Trong bối cảnh diện tích đất được tập trung, tích tụ so với tổng diện tích sản xuất nông nghiệp còn hạn chế, chưa hình thành nhiều vùng sản xuất hàng hóa quy mô lớn, việc thu hút doanh nghiệp đầu tư vẫn còn khó khăn, Tỉnh ủy Hà Tĩnh đã ban hành Nghị quyết số 06-NQ/TU về lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tập trung, tích tụ ruộng đất gắn với xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 và những năm tiếp theo (Nghị quyết số 06-NQ/TU).
Đây được xem là bước đột phá chiến lược, mở ra hướng đi mới để thay đổi tư duy và phương thức sản xuất, kiến tạo nền nông nghiệp hàng hóa hiện đại, bền vững cho tỉnh nhà. Ngay sau khi ban hành, nghị quyết nhanh chóng được quán triệt sâu rộng, cụ thể hóa bằng nhiều văn bản chỉ đạo, kế hoạch hành động của các cấp, ngành, địa phương. Nhờ vậy, một phong trào sôi nổi đã lan tỏa khắp các địa phương, từng bước đi vào thực tiễn sản xuất, khẳng định cho quyết tâm đổi mới cách nghĩ, cách làm trong sản xuất nông nghiệp.
Trên cánh đồng rộng lớn hơn 50 ha ở thôn Nam Tân Dân (xã Tùng Lộc), những đường bờ nhỏ hẹp, bùn đất đã lùi vào dĩ vãng nhường chỗ cho hệ thống giao thông nội đồng khang trang rộng 5 - 7m được hình thành sau “cuộc cách mạng” chuyển đổi ruộng đất.
Ông Trần Văn Tuấn - người dân thôn Nam Tân Dân (xã Tùng Lộc) chia sẻ: “Là một trong những thôn "tiên phong" vào tháng 10/2022, chủ trương dồn điền, đổi thửa thật sự không dễ dàng, nhiều hộ lúc ấy còn băn khoăn, lo lắng về cách làm, rồi tập quán canh tác lâu nay cũng khó thay đổi. Nhưng nhờ sự kiên trì của chính quyền và sự đồng lòng của bà con, khó khăn từng bước được tháo gỡ. Đến nay, năng suất lúa toàn thôn tăng bình quân 15% so với trước; không còn diện tích bỏ hoang; chi phí máy gặt giảm khoảng 30 nghìn đồng/sào; thời gian thu hoạch cũng rút ngắn 3 - 4 ngày do đồng liền thửa, bằng phẳng. Chính những kết quả thực tiễn này đã giúp bà con thêm phấn khởi, tin tưởng vào chủ trương lớn của tỉnh”.
Hơn 400 ha đất nông nghiệp đã được chuyển đổi, tạo nên những vùng sản xuất quy mô 30 - 60 ha là kết quả của nhiều năm chính quyền và người dân xã Thiên Cầm bền bỉ “ăn ngủ cùng đồng ruộng”. Chủ trương tập trung, tích tụ ruộng đất được triển khai bài bản, chú trọng sự đồng thuận trong Nhân dân, trở thành xung lực mới thúc đẩy nông nghiệp địa phương phát triển theo hướng hiện đại, bền vững.
Ông Nguyễn Văn Tuệ - Phó Chủ tịch UBND xã Thiên Cầm cho biết: “Trên những cánh đồng sau chuyển đổi ruộng đất, bà con nông dân đã mạnh dạn áp dụng tiến bộ kỹ thuật, đưa giống mới, cơ giới hóa vào sản xuất. Hiện nay, xã cũng đang phối hợp triển khai mô hình canh tác lúa giảm phát thải khí nhà kính gắn với bán tín chỉ carbon. Địa phương xác định không dừng lại ở kết quả bước đầu mà sẽ tiếp tục có lộ trình thực hiện chuyển đổi ruộng đất, mở rộng quy mô những cánh đồng lớn gắn với ứng dụng tiến bộ kỹ thuật và mô hình sản xuất mới nhằm nâng cao giá trị sản phẩm lúa gạo địa phương”.
Đến nay, sau hơn ba năm triển khai Nghị quyết 06-NQ/TU, toàn tỉnh đã tập trung, tích tụ được hơn 13.000 ha đất nông nghiệp, đạt trên 87% chỉ tiêu đề ra. Theo đánh giá của Sở NN&MT, công tác quy hoạch các vùng sản xuất được chú trọng, nhiều địa phương như Lộc Hà, Cẩm Xuyên, Can Lộc (trước sáp nhập) có cách làm sáng tạo, đạt mục tiêu và chỉ tiêu theo yêu cầu.
Đối với những diện tích đã chuyển đổi thì trên 85% số hộ đang sử dụng đất tập trung vào 1 thửa, từng bước khắc phục tình trạng ruộng đất phân tán, sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, hình thành cánh đồng lớn sản xuất theo hướng “một giống, một thời vụ, một quy trình canh tác”. Nhờ đó, góp phần giảm chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm tăng sức cạnh tranh trên thị trường và nâng cao thu nhập trên đơn vị diện tích.
Hiện nay, quá trình chuyển đổi, tích tụ ruộng đất đang bước sang giai đoạn mới, không chỉ mở rộng quy mô mà còn gắn liền với đổi mới phương thức sản xuất, ứng dụng khoa học kỹ thuật, hướng tới nền nông nghiệp hàng hóa hiện đại. Nhiều mô hình liên kết theo chuỗi giá trị đã hình thành: sản xuất lúa hữu cơ, theo hướng hữu cơ tại xã Kỳ Anh; lúa chất lượng cao tại HTX Thương mại dịch vụ nông nghiệp Hạ Vàng (xã Can Lộc) đạt OCOP 3 sao; sản xuất lúa tập trung tại HTX Nông nghiệp Đồng Tiến (phường Trần Phú)…
Ông Nguyễn Văn Chiến - Giám đốc HTX Nông nghiệp Thống Nhất - Xuân Lam (phường Bắc Hồng Lĩnh) chia sẻ: “Việc chuyển đổi ruộng đất đã giúp HTX mở rộng quy mô sản xuất, thuận lợi hơn trong ứng dụng khoa học kỹ thuật, liên kết với doanh nghiệp. Hiện nay, HTX triển khai mô hình lúa theo hướng hữu cơ liên kết với doanh nghiệp trên diện tích hơn 12 ha tại vùng sản xuất tập trung, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững, nâng cao giá trị hạt lúa và bảo vệ môi trường”.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác triển khai tập trung, tích tụ ruộng đất vẫn còn tồn tại, hạn chế như chưa hình thành được nhiều vùng sản xuất hàng hóa tập trung, quy mô lớn; liên kết doanh nghiệp hạn chế, tỷ lệ giải ngân chính sách còn thấp;...
Ngoài nguyên nhân khách quan do điều kiện tự nhiên, thời tiết, dịch bệnh, sản xuất nông nghiệp rủi ro cao thì nguyên nhân chủ quan là do vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của một số cấp uỷ, chính quyền cơ sở chưa thực sự quyết liệt, thiếu kế hoạch cụ thể; nhận thức và hành động của một bộ phận cán bộ, đảng viên và Nhân dân chưa theo kịp yêu cầu đổi mới; công tác tuyên truyền, vận động còn hạn chế. Vấn đề về quy hoạch và phát triển hạ tầng phục vụ sản xuất chưa được đầu tư đi trước một bước để tạo dư địa cho tập trung, tích tụ ruộng đất.
Ông Trương Văn Cường - Phó Giám đốc Sở NN&MT Hà Tĩnh cho biết: “Thời gian tới, ngành sẽ tiếp tục tăng cường công tác lãnh đạo, tuyên truyền và quán triệt sâu rộng Nghị quyết số 06-NQ/TU gắn với Đề án phát triển nông nghiệp hữu cơ nhằm nâng cao vai trò, trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền, cán bộ, đảng viên, người dân và doanh nghiệp trong thực hiện dồn điền, đổi thửa, tập trung, tích tụ ruộng đất theo hướng sinh thái, tuần hoàn, phục vụ xây dựng nông thôn mới. Sở sẽ rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách hỗ trợ; khuyến khích các hình thức chuyển nhượng, thuê, góp đất linh hoạt; bổ sung hỗ trợ đầu tư hạ tầng đồng ruộng, tạo thuận lợi cho cơ giới hóa, tự động hóa. Đồng thời, tỉnh chú trọng thu hút doanh nghiệp đầu tư nông nghiệp quy mô lớn, ứng dụng công nghệ hiện đại, nhân rộng các mô hình liên kết sản xuất, và tiếp tục xây dựng chính sách cho giai đoạn 2026 - 2030 phù hợp với thực tiễn hoạt động chính quyền địa phương 2 cấp, thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững”.
Tập trung, tích tụ ruộng đất theo tinh thần Nghị quyết 06-NQ/TU không chỉ là một chủ trương lớn mà đã thực sự đi vào thực tiễn sản xuất, trở thành "đòn bẩy" quan trọng trong tiến trình tái cơ cấu nông nghiệp. Những cánh đồng liền vùng, liền thửa, mô hình ứng dụng khoa học kỹ thuật, liên kết doanh nghiệp đã khẳng định hiệu quả rõ nét. Đây không chỉ là giải pháp tháo gỡ sản xuất nhỏ lẻ, manh mún ban đầu mà còn là tầm nhìn chiến lược để kiến tạo nền nông nghiệp sinh thái, hàng hóa, bền vững. Hành trình phía trước còn nhiều thử thách nhưng cũng mở ra cơ hội lớn, đòi hỏi sự quyết tâm, đồng lòng và vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị để khơi dậy sức mạnh, tạo sự đồng thuận trong Nhân dân, góp phần đưa nông nghiệp trở thành trụ cột vững chắc trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông thôn.
