình sự "đang treo lơ lửng". Người đang làm việc này là Jack Smith, một công tố viên chuyên nghiệp. Ông xuất hiện từ một văn phòng của Bộ Tư pháp Mỹ vào tháng 6 năm ngoái để thông báo rằng mình đã truy tố một cựu tổng thống lần đầu tiên trong lịch sử.
Trong khi các cáo trạng - cáo trạng đầu tiên liên quan đến cáo buộc xử lý sai thông tin mật của Mỹ, cáo trạng thứ hai liên quan đến âm mưu đảo ngược cuộc bầu cử năm 2020 - tạo ra một vòng xoáy chính trị đe dọa chia rẽ nước Mỹ, thì ông Smith vẫn im lặng.
Với thái độ nghiêm khắc và bộ vest đen, người đàn ông 54 tuổi này sẽ không thể phân biệt được với bất kỳ công tố viên liên bang ăn mặc lịch sự nhưng kín đáo nào khác nếu không có bộ râu muối tiêu điển hình. Những nỗ lực tích cực của ông Smith nhằm đảm bảo phiên tòa xét xử cựu Tổng thống Trump diễn ra trước cuộc bầu cử tổng thống đã thu hút những người ủng hộ và chỉ trích.
Trong khi cựu Tổng thống Mỹ Trump có sự gia tăng ngay lập tức cả về mức độ nổi tiếng lẫn tài chính từ các bản cáo trạng, thì nhiều cuộc thăm dò khác nhau đã phát hiện ra rằng việc kết tội ông sẽ gây tổn hại đến sự ủng hộ trong số các cử tri độc lập, một lực lượng bỏ phiếu quan trọng, và thậm chí làm hoài nghi những người ủng hộ ông nhiệt thành nhất.
Ông Trump, người phủ nhận mọi cáo buộc, cho rằng ông Smith là người "ghét mình", đồng thời cố gắng làm chệch hướng quá trình tố tụng bằng cách tuyên bố rằng ông được hưởng quyền miễn trừ với tư cách là cựu tổng thống.
Đáp lại, ông Smith đã thúc đẩy Tòa án Tối cao để đảm bảo phiên tòa diễn ra vào mùa Xuân đối với ông Trump diễn ra đúng tiến độ. Thừa nhận rằng mình đang đưa ra một "yêu cầu đặc biệt", ông Smith nhấn mạnh nhu cầu của công chúng trong việc đảm bảo cựu Tổng thống Trump phải đối mặt với trách nhiệm giải trình vì bị cáo buộc tìm cách đảo ngược kết quả bầu cử trước khi cuộc bầu cử tiếp theo diễn ra. Ông Smith nói: “Không có gì có thể quan trọng hơn đối với nền dân chủ của Mỹ”.
Tòa án Tối cao đã thông báo vào cuối tháng trước rằng họ sẽ xem xét vấn đề miễn trừ của ông Trump vào tháng 4 tới, nhưng đã ra lệnh tạm dừng phiên tòa liên quan đến vấn đề can thiệp bầu cử. Đây được cho là một một chiến thắng của ông Trump, vốn có thể hoãn phiên tòa đến mùa hè, hoặc có lẽ là cho đến sau cuộc bầu cử.
Do đó, ông Smith đã yêu cầu phiên tòa xét xử về vấn đề tài liệu mật của ông Trump, liên quan đến hành động của cựu tổng thống sau khi rời Nhà Trắng, diễn ra vào mùa hè. Điều đó có nghĩa là phiên tòa hình sự đầu tiên của ông Trump có thể sẽ do tiểu bang buộc tội, thay vì liên bang. Việc xét xử ông Trump dự kiến bắt đầu ở New York vào ngày 25/3 vì bị cáo buộc làm sai lệch hồ sơ kinh doanh để che đậy khoản "tiền bịt miệng" 130.000 USD cho diễn viên phim người lớn Stormy Daniels trước cuộc bầu cử năm 2016, những cáo buộc mà ông Trump phủ nhận.
Ông Smith đã gây ra làn sóng chấn động vào năm 2020 khi truy tố Tổng thống Kosovo, Hashim Thaçi, một đồng minh của phương Tây, ngay trước ngày ông tham dự hội nghị thượng đỉnh hòa bình mà Tổng thống Trump khi đó dự kiến chủ trì tại Nhà Trắng.
Công tố viên Smith đã đặt ra các nguyên tắc hoạt động của mình vào năm 2010, khi ông được bổ nhiệm lãnh đạo một đơn vị thuộc DoJ chuyên giải quyết các vấn đề gai góc nhất, những vụ án liên quan đến các chính trị gia tham nhũng. Ông đã thực hiện nhiệm vụ này vào một thời điểm đầy biến động và nhanh chóng buộc phải bảo vệ các quyết định của mình là theo đuổi, và trong nhiều trường hợp là không theo đuổi, các cuộc điều tra về các đảng viên Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa cấp cao.
Chính thái độ cứng rắn và nổi tiếng là người "vô tư, kiên quyết" của ông Smith đã khiến Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Merrick Garland bổ nhiệm ông làm cố vấn đặc biệt để giải quyết vụ án liên quan đến cựu Tổng thống Trump. Điều này cho ông Smith quyền lực sâu rộng và nhiệm vụ khó khăn là quyết định một câu hỏi mà DoJ đã phải vật lộn kể từ khi ông Trump rời nhiệm sở vào năm 2021, nóng bỏng sau cuộc bạo loạn tại tòa nhà Quốc hội Mỹ mà nhiều người coi là đỉnh điểm của những nỗ lực thất bại của ông Trump nhằm duy trì quyền lực.
Một nửa nước Mỹ cảm thấy việc để hành động của Trump không bị truy tố sẽ làm suy yếu nền dân chủ Mỹ. Nửa còn lại cảm thấy việc tiếp tục truy tố sẽ tạo ra một tiền lệ nguy hiểm và làm căng thẳng hơn nữa cơ cấu xã hội vốn đã phức tạp của nước Mỹ.
Tuy nhiên, nếu Trump giành được nhiệm kỳ thứ hai trong cuộc bầu cử vào tháng 11 tới, trước khi việc truy tố ông có thể kết thúc, thì các cáo trạng do ông Smith đưa ra sẽ bị hủy bỏ, vì các tổng thống được hưởng quyền miễn trừ khi còn đương chức.