Tại TP Hà Tĩnh, lúa hè thu ở các vùng gieo cấy sớm đang bước vào giai đoạn đẻ nhánh, sinh trưởng tốt. Tuy nhiên, sâu cuốn lá nhỏ đã xuất hiện khá sớm, mật độ cao hơn nhiều lần so với các năm trước và phổ biến ở hầu khắp chân ruộng của nhiều xã như Thạch Trị, Thạch Văn, Thạch Lạc, Tượng Sơn…
Ông Lê Văn Tùng (thôn Đồng Khánh, xã Thạch Trị, TP Hà Tĩnh) cho biết: “Tôi làm 6 sào lúa, chủ yếu các giống Xuân Mai, Khang Dân, hiện đều bị sâu cuốn lá nhỏ tấn công, nhiều ruộng đã bị sâu "ăn" trắng lá. Qua quan sát, đây là đợt sâu hại lúa nặng nhất trong vài năm trở lại đây. Theo hướng dẫn của xã, tôi đã chủ động phun thuốc bảo vệ thực vật, nhưng vẫn rất lo vì thời tiết sáng nắng, chiều mưa dông, thuận lợi cho sâu non tuổi 3 - 4 cắn phá mạnh bộ lá non. Có thể, tôi sẽ phải phun trừ thêm lần nữa”.
Theo ông Phan Thành Nam - cán bộ Trung tâm Ứng dụng KHKT và Bảo vệ cây trồng vật nuôi TP Hà Tĩnh, tại địa phương, sâu cuốn lá lứa 1 chủ yếu đang ở tuổi 3 - 4. Một số ruộng ghi nhận mật độ cao, từ 40 - 50 con/m², cục bộ 70 - 100 con/m². Thời tiết nóng ẩm, xen kẽ mưa rào là điều kiện lý tưởng kích thích trứng sâu cuốn lá nhỏ nở rộ (vũ hóa), thuận lợi cho sâu non phát triển nhanh, chu kỳ sinh sản rút ngắn. Ngành chuyên môn đã có văn bản khuyến cáo các địa phương thông tin đến bà con nông dân chú trọng theo dõi, xử lý kịp thời để giảm áp lực trên đồng ruộng đối với lứa sâu tiếp theo.
Còn tại xã Lâm Trung Thủy (Đức Thọ), sâu cuốn lá nhỏ lứa 1 đang xuất hiện chủ yếu ở tuổi 2 - 4, có sự gối lứa giữa các ruộng khiến việc kiểm soát trở nên phức tạp hơn. Theo lãnh đạo UBND xã Lâm Trung Thủy, sâu non lứa 2 sẽ bắt đầu nở rộ từ khoảng ngày 5/7, gây hại mạnh ở giai đoạn lúa cuối đẻ nhánh - phân hóa đòng. Chính quyền xã đã phát đi thông báo, khuyến cáo bà con chủ động thăm đồng thường xuyên, kiểm tra diện tích lúa để kịp thời phát hiện và xử lý phun trừ đúng thời điểm.
Được biết, sâu cuốn lá nhỏ có vòng đời kéo dài, nếu không xử lý đúng thời điểm sẽ ảnh hưởng lớn đến quá trình sinh trưởng và năng suất lúa về sau. Thường thì những diện tích bị nhiễm nặng hơn tập trung ở các vùng trũng, ruộng cấy sớm, ruộng lúa thừa đạm. Việc nhận định đúng tình hình và xử lý hiệu quả sâu non từ nay trở đi trên các trà lúa của từng địa phương sẽ quyết định mức độ phát sinh, gây hại của các lứa sâu tiếp theo.
Thông tin từ Chi cục Trồng trọt và Chăn nuôi tỉnh, hiện nay, sâu cuốn lá nhỏ đã xuất hiện tại một số địa phương như huyện Đức Thọ, Cẩm Xuyên, Can Lộc, Thạch Hà, TP Hà Tĩnh... Mật độ trung bình 10 - 15 con/m2, nơi cao 20 - 30 con/m2, cục bộ 70 - 100 con/m2, pha phát dục chủ yếu tuổi 3, tuổi 4 và có sự xen gối lứa, diện tích nhiễm 520 ha, nhiễm nặng 15 ha.
Ngoài ra, qua theo dõi, hình thái thời tiết nắng mưa xen kẽ khiến rầy nâu, rầy lưng trắng phát sinh, gây hại. Hiện nay mật độ trung bình 300 - 500 con/m2, nơi cao 700 - 1.000 con/m2, cục bộ 3.000 - 5.000 con/m2, diện tích nhiễm 15 ha, nhiễm nặng 3 ha. Chủ yếu rầy trưởng thành, tuổi 1, tuổi 2, phân bố ở một số diện tích gieo cấy sớm tại các xã vùng bãi ngang của huyện Thạch Hà, ven biển Cẩm Xuyên, vùng ngoài đê Đức Thọ,…
Ông Nguyễn Văn Hinh (thôn Trung Đông, xã Cẩm Dương, Cẩm Xuyên) chia sẻ: “Tôi làm hơn 5 sào lúa, gieo cấy sớm nên rầy xuất hiện khá dày. Lúa đang giai đoạn phát triển mạnh bộ lá và thân, nhưng loài này tấn công, hút nhựa, làm vàng lá, giảm sức đẻ nhánh. Tôi phải tranh thủ thăm đồng thường xuyên để theo dõi mật độ, phun thuốc kịp thời. Đợt này, thời tiết hay xuất hiện mưa dông bất chợt cũng khiến hiệu lực của thuốc giảm đi đáng kể”.
Ốc bươu vàng cũng xuất hiện nhiều, cắn rụi lúa non, làm “đau đầu” nhiều bà con nông dân. Theo phản ánh, ốc bươu vàng phát sinh cao hơn nhiều lần các năm khác, nhất là ở các ruộng trũng, chân ruộng mới gieo cấy. Ốc ăn trụi mạ non khiến bà con phải cấy dặm nhiều lần, tốn thêm công sức và chi phí. Chị Trần Thị Phượng (thôn Văn Cử, xã Xuân Lộc, Can Lộc) chia sẻ: “Chúng tôi mới phải gieo cấy lại 4 sào do đợt mưa lớn từ ngày 12 - 13/6. Lúa mới bén thì ốc bươu vàng phá hại nặng. Dù đã thường xuyên bám đồng để bắt thủ công nhưng cuối chiều có mưa dông thì sau 1 đêm ốc lại bò ra rất nhiều”.
Theo dự báo của Đài Khí tượng Thủy văn Hà Tĩnh, thời tiết từ nay đến cuối tháng 6 tiếp tục duy trì hình thái nắng nóng, có mưa rào xen kẽ, nhiệt độ trung bình 28 - 35°C. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho sâu cuốn lá, rầy nâu, rầy lưng trắng và ốc bươu vàng phát sinh, gây hại mạnh. Dự kiến, sâu cuốn lá lứa 2 sẽ nở rộ từ khoảng 5/7 trở đi; rầy nâu, rầy lưng trắng tiếp tục tích lũy, nhân lên về mặt số lượng và sẽ gây hại mạnh giai đoạn lúa làm đòng - trổ bông; ốc bươu vàng có khả năng tiếp tục phát sinh.
Để chủ động phòng trừ, hạn chế thiệt hại do sâu bệnh gây ra, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Hà Tĩnh yêu cầu UBND các huyện, thành phố, thị xã phối hợp với các công ty thuỷ lợi trên địa bàn điều tiết chế độ nước hợp lý, đảm bảo cung cấp đủ nước cho lúa sinh trưởng phát triển, theo dõi chặt chẽ tình hình để bón thúc giai đoạn lúa đẻ nhánh.
Đồng thời, chỉ đạo các phòng chuyên môn, trung tâm ứng dụng khoa học kỹ thuật và bảo vệ cây trồng, vật nuôi và UBND các xã, phường, thị trấn phân công cán bộ tập trung giám sát đồng ruộng, thực hiện tốt công tác điều tra phát hiện. Căn cứ vào điều kiện cụ thể của từng địa phương để xác định diện tích cần phòng trừ; thông báo đến các hộ sản xuất nâng cao tinh thần chủ động bám đồng, theo dõi và xử lý các loại sâu bệnh.
Đối với sâu cuốn lá: thường xuyên kiểm tra, giám sát đồng ruộng, thực hiện tốt công tác điều tra phát hiện, căn cứ vào điều kiện cụ thể của từng địa phương để xác định chính xác thời điểm sâu non lứa 2 nở rộ, mật độ sâu gây hại để quyết định thời điểm và diện tích cần tập trung xử lý, sử dụng một trong các loại thuốc có hoạt chất Indoxacarb, Emamectin benzoate, Chlorantraniliprole… Các loại thuốc thương phẩm phổ biến như Clever 150SC, Obaone 95WG,…
Đối với rầy nâu, rầy lưng trắng: trước mắt tập trung xử lý các diện tích rầy đã xuất hiện để hạn chế nguồn phát tán, lây lan trên đồng ruộng; thường xuyên giám sát đồng ruộng, thực hiện tốt công tác điều tra phát hiện, chú trọng vùng thấp trũng, vùng hàng năm rầy thường phát sinh gây hại. Chủ động cảnh báo, hướng dẫn các địa phương và bà con nông dân tiến hành phun trừ kịp thời khi rầy tuổi 1, tuổi 2 bằng một trong các loại thuốc hóa học có hoạt chất Pymetrozine, Imidacloprid, Clothianidin, Acetamiprid… Các loại thuốc thương phẩm phổ biến như ChessÒ 50WG, Sutin 50SC, Dantotsu 50WG,…
Đối với ốc bươu vàng: tiến hành bắt và thu gom ổ trứng, sử dụng các mồi nhử như dây lá khoai lang, lá đu đủ kết hợp làm rãnh thoát nước để dẫn dụ ốc và tiến hành thu gom tiêu hủy. Những ruộng mật độ cao kết hợp xử lý bằng các loại thuốc hóa học có nhóm hoạt chất sau: Metaldehyde, Niclosamide,... Một số loại thuốc thương phẩm phổ biến như StarPumper 800WP, Anhead 12GR, Boxer 15GR,…