Rằm tháng Bảy trong tâm thức người Hà Tĩnh

(Baohatinh.vn) - Tại nhiều làng quê Hà Tĩnh, rằm tháng Bảy không chỉ là một ngày lễ trọng kế tục từ văn hóa truyền thống ngàn đời của ông cha, mà còn là dịp mỗi người trở về với nguồn cội, sum họp anh em, họ hàng.

Hà Tĩnh có hàng trăm dòng họ. Từ hàng ngàn, hàng trăm năm, các vị tổ đã đến đây lập nghiệp. Từ những dòng họ phổ biến có số lượng hàng nghìn người như: Nguyễn, Phạm, Trần, Lê, Bùi, Phan… đến những họ có số lượng chỉ vài trăm nhân khẩu, mỗi dòng, mỗi nhánh đều có nhà thờ riêng. Nhiều dòng họ, lễ tế rằm tháng Bảy được xem là lễ trọng.

bqbht_br_a2.jpg
Rằm tháng Bảy là lễ trọng đối với người dân tại nhiều làng quê Hà Tĩnh. Ảnh: Lễ tế tổ rằm tháng Bảy năm 2025 tại nhà thờ dòng họ Hồ Huy (xã Kim Hoa).

Theo các bậc cao niên, có 3 lý do khiến rằm tháng Bảy trở thành lễ lớn: thứ nhất, đây là tháng Vu Lan báo hiếu, vốn thấm đẫm tinh thần Phật giáo đã lan tỏa từ hàng nghìn năm; thứ hai, tháng Bảy thường là lúc nông dân có thể tề tựu đông đủ; thứ ba, đây là dịp để cầu mùa màng tươi tốt, con cháu đoàn kết.

Tại xã Hồng Lộc, rằm tháng Bảy năm nay rộn ràng khi hàng chục dòng họ đều tổ chức lễ tế tổ. Trong đó, dòng họ Phạm tổ chức đại lễ. Ông Phạm Bá Đại - Trưởng ban lễ nghi họ Phạm Bá cho biết: “Dòng họ chúng tôi có lịch sử hình thành tại xã Hồng Lộc cách đây khoảng 700 năm, từ vị thủy tổ đầu tiên cho đến nay đã trải qua 21 đời. Hiện, dòng họ có gần 1.000 hộ với hàng nghìn nhân khẩu, trong đó có hơn 700 nam đinh, đang sinh sống trên địa bàn và khắp các tỉnh, thành cả nước. Mỗi năm, chúng tôi tổ chức tế tổ 2 lần: rằm tháng Bảy và rằm tháng Giêng nhưng lễ trọng vẫn là rằm tháng Bảy, trong đó cứ 10 năm lại tổ chức đại lễ. Vinh dự và tự hào khi năm nay đúng kỳ đại lễ, nhà thờ họ được UBND tỉnh xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh, vì vậy, con cháu muôn phương phấn khởi tìm về”.

bqbht_br_b1.jpg
bqbht_br_b2.jpg
Dòng họ Phạm Bá (xã Hồng Lộc) long trọng tổ chức lễ rước bằng công nhận di tích cấp tỉnh nhà thờ dòng họ, nhân dịp đại lễ tế tổ rằm tháng Bảy năm 2025.

Được biết, dù phần lễ chính thức được thực hiện vào ngày rằm nhưng đại lễ của họ Phạm Bá đã bắt đầu phần hội từ hơn 1 tuần nay, với nhiều nội dung như: các giải đấu vật cổ truyền, cờ tướng, bóng chuyền, bóng đá, chương trình nghệ thuật… Các giải đấu không chỉ thu hút người dân trên địa bàn, con cháu dòng họ mà mở rộng ra cả tỉnh. Đã có nhiều đội bóng chuyền, bóng đá, đô vật từ các vùng như: Cẩm Xuyên, Nghi Xuân, Kỳ Anh, Can Lộc… đến tham gia.

Anh Phạm Bá Thăng (hiện sinh sống tại TP Hồ Chí Minh, là con cháu dòng họ Phạm Bá) bày tỏ: “Từ nhỏ, chúng tôi đã được ông bà, bố mẹ giáo dục về truyền thống dòng tộc, quê hương, vì vậy, rằm tháng Bảy luôn là sự kiện mà mỗi người hướng về. Đại lễ năm nay, 10 năm mới có một lần, nên gia đình tôi đã sắp xếp từ nửa năm trước. Tôi rất tự hào khi nhà thờ họ đã được xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh”.

bqbht_br_b3.jpg
Anh Phạm Bá Thăng (hậu duệ dòng họ Phạm Bá, xã Hồng Lộc) tự hào khi dịp tế tổ rằm tháng Bảy, nhà thờ dòng họ vinh dự đón nhận bằng công nhận di tích cấp tỉnh.

Không khí rằm tháng Bảy cũng đang lan tỏa khắp nhiều làng quê khác. Tại xã Thạch Khê, hàng chục dòng họ sẽ “nổi trống, đánh chiêng” tế tổ. Trong đó, các dòng họ như: Trần (thôn Thanh Lan), Nguyễn (thôn Bình Sơn), Lưu, Hoàng (thôn Vĩnh Sơn), Lê (thôn Trường Xuân)… đã thu hút hàng trăm gia đình tề tựu. Ông Trần Văn Dũng (sinh sống tại Đắk Lắk - là con cháu họ Trần ở thôn Thanh Lan) cho biết: “Tôi xa quê đến nay đã 40 năm nhưng mỗi dịp tháng Bảy về, tiếng trống họ lại rộn ràng trong lòng. Hình ảnh ông bà, cha mẹ, anh em dòng tộc tề tựu bên nhà thờ và cả quê hương lại đầy ắp nỗi nhớ, vì vậy không thể không trở về”.

bqbht_br_a3.jpg
Ban lễ nghi dòng họ Trần tại thôn Thanh Lan (xã Thạch Khê) bàn công tác chuẩn bị tế tổ rằm tháng Bảy năm 2025.

Dòng họ Trần ở thôn Thanh Lan có truyền thống hàng trăm năm, có vị thủy tổ là một vị quan thời nhà Trần, sau khi rời chốn quan trường trở về đây cư ngụ và lập nên dòng tộc. Trong các giai đoạn bảo vệ đất nước, dòng họ có nhiều người có công với nước. Hiện, nhà thờ đang thờ 8 vị là anh hùng liệt sỹ trong các cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm. “Năm nay, chúng tôi tổ chức khoảng 20 mâm để tế tổ và thiết đãi con cháu nội ngoại. Rằm tháng Bảy cũng là dịp để ban lễ nghi dòng họ tổng kết, trao thưởng khuyến học dành cho những con cháu dòng họ đạt kết quả cao trong học tập”, ông Trần Văn Nguyệt - phụ trách ban lễ nghi họ Trần cho biết.

bqbht_br_a4.jpg
bqbht_br_a5.jpg
bqbht_br_a6.jpg
Rằm tháng Bảy không chỉ là lễ trọng mà còn là ngày hội văn hóa, thể thao sôi nổi tại nhiều làng quê Hà Tĩnh.

Trong nhịp sống hiện đại hôm nay, những ngày rằm tháng Bảy càng có giá trị khi níu giữ con người trở về với gia đình, dòng tộc, với quê hương. Với Hà Tĩnh, dù thời kỳ nào, tiếng trống họ rằm tháng Bảy vẫn luôn ngân vang, nhắc nhở các thế hệ rằng: dù ở nơi đâu cũng luôn nhớ về nguồn cội.

Chủ đề Đời sống văn hóa

Đọc thêm

Miệt mài “góp nhặt” ký ức ông cha

Miệt mài “góp nhặt” ký ức ông cha

Với 5 bảo vật quốc gia và hàng ngàn hiện vật, cổ vật, tư liệu giá trị về quê hương núi Hồng - sông La đang được lưu giữ là minh chứng cho những nỗ lực của Bảo tàng Hà Tĩnh trong sưu tầm, bảo quản ký ức quê hương.
[QUIZ] Bí thư Tỉnh ủy lâm thời đầu tiên của Hà Tĩnh là ai?

[QUIZ] Bí thư Tỉnh ủy lâm thời đầu tiên của Hà Tĩnh là ai?

Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy lâm thời đầu tiên của Hà Tĩnh là người cộng sản kiên trung, có nhiều đóng góp to lớn cho sự nghiệp đấu tranh cách mạng. Cuộc đời và sự nghiệp của đồng chí là tấm gương sáng ngời, để lại nhiều bài học quý báu cho đội ngũ cán bộ, đảng viên hôm nay và các thế hệ mai sau.
Di sản văn hóa Hà Tĩnh - 80 năm hành trình tỏa sáng

Di sản văn hóa Hà Tĩnh - 80 năm hành trình tỏa sáng

80 năm qua, kể từ khi đất nước giành độc lập, văn hóa luôn là mạch nguồn nuôi dưỡng tinh thần, bản sắc và sức mạnh đoàn kết của người Hà Tĩnh. Đặc biệt, từ sau công cuộc đổi mới, ngành Văn hóa Hà Tĩnh đã có bước tiến dài trong nỗ lực bảo tồn và làm tỏa sáng di sản cha ông.
Người đàn ông khuyết bàn tay có biệt tài vẽ, đắp tranh nổi

Người đàn ông khuyết bàn tay có biệt tài vẽ, đắp tranh nổi

Anh Nguyễn Văn Mạnh (SN 1985, ở phường Thành Sen, tỉnh Hà Tĩnh) khuyết một bàn tay nhưng lại có biệt tài vẽ và đắp tranh nổi. Dù mất đi đôi bàn tay nhưng việc được sống với niềm đam mê, thỏa sức tạo nên những bức tranh tường sống động, anh Mạnh cảm thấy cuộc đời mình vẫn vẹn nguyên ý nghĩa.
Giữ lửa hạnh phúc từ giá trị văn hóa truyền thống

Giữ lửa hạnh phúc từ giá trị văn hóa truyền thống

Từ điểm tựa là các giá trị truyền thống, gia đình ông Kiều Minh Khánh và bà Nguyễn Thị Dung ở phường Bắc Hồng Lĩnh (Hà Tĩnh) đã viết nên câu chuyện đẹp về một mái ấm gần nửa thế kỷ đong đầy yêu thương, lan tỏa giá trị sống tích cực trong cộng đồng.
Cựu lính Trường Sa hồi sinh vùng "đất chết"

Cựu lính Trường Sa hồi sinh vùng "đất chết"

Từ vùng “đất chết” oằn mình trong lửa đạn chiến tranh, cựu binh Trường Sa Nguyễn Hải Đường ở thôn Hồng Sơn (xã Trường Lưu, Hà Tĩnh) đã hồi sinh, trở thành mô hình kinh tế trù phú, cho thu nhập 2 tỷ đồng/năm.
Tiếng thì thầm dưới chân cầu Nhe

Tiếng thì thầm dưới chân cầu Nhe

Cầu Nhe (Hà Tĩnh), kể từ 15/4/1968, không đơn thuần chỉ là một địa danh mà đã trở thành một vùng đất thiêng. Tháng Bảy, dưới chân cầu, sông vẫn thì thầm câu chuyện bi hùng một thuở cha ông...
Những chuyện chưa kể về Ngã ba Đồng Lộc

Những chuyện chưa kể về Ngã ba Đồng Lộc

Trong vô vàn câu chuyện về Ngã ba Đồng Lộc huyền thoại đã trở nên quen thuộc, ít ai biết rằng, những con ngõ, ngôi nhà ở thôn Mai Long (xã Xuân Lộc, Hà Tĩnh) là nơi từng lưu dấu bước chân, tiếng cười nói của 10 nữ liệt sỹ TNXP Tiểu đội 4, Đại đội 552 trước lúc họ đi vào bất tử.
Về làng có 3 di sản được UNESCO vinh danh

Về làng có 3 di sản được UNESCO vinh danh

Làng Trường Lưu xưa - xã Trường Lưu nay tự hào với 3 di sản được UNESCO vinh danh. Không dừng lại ở một danh xưng hành chính ở Hà Tĩnh, Trường Lưu còn ẩn chứa trong đó nhiều giá trị văn hóa đặc sắc, riêng có, được lưu truyền qua nhiều thế hệ.