Nét văn hóa cúng họ rằm tháng Giêng ở Hà Tĩnh

(Baohatinh.vn) - Vào ngày rằm tháng Giêng, các dòng họ ở huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh lại tổ chức nghi thức cúng họ. Tùy theo quy định riêng, cách thức tổ chức của từng họ lại có những nét khác biệt.

Theo thứ tự phân công trong họ Võ Đại tôn, năm nay đến lượt gia đình con trai ông Võ Hữu Tình ở xã Đức Lâm chuẩn bị cỗ để cúng họ ngày rằm. Con trai làm ăn xa, nên ông Tình đứng ra làm thay. Theo quy định của dòng họ, mâm cúng có một con gà trống nặng từ 1 đến 1,5 kg trở lên, 5 kg xôi, 1 chai rượu nếp và đĩa trầu cau.

Nét văn hóa cúng họ rằm tháng Giêng ở Hà Tĩnh

Mâm cúng được gia đình ông Tình chuẩn bị để cúng họ ngày rằm

“Chi trưởng họ Võ Đại tôn thường chọn người làm mâm cúng dựa theo sổ họ. Người con trai nào vào họ trước sẽ được ghi tên trong sổ trước. Mỗi năm, các thành viên trong chi trưởng sẽ họp bàn để quy định số mâm cỗ phải làm trong ngày rằm tháng Giêng, rằm tháng Bảy, và ngày giỗ Tổ. Từ đó, xét theo thứ tự vào họ từ trên xuống mà chọn ra số lượng người để làm đủ cỗ theo yêu cầu” - ông Tình chia sẻ.

Rằm tháng Giêng, cứ vào tối ngày 14/1 âm lịch, lễ cúng Túc yết sẽ được diễn ra tại nhà thờ họ Võ Đại tôn. “Mục đích của lễ Túc yết là cho con cháu trong dòng họ tụ họp một đêm trước ngày rằm tháng Giêng, để không khí trong từ đường thêm ấm cúng, tránh tình trạng cúng xong ai về nhà nấy, nhà thờ không có người trông nom” - ông Tình cho biết thêm. Sau khi cúng, mâm cỗ sẽ được đưa xuống cho con cháu sử dụng ngay tại nhà thờ.

Nét văn hóa cúng họ rằm tháng Giêng ở Hà Tĩnh

Lễ cúng Túc yết hằng năm được Chi trưởng họ Võ Đại tôn cử hành vào tối ngày 14/1 âm lịch

Là một trong những dòng họ có truyền thống văn hóa, dòng họ Trần Lê Đại tôn (xã Trung Lễ, huyện Đức Thọ) cũng tổ chức cúng họ hằng năm vào ngày rằm tháng Giêng. Khác với họ Võ Đại tôn, các chi trong họ Trần Lê Đại tôn không sử dụng sổ vào họ để phân công người làm cỗ, mà dựa vào phả hệ.

Ông Trần Quốc Oanh, thành viên ban trợ sự dòng họ Trần Lê Đại tôn cho biết: “Xét theo gia phả, dựa vào số hộ trong một chi mà phân chia đều thành từng nhóm. Mỗi nhóm khoảng 10 - 12 hộ, làm theo tuần tự vào dịp rằm. Các gia đình trong nhóm hộ được phân công chuẩn bị mâm cỗ, lễ vật để phục vụ ngày rằm tháng Giêng. Đến rằm tháng Giêng năm sau, lại đến nhóm tiếp theo. Tuy nhiên, đối với những chi ít người, các hộ sẽ cùng nhau làm chung mâm cỗ mà không phân chia theo thứ tự trên”.

Khi công tác chuẩn bị cơ bản hoàn tất, ngày 14/1, con cháu họ Trần Lê Đại tôn thực hiện lễ cáo giỗ, thắp hương tại nghĩa trang, mời tổ tiên và các bậc tiền nhân về từ đường. Đến sáng ngày 15/1, đông đảo con cháu quy tụ tại nhà thờ đại tôn để thực hiện lễ chính tế. Mâm cỗ chính tế cũng có xôi, gà, rượu và trầu. Sau khi cúng xong, mỗi chi họ sẽ về tại gia đình đã được chọn để tổ chức bữa ăn tập thể.

Nét văn hóa cúng họ rằm tháng Giêng ở Hà Tĩnh

Đông đảo con cháu tập trung đầy đủ tại nhà thờ họ Trần Lê Đại tôn để thực hiện lễ chính tế

Ngoài những dòng họ lớn như Võ Đại tôn và Trần Lê Đại tôn, một số dòng họ khác ít người, con cháu đi làm ăn xa, cách thức tổ chức lại có phần giản đơn. Cụ Trần Quyến, 93 tuổi, người cao tuổi nhất dòng họ Trần Án (xã Trung Lễ) cho biết: “Vào ngày rằm tháng Giêng, theo chỉ đạo của tộc trưởng, những thành viên trong họ được phân công thường chỉ lên nhà thờ phụ giúp việc quét dọn hương khói, mua hoa quả... để bày tỏ lòng thành. Còn làm mâm cúng xôi gà, ăn tập thể... thì bao giờ có lễ lớn trong họ mới làm”.

Tùy theo quy định, cách thức tổ chức cúng tế ngày rằm tháng Giêng của từng dòng họ ở Hà Tĩnh nói chung và huyện Đức Thọ nói riêng lại có những nét khác biệt. Mỗi nét riêng biệt, quy tụ lại tạo nên lớp lang văn hóa đa dạng của từng địa phương. Tuy cách cúng mỗi nơi một khác, nhưng tất cả con cháu đều hướng về cội nguồn với tấm lòng thành kính để tưởng nhớ đến công ơn những người đã khuất.

Chủ đề Lễ hội

Đọc thêm

Thôn Khoai Vạc - rực vàng mùa bưởi chín

Thôn Khoai Vạc - rực vàng mùa bưởi chín

Thời điểm này, về thôn Khoai Vạc, xã Hương Phố (Hà Tĩnh), chúng ta có thể cảm nhận rõ hơn hương vị ngọt ngào của những vườn bưởi trĩu cành, để thấy bức tranh nông thôn mới trù phú, vui tươi.
Rằm tháng Bảy trong tâm thức người Hà Tĩnh

Rằm tháng Bảy trong tâm thức người Hà Tĩnh

Tại nhiều làng quê Hà Tĩnh, rằm tháng Bảy không chỉ là một ngày lễ trọng kế tục từ văn hóa truyền thống ngàn đời của ông cha, mà còn là dịp mỗi người trở về với nguồn cội, sum họp anh em, họ hàng.
80 năm Tết Độc lập - Ký ức và khát vọng

80 năm Tết Độc lập - Ký ức và khát vọng

80 năm đã đi qua kể từ mùa thu Cách mạng Tháng 8 năm 1945, nhưng với mỗi thế hệ người dân Hà Tĩnh, Tết Độc lập luôn là mạch nguồn thiêng liêng, nuôi dưỡng lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc và khát vọng dựng xây non sông.
Rộn ràng mùa trám đen ở Hà Tĩnh

Rộn ràng mùa trám đen ở Hà Tĩnh

Xã Hương Sơn (Hà Tĩnh) là thủ phủ của cây trám đen. Hiện nay người dân ở đây đang bước vào mùa thu hoạch với niềm vui được mùa.
Chứng nhân của lịch sử

Chứng nhân của lịch sử

“Khi tôi lớn lên đất nước đã có rồi” và những mùa thu cách mạng, những câu chuyện chiến đấu bảo vệ non sông cứ dần hiện lên qua lời bà kể, đặc biệt là qua những di tích lịch sử.
Sục sôi khí thế cách mạng "thà chết không chịu làm nô lệ"

Sục sôi khí thế cách mạng "thà chết không chịu làm nô lệ"

Cũng như bao người dân nước Việt, với cụ Nguyễn Đình Lâm, 95 tuổi, ở thôn An Lộc (xã Mai Phụ, Hà Tĩnh), 80 năm trôi qua, những ký ức thiêng liêng, hào hùng của thời khắc cả dân tộc quật khởi đứng lên đạp đổ xiềng xích nô lệ năm 1945 mãi mãi không thể xóa nhòa.
Trao giải Cuộc thi Giọng hát hay các ca khúc về Hà Tĩnh

Trao giải Cuộc thi Giọng hát hay các ca khúc về Hà Tĩnh

Cuộc thi "Giọng hát hay các ca khúc về Hà Tĩnh" đã tạo dựng một sân chơi lành mạnh, quảng bá sâu rộng các ca khúc về Hà Tĩnh, góp phần khởi dậy tình yêu quê hương, đất nước, lan tỏa hình ảnh tỉnh nhà tới bạn bè muôn phương.
Miệt mài “góp nhặt” ký ức ông cha

Miệt mài “góp nhặt” ký ức ông cha

Với 5 bảo vật quốc gia và hàng ngàn hiện vật, cổ vật, tư liệu giá trị về quê hương núi Hồng - sông La đang được lưu giữ là minh chứng cho những nỗ lực của Bảo tàng Hà Tĩnh trong sưu tầm, bảo quản ký ức quê hương.
 Vị ngọt từ nghề nuôi ong du mục

Vị ngọt từ nghề nuôi ong du mục

Tận dụng nguồn nguyên liệu từ cây tràm, trong những năm gần đây nhiều hộ nuôi ong du mục đã di chuyển đàn ong của mình về dưới những cánh rừng ở Hà Tĩnh.
Trải nghiệm mùa hoa sen bên làng biển

Trải nghiệm mùa hoa sen bên làng biển

Tới Đồng Múc (thôn Quang Mỹ, xã Tiên Điền, Hà Tĩnh), du khách được chèo thuyền len qua những dải lá xanh mướt, hái những bông sen căng tròn, hít hà hương thơm thanh khiết giữa trời thu...
[QUIZ] Bí thư Tỉnh ủy lâm thời đầu tiên của Hà Tĩnh là ai?

[QUIZ] Bí thư Tỉnh ủy lâm thời đầu tiên của Hà Tĩnh là ai?

Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy lâm thời đầu tiên của Hà Tĩnh là người cộng sản kiên trung, có nhiều đóng góp to lớn cho sự nghiệp đấu tranh cách mạng. Cuộc đời và sự nghiệp của đồng chí là tấm gương sáng ngời, để lại nhiều bài học quý báu cho đội ngũ cán bộ, đảng viên hôm nay và các thế hệ mai sau.
Trầu không Thạch Khê - xanh giữa miền cát trắng

Trầu không Thạch Khê - xanh giữa miền cát trắng

Trong tiết trời dịu nhẹ, hãy cùng về xã Thạch Khê (Hà Tĩnh) ngắm những dây trầu xanh mướt, cảm nhận cái cay nồng trong miếng trầu, chứa đựng tình làng, nghĩa xóm, nét đẹp văn hóa người Việt.