Giữ gìn, phát huy giá trị di sản của “miền đất hát” Hà Tĩnh

(Baohatinh.vn) - Trước khi ca trù, ví, giặm được UNESCO vinh danh, phong trào truyền dạy và diễn xướng các loại hình văn nghệ dân gian đã âm thầm “chảy” trong đời sống của người dân huyện Nghi Xuân (Hà Tĩnh).

Niềm đam mê bất tận

Nhiều năm nay, vợ chồng nghệ nhân dân gian Phan Đình Anh (SN 1959) và nghệ nhân dân gian Đậu Thị Loan (SN 1964), trú tại thôn Phú Vinh, xã Cổ Đạm, Nghi Xuân đã quen với những buổi tập hát cùng các thành viên trong câu lạc bộ (CLB) dân ca ví, giặm mỗi ngày khi việc đồng áng đã xong.

Giữ gìn, phát huy giá trị di sản của “miền đất hát” Hà Tĩnh

Vợ chồng nghệ nhân dân gian Phan Đình Anh - Đậu Thị Loan hằng ngày vẫn ôm đàn, gõ phách để đỡ “nhớ nghề”.

Thế nhưng, tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp khiến kế hoạch tập luyện của CLB thời gian gần đây thường xuyên bị gián đoạn. Với truyền thống gia đình 4 đời theo “nghiệp diễn” và niềm đam mê bất tận với ca trù, vợ chồng nghệ nhân không thể ngồi yên. Không được tập trung các bạn diễn, hằng ngày, hai vợ chồng vẫn ôm đàn, gõ phách để thỏa niềm đam mê.

Giữ gìn, phát huy giá trị di sản của “miền đất hát” Hà Tĩnh

Những lời bài hát cổ được Nghệ nhân dân gian Phan Đình Anh ghi chép lại cẩn thận.

Nhằm lưu giữ những giá trị truyền thống, ông bà còn chăm chỉ ghi âm, chép lại cẩn thận các lời hát cổ; tích cực truyền dạy cho con cháu. Nghệ nhân Phan Đình Anh chia sẻ: “Không được tập luyện, biểu diễn trên các sân khấu lớn, nhỏ như trước đây nhưng chúng tôi vẫn diễn ở “sân khấu” tại gia. Các thành viên trong CLB của thôn cũng giống vợ chồng tôi, họ đều rất đam mê và không thể bỏ được “nghiệp hát”.

Là lớp người thứ hai ở làng Cam Lâm (xã Xuân Liên) đam mê và am hiểu trò Kiều, nghệ nhân ưu tú Nguyễn Huýnh (75 tuổi) đã trở thành người “truyền lửa” loại hình nghệ thuật này cho các thế hệ người dân nơi đây.

Giữ gìn, phát huy giá trị di sản của “miền đất hát” Hà Tĩnh

Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Huýnh có một tình yêu đặc biệt với trò Kiều.

Ông Huýnh cho biết: “Ngày trước, người tham gia biểu diễn trò Kiều hầu hết là nam giới, bởi quan niệm những uẩn khúc, ai oán của nhân vật sẽ vận vào cuộc đời thực. Nhưng sau này, quan niệm đó dần thay đổi, các diễn viên như Trần Thị Vinh, Nguyễn Thị Hai, Ngô Thị Minh... đã đem lại luồng sinh khí mới, góp phần thổi bùng ngọn lửa đam mê trò Kiều của người dân Xuân Liên nói riêng, Nghi Xuân nói chung”.

Được sinh ra trong cái nôi của trò Kiều nên cũng dễ hiểu vì sao người làng Cam Lâm ai cũng thuộc và có thể vận dăm bảy câu Kiều để chào hỏi, bày tỏ cảm xúc với người đối diện; thậm chí nhiều người không cần tập nhiều cũng có thể hóa thân vào nhân vật trong từng trích đoạn ở các cuộc diễn xướng. Tại các cuộc thi văn nghệ giữa các thôn, xóm, dòng họ, không ít cặp diễn viên là cha con, vợ chồng, anh chị em cùng lên sân khấu để thi tài với đội bạn.

Giữ gìn, phát huy giá trị di sản của “miền đất hát” Hà Tĩnh

Các thế hệ nghệ nhân nỗ lực truyền dạy cho con cháu. (Trong ảnh: Nghệ nhân dân gian Phan Đình Anh dạy cháu một số lời ca trù cổ).

Trong phong trào xây dựng đời sống văn hóa, Nghi Xuân đã thành lập được hàng trăm CLB văn nghệ dân gian với nhiều loại hình phong phú như: ca trù, dân ca ví, giặm, trò Kiều, sắc bùa, chầu văn…

Dịch bệnh bùng phát, thiếu vắng dần những buổi biểu diễn hào hứng, sôi nổi, nhưng các loại hình nghệ thuật dân gian vẫn luôn hiện hữu, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người dân Nghi Xuân.

Đưa dân ca vào trường học

Không chỉ hiện hữu, len lỏi trong từng ngóc ngách đời sống của người dân, các loại hình dân ca còn được đưa vào trường học, đặc biệt là ví, giặm. Là một trong những biện pháp để thực hiện mục tiêu xây dựng “trường học thân thiện, học sinh tích cực”, đưa dân ca ví, giặm vào trường học đang được 100% trường tiểu học, THCS, THPT của huyện Nghi Xuân triển khai.

Giữ gìn, phát huy giá trị di sản của “miền đất hát” Hà Tĩnh

Dân ca được đưa vào tất cả các trường học bậc tiểu học đến THPT ở Nghi Xuân (Trong ảnh tư liệu: Một tiết mục biểu diễn dân ca của học sinh Trường THCS Nguyễn Trãi).

Là người có nhiều kinh nghiệm truyền dạy dân ca trong trường học, cô Phan Thị Thùy Diễm - giáo viên Tổng Phụ trách đội Trường THCS Thành Mỹ cho biết: “Để khơi dậy được niềm đam mê của học sinh với dân ca thì giáo viên phải thực sự trở thành người “truyền lửa”. Ngoài giọng hát, kiến thức về dân ca, giáo viên phải thường xuyên đổi mới phương pháp truyền dạy để quá trình tập luyện của cô trò hứng thú, hiệu quả hơn”.

Với sự vào cuộc tích cực của ngành giáo dục, phong trào đưa dân ca vào trường học đã thu hút đông đảo học sinh tham gia. Qua phong trào đã phát hiện nhiều gương mặt có năng khiếu, thật sự đam mê các loại hình nghệ thuật dân gian.

Giữ gìn, phát huy giá trị di sản của “miền đất hát” Hà Tĩnh

Em Đặng Thái Hà là gương mặt nổi bật tại các cuộc thi hát dân ca trong và ngoài tỉnh. Ảnh tư liệu

Em Đặng Thái Hà (học sinh lớp 8G, Trường THCS Nguyễn Trãi) là một trong những gương mặt quen thuộc tại các cuộc thi hát dân ca trong và ngoài tỉnh. Từ nhỏ, Thái Hà đã được đắm chìm trong những câu hát ngọt ngào của bà nội, được tiếp cận với không gian diễn xướng của những người dân vùng đất văn hóa Tiên Điền.

Lên lớp 2, Thái Hà thực sự “bén duyên” cùng ví, giặm và từ đó đến nay, niềm đam mê hát dân ca trong em càng lớn dần. Tại Liên hoan CLB dân ca ví, giặm toàn tỉnh năm 2020, cậu bé gây ấn tượng với ban giám khảo và người xem bằng tiết mục hát xẩm “Khúc hát tâm tình”.

Thái Hà chia sẻ: “Dù hát nhiều thể loại khác nhau nhưng mỗi khi biểu diễn dân ca ví, giặm, được sống trong không gian văn hóa truyền thống, em vẫn có một cảm giác thật đặc biệt”.

Giữ gìn, phát huy giá trị di sản của “miền đất hát” Hà Tĩnh

Thái Hà và các bạn diễn trong Liên hoan CLB dân ca ví, giặm toàn tỉnh năm 2020. Ảnh tư liệu.

Trong xu thế hội nhập quốc tế, khi mặt trái của cơ chế thị trường đang tác động đến các giá trị văn hóa của dân tộc, thì việc giáo dục cho người dân nói chung, học sinh nói riêng biết tự hào, phát huy, gìn giữ di sản của cha ông là vô cùng cần thiết.

Ông Nguyễn Hải Nam - Chủ tịch UBND huyện Nghi Xuân cho biết: “Lưu giữ và phát huy các loại hình văn hóa dân gian là một nhiệm vụ quan trọng của địa phương. Đó là động lực, là cơ sở để chính quyền và người dân huyện nhà quyết tâm thực hiện thành công đề án “Xây dựng huyện Nghi Xuân đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu, điển hình về văn hóa gắn với phát triển du lịch giai đoạn 2021-2025”.

Chủ đề NGƯỜI HÀ TĨNH

Đọc thêm

Thắp sáng giá trị gia đình Việt giữa nhịp sống mới

Thắp sáng giá trị gia đình Việt giữa nhịp sống mới

Bằng nhiều cách tiếp cận và truyền tải linh hoạt, ngành VH-TT&DL Hà Tĩnh đang nỗ lực làm mới công tác gia đình, để các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp tiếp tục được khơi dậy và lan tỏa trong cộng đồng.
Khi ví, giặm "chạy show"…

Khi ví, giặm "chạy show"…

Không còn đơn thuần xuất hiện trên sân khấu hội diễn tuyên truyền, dân ca ví, giặm ở Hà Tĩnh từng bước hiện diện trong các show diễn giải trí, chuyển hóa thành sản phẩm của công nghiệp văn hóa.
Anh Nghĩa làm nhiều việc nghĩa

Anh Nghĩa làm nhiều việc nghĩa

Bằng nhiều việc làm cụ thể, thiết thực như hiến đất mở đường, giúp đỡ người nghèo, tích cực trong các hoạt động của địa phương, anh Trương Quang Nghĩa, thôn Bắc Thượng, xã Thạch Đài (TP Hà Tĩnh) đã góp sức làm cho quê hương thay da đổi thịt.
Đình làng - nơi lưu giữ những giá trị truyền thống

Đình làng - nơi lưu giữ những giá trị truyền thống

Cây đa, bến nước, sân đình là biểu tượng của làng quê trong tâm thức bao thế hệ. Trong đó, đình làng là nơi sinh hoạt văn hóa của cộng đồng, nơi lưu giữ nhiều nét văn hóa truyền thống đặc trưng của mỗi làng quê, đang cần được khôi phục và phát huy.
Người gieo "hạt giống" đoàn kết

Người gieo "hạt giống" đoàn kết

Ông Hồ Duy Lý - Bí thư Chi bộ thôn Song Hải, xã Thạch Sơn (Thạch Hà, Hà Tĩnh) luôn là tấm gương sáng về tinh thần trách nhiệm, tận tụy vì dân, sống trọn nghĩa đạo - đời.
Cô gái trẻ Hà Tĩnh 22 tuổi, 21 lần hiến máu

Cô gái trẻ Hà Tĩnh 22 tuổi, 21 lần hiến máu

Hơn 4 năm kể từ lần đầu tiên hiến máu, đến nay, ở độ tuổi 22, Hoàng Thị Hồng Thương (xã Đan Trường, Nghi Xuân, Hà Tĩnh) đã có đến 21 lần tham gia hiến máu và hiến tiểu cầu.
Thuyết minh viên Đào Anh Tuân: Người “kết nối” lịch sử và hiện tại

Người “kết nối” lịch sử và hiện tại

Học Bác từ những điều bình dị, giản đơn để làm tốt chức trách, nhiệm vụ được giao, hơn 20 năm nay, anh Đào Anh Tuân - Phó Bí thư chi bộ, Phó Giám đốc Ban Quản lý Khu di tích Ngã ba Đồng Lộc và Khu tưởng niệm Lý Tự Trọng (Hà Tĩnh) trở thành người “kết nối” lịch sử nơi “tọa độ lửa” Ngã ba Đồng Lộc.
Ông bí thư bán cả gia tài giúp làng quê đổi mới

Ông bí thư bán cả gia tài giúp làng quê đổi mới

Nhận trọng trách Bí thư Chi bộ thôn Tân Vĩnh Cần, xã Cẩm Thành (Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh), ông Mai Văn Tường gương mẫu đi đầu, "thắp lửa" cho phong trào xây dựng nông thôn mới bằng quyết tâm cao, nghị lực lớn và cả những hy sinh để biến một làng quê khó khăn thành điểm sáng.
Biến hàng rào thành điểm nhấn xanh: Xu hướng mới tại TP Hà Tĩnh

Biến hàng rào thành điểm nhấn xanh: Xu hướng mới tại TP Hà Tĩnh

Những hàng rào bằng tường gạch khô cứng hay thép gai sắc nhọn được thay thế bằng cây xanh kết hợp với bồn hoa. Đây là cách mà một số cơ quan, đơn vị, nhà văn hóa hay nhà dân trên địa bàn thành phố Hà Tĩnh làm mới hàng rào, xanh hóa không gian, tạo cảnh quan thoáng đãng, sạch đẹp.
Lửa nguồn thắp sáng khát vọng vươn mình

Lửa nguồn thắp sáng khát vọng vươn mình

Tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, lòng biết ơn tiền nhân... chính là mạch nguồn bền bỉ, kiến tạo và nuôi dưỡng sức mạnh dân tộc, đưa đất nước Việt Nam không ngừng đi tới.
Du lịch Hà Tĩnh bùng nổ dịp nghỉ lễ

Du lịch Hà Tĩnh bùng nổ dịp nghỉ lễ

Kỳ nghỉ lễ 30/4-1/5 kéo dài 5 ngày vừa khép lại, lượng du khách đến tham quan, lưu trú trong dịp nghỉ lễ cho thấy tăng trưởng ấn tượng so với cùng kỳ năm ngoái.