Rằm tháng Bảy trong tâm thức người Hà Tĩnh

(Baohatinh.vn) - Tại nhiều làng quê Hà Tĩnh, rằm tháng Bảy không chỉ là một ngày lễ trọng kế tục từ văn hóa truyền thống ngàn đời của ông cha, mà còn là dịp mỗi người trở về với nguồn cội, sum họp anh em, họ hàng.

Hà Tĩnh có hàng trăm dòng họ. Từ hàng ngàn, hàng trăm năm, các vị tổ đã đến đây lập nghiệp. Từ những dòng họ phổ biến có số lượng hàng nghìn người như: Nguyễn, Phạm, Trần, Lê, Bùi, Phan… đến những họ có số lượng chỉ vài trăm nhân khẩu, mỗi dòng, mỗi nhánh đều có nhà thờ riêng. Nhiều dòng họ, lễ tế rằm tháng Bảy được xem là lễ trọng.

bqbht_br_a2.jpg
Rằm tháng Bảy là lễ trọng đối với người dân tại nhiều làng quê Hà Tĩnh. Ảnh: Lễ tế tổ rằm tháng Bảy năm 2025 tại nhà thờ dòng họ Hồ Huy (xã Kim Hoa).

Theo các bậc cao niên, có 3 lý do khiến rằm tháng Bảy trở thành lễ lớn: thứ nhất, đây là tháng Vu Lan báo hiếu, vốn thấm đẫm tinh thần Phật giáo đã lan tỏa từ hàng nghìn năm; thứ hai, tháng Bảy thường là lúc nông dân có thể tề tựu đông đủ; thứ ba, đây là dịp để cầu mùa màng tươi tốt, con cháu đoàn kết.

Tại xã Hồng Lộc, rằm tháng Bảy năm nay rộn ràng khi hàng chục dòng họ đều tổ chức lễ tế tổ. Trong đó, dòng họ Phạm tổ chức đại lễ. Ông Phạm Bá Đại - Trưởng ban lễ nghi họ Phạm Bá cho biết: “Dòng họ chúng tôi có lịch sử hình thành tại xã Hồng Lộc cách đây khoảng 700 năm, từ vị thủy tổ đầu tiên cho đến nay đã trải qua 21 đời. Hiện, dòng họ có gần 1.000 hộ với hàng nghìn nhân khẩu, trong đó có hơn 700 nam đinh, đang sinh sống trên địa bàn và khắp các tỉnh, thành cả nước. Mỗi năm, chúng tôi tổ chức tế tổ 2 lần: rằm tháng Bảy và rằm tháng Giêng nhưng lễ trọng vẫn là rằm tháng Bảy, trong đó cứ 10 năm lại tổ chức đại lễ. Vinh dự và tự hào khi năm nay đúng kỳ đại lễ, nhà thờ họ được UBND tỉnh xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh, vì vậy, con cháu muôn phương phấn khởi tìm về”.

bqbht_br_b1.jpg
bqbht_br_b2.jpg
Dòng họ Phạm Bá (xã Hồng Lộc) long trọng tổ chức lễ rước bằng công nhận di tích cấp tỉnh nhà thờ dòng họ, nhân dịp đại lễ tế tổ rằm tháng Bảy năm 2025.

Được biết, dù phần lễ chính thức được thực hiện vào ngày rằm nhưng đại lễ của họ Phạm Bá đã bắt đầu phần hội từ hơn 1 tuần nay, với nhiều nội dung như: các giải đấu vật cổ truyền, cờ tướng, bóng chuyền, bóng đá, chương trình nghệ thuật… Các giải đấu không chỉ thu hút người dân trên địa bàn, con cháu dòng họ mà mở rộng ra cả tỉnh. Đã có nhiều đội bóng chuyền, bóng đá, đô vật từ các vùng như: Cẩm Xuyên, Nghi Xuân, Kỳ Anh, Can Lộc… đến tham gia.

Anh Phạm Bá Thăng (hiện sinh sống tại TP Hồ Chí Minh, là con cháu dòng họ Phạm Bá) bày tỏ: “Từ nhỏ, chúng tôi đã được ông bà, bố mẹ giáo dục về truyền thống dòng tộc, quê hương, vì vậy, rằm tháng Bảy luôn là sự kiện mà mỗi người hướng về. Đại lễ năm nay, 10 năm mới có một lần, nên gia đình tôi đã sắp xếp từ nửa năm trước. Tôi rất tự hào khi nhà thờ họ đã được xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh”.

bqbht_br_b3.jpg
Anh Phạm Bá Thăng (hậu duệ dòng họ Phạm Bá, xã Hồng Lộc) tự hào khi dịp tế tổ rằm tháng Bảy, nhà thờ dòng họ vinh dự đón nhận bằng công nhận di tích cấp tỉnh.

Không khí rằm tháng Bảy cũng đang lan tỏa khắp nhiều làng quê khác. Tại xã Thạch Khê, hàng chục dòng họ sẽ “nổi trống, đánh chiêng” tế tổ. Trong đó, các dòng họ như: Trần (thôn Thanh Lan), Nguyễn (thôn Bình Sơn), Lưu, Hoàng (thôn Vĩnh Sơn), Lê (thôn Trường Xuân)… đã thu hút hàng trăm gia đình tề tựu. Ông Trần Văn Dũng (sinh sống tại Đắk Lắk - là con cháu họ Trần ở thôn Thanh Lan) cho biết: “Tôi xa quê đến nay đã 40 năm nhưng mỗi dịp tháng Bảy về, tiếng trống họ lại rộn ràng trong lòng. Hình ảnh ông bà, cha mẹ, anh em dòng tộc tề tựu bên nhà thờ và cả quê hương lại đầy ắp nỗi nhớ, vì vậy không thể không trở về”.

bqbht_br_a3.jpg
Ban lễ nghi dòng họ Trần tại thôn Thanh Lan (xã Thạch Khê) bàn công tác chuẩn bị tế tổ rằm tháng Bảy năm 2025.

Dòng họ Trần ở thôn Thanh Lan có truyền thống hàng trăm năm, có vị thủy tổ là một vị quan thời nhà Trần, sau khi rời chốn quan trường trở về đây cư ngụ và lập nên dòng tộc. Trong các giai đoạn bảo vệ đất nước, dòng họ có nhiều người có công với nước. Hiện, nhà thờ đang thờ 8 vị là anh hùng liệt sỹ trong các cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm. “Năm nay, chúng tôi tổ chức khoảng 20 mâm để tế tổ và thiết đãi con cháu nội ngoại. Rằm tháng Bảy cũng là dịp để ban lễ nghi dòng họ tổng kết, trao thưởng khuyến học dành cho những con cháu dòng họ đạt kết quả cao trong học tập”, ông Trần Văn Nguyệt - phụ trách ban lễ nghi họ Trần cho biết.

bqbht_br_a4.jpg
bqbht_br_a5.jpg
bqbht_br_a6.jpg
Rằm tháng Bảy không chỉ là lễ trọng mà còn là ngày hội văn hóa, thể thao sôi nổi tại nhiều làng quê Hà Tĩnh.

Trong nhịp sống hiện đại hôm nay, những ngày rằm tháng Bảy càng có giá trị khi níu giữ con người trở về với gia đình, dòng tộc, với quê hương. Với Hà Tĩnh, dù thời kỳ nào, tiếng trống họ rằm tháng Bảy vẫn luôn ngân vang, nhắc nhở các thế hệ rằng: dù ở nơi đâu cũng luôn nhớ về nguồn cội.

Chủ đề Đời sống văn hóa

Đọc thêm

"Nhịp cầu" nối lịch sử và hiện tại

"Nhịp cầu" nối lịch sử và hiện tại

Thuyết minh viên tại các khu di tích lịch sử, văn hóa là nhịp cầu nối giữa lịch sử và hiện tại, góp phần khơi dậy tình yêu quê hương, đất nước và thêm trân trọng hòa bình.
Nhạc trưởng của những "bản hòa tấu" văn hóa quê hương

Nhạc trưởng của những "bản hòa tấu" văn hóa quê hương

Trong những năm gần đây, Nhà hát Nghệ thuật truyền thống (NTTT) Hà Tĩnh được đông đảo khán giả trong và ngoài tỉnh ghi nhận bởi các chương trình nghệ thuật để lại nhiều dấu ấn. Góp phần làm nên những thành công ấy, có sự đóng góp lớn của nhạc sỹ Trần Quốc Dũng - Trưởng phòng Nghệ thuật biểu diễn.
“Uy tín không nằm ở chức danh mà ở sự thấu hiểu bà con”

“Uy tín không nằm ở chức danh mà ở sự thấu hiểu bà con”

Đó là chia sẻ đầy tâm huyết của bà Trần Thị Yên, một tấm gương về sự cống hiến thầm lặng. Với vai trò Bí thư Chi bộ tổ dân phố 17 (phường Hà Huy Tập, Hà Tĩnh), bà đã chứng minh rằng, uy tín của người lãnh đạo không nằm ở chức danh, mà ở sự thấu hiểu và gắn bó với bà con.
80 năm Tết Độc lập - Ký ức và khát vọng

80 năm Tết Độc lập - Ký ức và khát vọng

80 năm đã đi qua kể từ mùa thu Cách mạng Tháng 8 năm 1945, nhưng với mỗi thế hệ người dân Hà Tĩnh, Tết Độc lập luôn là mạch nguồn thiêng liêng, nuôi dưỡng lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc và khát vọng dựng xây non sông.
Rộn ràng mùa trám đen ở Hà Tĩnh

Rộn ràng mùa trám đen ở Hà Tĩnh

Xã Hương Sơn (Hà Tĩnh) là thủ phủ của cây trám đen. Hiện nay người dân ở đây đang bước vào mùa thu hoạch với niềm vui được mùa.
Chứng nhân của lịch sử

Chứng nhân của lịch sử

“Khi tôi lớn lên đất nước đã có rồi” và những mùa thu cách mạng, những câu chuyện chiến đấu bảo vệ non sông cứ dần hiện lên qua lời bà kể, đặc biệt là qua những di tích lịch sử.
Trao giải Cuộc thi Giọng hát hay các ca khúc về Hà Tĩnh

Trao giải Cuộc thi Giọng hát hay các ca khúc về Hà Tĩnh

Cuộc thi "Giọng hát hay các ca khúc về Hà Tĩnh" đã tạo dựng một sân chơi lành mạnh, quảng bá sâu rộng các ca khúc về Hà Tĩnh, góp phần khởi dậy tình yêu quê hương, đất nước, lan tỏa hình ảnh tỉnh nhà tới bạn bè muôn phương.
Miệt mài “góp nhặt” ký ức ông cha

Miệt mài “góp nhặt” ký ức ông cha

Với 5 bảo vật quốc gia và hàng ngàn hiện vật, cổ vật, tư liệu giá trị về quê hương núi Hồng - sông La đang được lưu giữ là minh chứng cho những nỗ lực của Bảo tàng Hà Tĩnh trong sưu tầm, bảo quản ký ức quê hương.
[QUIZ] Bí thư Tỉnh ủy lâm thời đầu tiên của Hà Tĩnh là ai?

[QUIZ] Bí thư Tỉnh ủy lâm thời đầu tiên của Hà Tĩnh là ai?

Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy lâm thời đầu tiên của Hà Tĩnh là người cộng sản kiên trung, có nhiều đóng góp to lớn cho sự nghiệp đấu tranh cách mạng. Cuộc đời và sự nghiệp của đồng chí là tấm gương sáng ngời, để lại nhiều bài học quý báu cho đội ngũ cán bộ, đảng viên hôm nay và các thế hệ mai sau.
Di sản văn hóa Hà Tĩnh - 80 năm hành trình tỏa sáng

Di sản văn hóa Hà Tĩnh - 80 năm hành trình tỏa sáng

80 năm qua, kể từ khi đất nước giành độc lập, văn hóa luôn là mạch nguồn nuôi dưỡng tinh thần, bản sắc và sức mạnh đoàn kết của người Hà Tĩnh. Đặc biệt, từ sau công cuộc đổi mới, ngành Văn hóa Hà Tĩnh đã có bước tiến dài trong nỗ lực bảo tồn và làm tỏa sáng di sản cha ông.
Người đàn ông khuyết bàn tay có biệt tài vẽ, đắp tranh nổi

Người đàn ông khuyết bàn tay có biệt tài vẽ, đắp tranh nổi

Anh Nguyễn Văn Mạnh (SN 1985, ở phường Thành Sen, tỉnh Hà Tĩnh) khuyết một bàn tay nhưng lại có biệt tài vẽ và đắp tranh nổi. Dù mất đi đôi bàn tay nhưng việc được sống với niềm đam mê, thỏa sức tạo nên những bức tranh tường sống động, anh Mạnh cảm thấy cuộc đời mình vẫn vẹn nguyên ý nghĩa.