Nét văn hóa cúng họ rằm tháng Giêng ở Hà Tĩnh

(Baohatinh.vn) - Vào ngày rằm tháng Giêng, các dòng họ ở huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh lại tổ chức nghi thức cúng họ. Tùy theo quy định riêng, cách thức tổ chức của từng họ lại có những nét khác biệt.

Theo thứ tự phân công trong họ Võ Đại tôn, năm nay đến lượt gia đình con trai ông Võ Hữu Tình ở xã Đức Lâm chuẩn bị cỗ để cúng họ ngày rằm. Con trai làm ăn xa, nên ông Tình đứng ra làm thay. Theo quy định của dòng họ, mâm cúng có một con gà trống nặng từ 1 đến 1,5 kg trở lên, 5 kg xôi, 1 chai rượu nếp và đĩa trầu cau.

Nét văn hóa cúng họ rằm tháng Giêng ở Hà Tĩnh

Mâm cúng được gia đình ông Tình chuẩn bị để cúng họ ngày rằm

“Chi trưởng họ Võ Đại tôn thường chọn người làm mâm cúng dựa theo sổ họ. Người con trai nào vào họ trước sẽ được ghi tên trong sổ trước. Mỗi năm, các thành viên trong chi trưởng sẽ họp bàn để quy định số mâm cỗ phải làm trong ngày rằm tháng Giêng, rằm tháng Bảy, và ngày giỗ Tổ. Từ đó, xét theo thứ tự vào họ từ trên xuống mà chọn ra số lượng người để làm đủ cỗ theo yêu cầu” - ông Tình chia sẻ.

Rằm tháng Giêng, cứ vào tối ngày 14/1 âm lịch, lễ cúng Túc yết sẽ được diễn ra tại nhà thờ họ Võ Đại tôn. “Mục đích của lễ Túc yết là cho con cháu trong dòng họ tụ họp một đêm trước ngày rằm tháng Giêng, để không khí trong từ đường thêm ấm cúng, tránh tình trạng cúng xong ai về nhà nấy, nhà thờ không có người trông nom” - ông Tình cho biết thêm. Sau khi cúng, mâm cỗ sẽ được đưa xuống cho con cháu sử dụng ngay tại nhà thờ.

Nét văn hóa cúng họ rằm tháng Giêng ở Hà Tĩnh

Lễ cúng Túc yết hằng năm được Chi trưởng họ Võ Đại tôn cử hành vào tối ngày 14/1 âm lịch

Là một trong những dòng họ có truyền thống văn hóa, dòng họ Trần Lê Đại tôn (xã Trung Lễ, huyện Đức Thọ) cũng tổ chức cúng họ hằng năm vào ngày rằm tháng Giêng. Khác với họ Võ Đại tôn, các chi trong họ Trần Lê Đại tôn không sử dụng sổ vào họ để phân công người làm cỗ, mà dựa vào phả hệ.

Ông Trần Quốc Oanh, thành viên ban trợ sự dòng họ Trần Lê Đại tôn cho biết: “Xét theo gia phả, dựa vào số hộ trong một chi mà phân chia đều thành từng nhóm. Mỗi nhóm khoảng 10 - 12 hộ, làm theo tuần tự vào dịp rằm. Các gia đình trong nhóm hộ được phân công chuẩn bị mâm cỗ, lễ vật để phục vụ ngày rằm tháng Giêng. Đến rằm tháng Giêng năm sau, lại đến nhóm tiếp theo. Tuy nhiên, đối với những chi ít người, các hộ sẽ cùng nhau làm chung mâm cỗ mà không phân chia theo thứ tự trên”.

Khi công tác chuẩn bị cơ bản hoàn tất, ngày 14/1, con cháu họ Trần Lê Đại tôn thực hiện lễ cáo giỗ, thắp hương tại nghĩa trang, mời tổ tiên và các bậc tiền nhân về từ đường. Đến sáng ngày 15/1, đông đảo con cháu quy tụ tại nhà thờ đại tôn để thực hiện lễ chính tế. Mâm cỗ chính tế cũng có xôi, gà, rượu và trầu. Sau khi cúng xong, mỗi chi họ sẽ về tại gia đình đã được chọn để tổ chức bữa ăn tập thể.

Nét văn hóa cúng họ rằm tháng Giêng ở Hà Tĩnh

Đông đảo con cháu tập trung đầy đủ tại nhà thờ họ Trần Lê Đại tôn để thực hiện lễ chính tế

Ngoài những dòng họ lớn như Võ Đại tôn và Trần Lê Đại tôn, một số dòng họ khác ít người, con cháu đi làm ăn xa, cách thức tổ chức lại có phần giản đơn. Cụ Trần Quyến, 93 tuổi, người cao tuổi nhất dòng họ Trần Án (xã Trung Lễ) cho biết: “Vào ngày rằm tháng Giêng, theo chỉ đạo của tộc trưởng, những thành viên trong họ được phân công thường chỉ lên nhà thờ phụ giúp việc quét dọn hương khói, mua hoa quả... để bày tỏ lòng thành. Còn làm mâm cúng xôi gà, ăn tập thể... thì bao giờ có lễ lớn trong họ mới làm”.

Tùy theo quy định, cách thức tổ chức cúng tế ngày rằm tháng Giêng của từng dòng họ ở Hà Tĩnh nói chung và huyện Đức Thọ nói riêng lại có những nét khác biệt. Mỗi nét riêng biệt, quy tụ lại tạo nên lớp lang văn hóa đa dạng của từng địa phương. Tuy cách cúng mỗi nơi một khác, nhưng tất cả con cháu đều hướng về cội nguồn với tấm lòng thành kính để tưởng nhớ đến công ơn những người đã khuất.

Chủ đề Lễ hội

Đọc thêm

Biển về đêm

Biển về đêm

Nếu ban ngày, biển Kỳ Ninh (phường Hải Ninh, Hà Tĩnh) rực rỡ ánh nắng và sôi động thì khi đêm xuống, nơi đây lại khoác lên mình vẻ đẹp huyền bí, thơ mộng.
Những chuyện chưa kể về Ngã ba Đồng Lộc

Những chuyện chưa kể về Ngã ba Đồng Lộc

Trong vô vàn câu chuyện về Ngã ba Đồng Lộc huyền thoại đã trở nên quen thuộc, ít ai biết rằng, những con ngõ, ngôi nhà ở thôn Mai Long (xã Xuân Lộc, Hà Tĩnh) là nơi từng lưu dấu bước chân, tiếng cười nói của 10 nữ liệt sỹ TNXP Tiểu đội 4, Đại đội 552 trước lúc họ đi vào bất tử.
Về làng có 3 di sản được UNESCO vinh danh

Về làng có 3 di sản được UNESCO vinh danh

Làng Trường Lưu xưa - xã Trường Lưu nay tự hào với 3 di sản được UNESCO vinh danh. Không dừng lại ở một danh xưng hành chính ở Hà Tĩnh, Trường Lưu còn ẩn chứa trong đó nhiều giá trị văn hóa đặc sắc, riêng có, được lưu truyền qua nhiều thế hệ.
Thức giấc cùng biển Thạch Hải

Thức giấc cùng biển Thạch Hải

Khi trời chưa sáng hẳn thì tại bãi biển Thạch Hải (Hà Tĩnh), một nhịp sống khác đã bắt đầu. Nhiều người tìm về với biển lúc bình minh, đánh thức cơ thể bằng một "liều thuốc" từ gió, sóng và cát.
Giữa tuần, biển Thiên Cầm vẫn kín người

Giữa tuần, biển Thiên Cầm vẫn kín người

Dù đang ở thời điểm giữa tuần nhưng rất đông du khách vẫn tìm về với biển Thiên Cầm (Hà Tĩnh) để xua tan sự oi bức, nắng nóng của thời tiết những ngày tháng 7.
Thành Sen - "dấu son" trong lòng người Hà Tĩnh

Thành Sen - "dấu son" trong lòng người Hà Tĩnh

Từ một câu chuyện trong sử sách, tên gọi Thành Sen (Hà Tĩnh) đã ra đời và theo suốt dặm dài lịch sử của vùng đất này. Tên gọi ấy đã ăn sâu vào ký ức, trở thành niềm tự hào của nhiều thế hệ.
 Niềm vui tháng Bảy của nhiều gia đình liệt sỹ

Niềm vui tháng Bảy của nhiều gia đình liệt sỹ

Tháng 7 này trở nên đặc biệt hơn với nhiều gia đình liệt sỹ ở Hà Tĩnh khi phần mộ người thân được đưa về yên nghỉ nơi đất mẹ, khi tấm bằng “Tổ quốc ghi công” được trao tặng trang nghiêm, trọng thể.
Sáng mãi tinh thần thanh niên xung phong

Sáng mãi tinh thần thanh niên xung phong

Những ngày tháng Bảy, đất nước lại lặng mình trong những ký ức thiêng liêng về những năm tháng khói lửa. Trong dòng chảy lịch sử ấy, lực lượng TNXP Hà Tĩnh để lại nhiều dấu ấn hào hùng, góp phần viết nên bản hùng ca bất tử bằng sức trẻ và lòng yêu nước cháy bỏng.
Quyến rũ bình minh biển Thiên Cầm

Quyến rũ bình minh biển Thiên Cầm

Biển cả không những cho ta nguồn lợi hải sản quý giá mà còn mang đến bao điều thú vị. Về xã Thiên Cầm (Hà Tĩnh), sau khi khám phá chợ cá Cồn Gò vào tờ mờ sáng, du khách có thể ngắm bình minh và thỏa thích “check in”, ghi lại những kỷ niệm đẹp về mảnh đất và con người nơi đây.
Cụ bà U100 say mê Truyện Kiều

Cụ bà U100 say mê Truyện Kiều

Truyện Kiều có sức sống mãnh liệt trong văn học Việt Nam, phổ biến trong các tầng lớp nhân dân. Dù gần 100 tuổi, cụ Trần Thị Tám ở xã Hồng Lộc (Hà Tĩnh) vẫn thuộc và say sưa luận giải Kiều.
Có một "phố cổ" giữa lòng xã nhỏ nhất Hà Tĩnh

Có một "phố cổ" giữa lòng xã nhỏ nhất Hà Tĩnh

Giữa một vùng quê ven sông La - nơi được biết đến là xã nhỏ nhất của tỉnh Hà Tĩnh lại tồn tại một góc phố mang dáng dấp cổ kính, phảng phất hồn xưa như một “phố cổ Hà Nội” thu nhỏ.
Ngắm diện mạo đôi bờ sông Trí

Ngắm diện mạo đôi bờ sông Trí

Dự án nâng cấp tuyến kè và đường hai bên bờ sông Trí hoàn thành đã mang lại diện mạo đô thị cho phường trung tâm phía Nam Hà Tĩnh.
Thú vị đi chợ cá Cồn Gò một sớm mai hồng

Thú vị đi chợ cá Cồn Gò một sớm mai hồng

Khi bình minh ló rạng, những con thuyền trở về đầy ắp tôm cá sau một chuyến ra khơi, niềm hân hoan hòa cùng tiếng sóng reo vui, dậy cả khu chợ cá Cồn Gò, xã Thiên Cầm (Hà Tĩnh).
Làng Phú Quý trù phú, xanh tươi

Làng Phú Quý trù phú, xanh tươi

Về thôn Phú Quý, xã Đông Kinh, tỉnh Hà Tĩnh. Dạo bước trên những tuyến đường bê tông nhựa rộng rãi, không chỉ cảm nhận được sự bình yên, trù phú mà còn thấy rõ sức sống mới của miền quê trù phú, xanh tươi