Tốt nghiệp khoa Quản lý tài nguyên rừng và môi trường (Đại học Vinh) giữa năm 2013, đến cuối năm, anh Lê Thanh Toán (SN 1991, quê ở xã Trường Lưu, Hà Tĩnh) được về công tác tại Vườn Quốc gia Vũ Quang. Hơn 12 năm gắn bó, cũng là chừng đó thời gian anh miệt mài với rừng và không ngừng tìm tòi, đề xuất các sáng kiến nhằm nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học.
Với vai trò cán bộ Phòng Bảo vệ rừng và Bảo tồn thiên nhiên, anh Toán trực tiếp theo dõi, tổng hợp kết quả tuần tra từ các đơn vị kiểm lâm; phân tích và xây dựng bản đồ chiến thuật, bản đồ giao ban hằng tháng, từ đó đưa ra kế hoạch tuần tra hiệu quả, phù hợp thực tiễn địa bàn. Anh còn là nhân tố chủ chốt trong hoạt động cứu hộ, chăm sóc và tái thả động vật hoang dã. Với sự phối hợp chặt chẽ giữa các tổ chức, cá nhân trong và ngoài tỉnh, anh cùng đơn vị đã tiếp nhận, chăm sóc hàng trăm cá thể động vật quý hiếm, nhiều cá thể được cứu hộ và tái thả thành công về rừng tự nhiên.
Là cán bộ trẻ đầy tâm huyết, anh Toán luôn chủ động đổi mới phương pháp làm việc, tận dụng công nghệ và mô hình cộng đồng để nâng cao hiệu quả công tác. Từ năm 2014 đến nay, anh chủ trì cùng nhóm tác giả xây dựng 8 sáng kiến kinh nghiệm. Các sáng kiến đều được Hội đồng sáng kiến của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Tĩnh công nhận và đánh giá cao về tính ứng dụng, đang được duy trì hiệu quả tại Vườn Quốc gia Vũ Quang.
Anh Toán chia sẻ: “Năm 2017, sau khi được tham gia tập huấn tại Tổng cục Lâm nghiệp, tôi biết đến ứng dụng SMART trong quản lý dữ liệu và báo cáo tuần tra giám sát đa dạng sinh học. Ứng dụng này đã được triển khai ở nhiều nước trên thế giới, nhưng tại Việt Nam, nó mới chỉ được triển khai ở một số ít địa phương có dự án phi chính phủ hỗ trợ. Qua tìm hiểu, tôi thấy ứng dụng này rất hữu hiệu, giúp số hóa toàn bộ dữ liệu tuần tra rừng, nâng cao năng lực giám sát, vì vậy, bản thân đã nghiên cứu, tiếp cận ứng dụng để có thể triển khai ở Vườn quốc gia Vũ Quang khi đủ điều kiện. Năm 2023, khi Vườn được hỗ trợ từ nguồn kinh phí dự án phi chính phủ, với việc nghiên cứu từ sớm, ứng dụng SMART được đưa vào triển khai đồng bộ, đến nay vẫn đang phát huy hiệu quả tích cực”.
Chưa dừng lại ở đó, anh Toán còn triển khai nhiều giải pháp vào nhiệm vụ chuyên môn như: ứng dụng phần mềm GEOSURVEY trong tuần tra bảo vệ rừng tại gốc; camera giám sát công tác quản lý bảo vệ rừng và phòng cháy, chữa cháy rừng; phần mềm Vtools Survey kết hợp MapInfo trong kiểm tra rừng và theo dõi biến động tài nguyên rừng; phần mềm GlobalMapper để chuyển dữ liệu bản đồ vào điện thoại thông minh phục vụ tuần tra rừng; phần mềm Smart Mobile trong giám sát đa dạng sinh học tại thực địa...
Năm 2024, giải pháp tuần tra rừng dựa vào cộng đồng do anh Toán đề xuất và triển khai đã tạo ra bước chuyển mới trong công tác bảo vệ rừng. Mô hình không chỉ giúp tăng cường lực lượng giám sát tại chỗ mà còn nâng cao ý thức, trách nhiệm của người dân vùng đệm, góp phần tạo nên một "hàng rào xanh" từ chính cộng đồng địa phương. Đáng mừng hơn, từ giải pháp này, nhiều người dân đã được cảm hóa tham gia tổ tuần tra, trở thành lực lượng nòng cốt bảo vệ rừng.
Anh Lê Thanh Toán còn tham gia nghiên cứu khoa học, góp phần vào công cuộc bảo tồn bền vững, là thành viên tham gia 2 đề tài khoa học cấp tỉnh: "Nghiên cứu bảo tồn và phát triển một số loài Trà hoa vàng quý hiếm ở Hà Tĩnh"; "Đánh giá thực trạng các loài thực vật có giá trị làm thuốc tại Vườn Quốc gia Vũ Quang và các xã vùng đệm". Cả 2 đề tài đều đã được nghiệm thu và đánh giá cao, là cơ sở khoa học quan trọng để các đơn vị hoạch định chính sách, quy hoạch bảo tồn, phát triển sinh kế bền vững gắn với tài nguyên rừng.
Bên cạnh chuyên môn, anh Toán còn tích cực tham gia tuyên truyền, phổ biến pháp luật bảo vệ rừng và động vật hoang dã cho học sinh, người dân vùng đệm; phối hợp hiệu quả với các lực lượng chức năng, chính quyền địa phương thực hiện tốt quy chế phối hợp phòng cháy, chữa cháy rừng và quản lý tài nguyên; tích cực tham gia các hoạt động đoàn thể, hiến máu nhân đạo...
Ngoài hoạt động chuyên môn, anh Toán còn tích cực tham gia các hoạt động cộng đồng như hiến máu nhân đạo.
Với những nỗ lực trong công tác, anh Toán nhiều năm liền là chiến sỹ thi đua cấp cơ sở, được nhận nhiều giấy khen của Sở Nông nghiệp và Môi trường, Tỉnh đoàn Hà Tĩnh, huyện Vũ Quang (cũ); là cá nhân tiêu biểu được nhận bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh vì thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua yêu nước giai đoạn 2020 - 2025.
Ông Nguyễn Danh Kỳ - Giám đốc Vườn Quốc gia Vũ Quang chia sẻ: “Đồng chí Lê Thanh Toán là cán bộ trẻ, tận tụy, trách nhiệm và luôn có tinh thần đổi mới, sáng tạo trong công tác; thực sự là một tấm gương điển hình của người cán bộ bảo vệ rừng. Những đóng góp của đồng chí Toán không chỉ mang lại hiệu quả thiết thực cho Vườn Quốc gia Vũ Quang, mà còn góp phần gìn giữ hệ sinh thái, bảo tồn đa dạng sinh học cho cả khu vực”.