Đó là các dự án thành phần cao tốc Bắc Nam giai đoạn 1, gồm Mai Sơn - quốc lộ 45, quốc lộ 45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Phan Thiết - Dầu Giây, Mỹ Thuận - Cần Thơ (bao gồm cầu Mỹ Thuận 2).
Theo Cục Đường bộ Việt Nam, các đoạn cao tốc trên đủ điều kiện thu phí theo quy định và đã lắp đặt hạ tầng trạm thu phí, thiết bị phục vụ thu phí. Cơ sở hạ tầng kỹ thuật, thiết bị công nghệ để quản lý, điều hành giao thông cũng đáp ứng yêu cầu.
Cục Đường bộ Việt Nam là cơ quan quản lý các đoạn cao tốc trên, sẽ trực tiếp tổ chức quản lý, bảo trì, bảo dưỡng, tổ chức thu phí thông qua trạm, áp dụng mô hình thu phí không dừng ETC với "đầu vào không có barrier, đầu ra có barrier".
Cục và các Khu quản lý đường bộ sẽ quản lý thu, kiểm tra hoạt động, số thu từ cung cấp dịch vụ thu phí của đơn vị vận hành, nhà cung cấp dịch vụ thanh toán tiền sử dụng đường bộ để bảo đảm thu đúng, thu đủ.
Ngoài 6 đoạn cao tốc trên, cả nước còn 6 dự án cao tốc khác do nhà nước đầu tư là Hà Nội - Thái Nguyên, Lào Cai - Kim Thành, Cao Bồ - Mai Sơn, Cam Lộ - La Sơn, La Sơn - Túy Loan, TP HCM - Trung Lương. Tuy nhiên, các dự án này đang được đầu tư mở rộng, việc thu phí sẽ triển khai sau khi hoàn thành nâng cấp.
Hồi tháng 10/2024, Chính phủ ban hành Nghị định 130/2024 quy định thu phí phương tiện lưu thông trên cao tốc do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và trực tiếp quản lý, khai thác.
5 nhóm xe phải chịu phí với hai mức khác nhau. Trong đó mức 1 áp dụng với cao tốc đã hoàn thành, đạt tiêu chuẩn; mức 2 với cao tốc chưa đạt chuẩn như chưa có trạm dừng nghỉ, làn dừng khẩn cấp, đường gom. Mức phí cụ thể như sau (đơn vị đồng/km):
Theo Cục Đường bộ, thu phí cao tốc tạo nguồn thu ngân sách để đầu tư phát triển hệ thống, bù đắp chi quản lý và bảo trì đường. Số tiền thu được sau khi trừ các chi phí tổ chức thu phí sẽ được nộp về ngân sách nhà nước.