Nét văn hóa cúng họ rằm tháng Giêng ở Hà Tĩnh

(Baohatinh.vn) - Vào ngày rằm tháng Giêng, các dòng họ ở huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh lại tổ chức nghi thức cúng họ. Tùy theo quy định riêng, cách thức tổ chức của từng họ lại có những nét khác biệt.

Theo thứ tự phân công trong họ Võ Đại tôn, năm nay đến lượt gia đình con trai ông Võ Hữu Tình ở xã Đức Lâm chuẩn bị cỗ để cúng họ ngày rằm. Con trai làm ăn xa, nên ông Tình đứng ra làm thay. Theo quy định của dòng họ, mâm cúng có một con gà trống nặng từ 1 đến 1,5 kg trở lên, 5 kg xôi, 1 chai rượu nếp và đĩa trầu cau.

Nét văn hóa cúng họ rằm tháng Giêng ở Hà Tĩnh

Mâm cúng được gia đình ông Tình chuẩn bị để cúng họ ngày rằm

“Chi trưởng họ Võ Đại tôn thường chọn người làm mâm cúng dựa theo sổ họ. Người con trai nào vào họ trước sẽ được ghi tên trong sổ trước. Mỗi năm, các thành viên trong chi trưởng sẽ họp bàn để quy định số mâm cỗ phải làm trong ngày rằm tháng Giêng, rằm tháng Bảy, và ngày giỗ Tổ. Từ đó, xét theo thứ tự vào họ từ trên xuống mà chọn ra số lượng người để làm đủ cỗ theo yêu cầu” - ông Tình chia sẻ.

Rằm tháng Giêng, cứ vào tối ngày 14/1 âm lịch, lễ cúng Túc yết sẽ được diễn ra tại nhà thờ họ Võ Đại tôn. “Mục đích của lễ Túc yết là cho con cháu trong dòng họ tụ họp một đêm trước ngày rằm tháng Giêng, để không khí trong từ đường thêm ấm cúng, tránh tình trạng cúng xong ai về nhà nấy, nhà thờ không có người trông nom” - ông Tình cho biết thêm. Sau khi cúng, mâm cỗ sẽ được đưa xuống cho con cháu sử dụng ngay tại nhà thờ.

Nét văn hóa cúng họ rằm tháng Giêng ở Hà Tĩnh

Lễ cúng Túc yết hằng năm được Chi trưởng họ Võ Đại tôn cử hành vào tối ngày 14/1 âm lịch

Là một trong những dòng họ có truyền thống văn hóa, dòng họ Trần Lê Đại tôn (xã Trung Lễ, huyện Đức Thọ) cũng tổ chức cúng họ hằng năm vào ngày rằm tháng Giêng. Khác với họ Võ Đại tôn, các chi trong họ Trần Lê Đại tôn không sử dụng sổ vào họ để phân công người làm cỗ, mà dựa vào phả hệ.

Ông Trần Quốc Oanh, thành viên ban trợ sự dòng họ Trần Lê Đại tôn cho biết: “Xét theo gia phả, dựa vào số hộ trong một chi mà phân chia đều thành từng nhóm. Mỗi nhóm khoảng 10 - 12 hộ, làm theo tuần tự vào dịp rằm. Các gia đình trong nhóm hộ được phân công chuẩn bị mâm cỗ, lễ vật để phục vụ ngày rằm tháng Giêng. Đến rằm tháng Giêng năm sau, lại đến nhóm tiếp theo. Tuy nhiên, đối với những chi ít người, các hộ sẽ cùng nhau làm chung mâm cỗ mà không phân chia theo thứ tự trên”.

Khi công tác chuẩn bị cơ bản hoàn tất, ngày 14/1, con cháu họ Trần Lê Đại tôn thực hiện lễ cáo giỗ, thắp hương tại nghĩa trang, mời tổ tiên và các bậc tiền nhân về từ đường. Đến sáng ngày 15/1, đông đảo con cháu quy tụ tại nhà thờ đại tôn để thực hiện lễ chính tế. Mâm cỗ chính tế cũng có xôi, gà, rượu và trầu. Sau khi cúng xong, mỗi chi họ sẽ về tại gia đình đã được chọn để tổ chức bữa ăn tập thể.

Nét văn hóa cúng họ rằm tháng Giêng ở Hà Tĩnh

Đông đảo con cháu tập trung đầy đủ tại nhà thờ họ Trần Lê Đại tôn để thực hiện lễ chính tế

Ngoài những dòng họ lớn như Võ Đại tôn và Trần Lê Đại tôn, một số dòng họ khác ít người, con cháu đi làm ăn xa, cách thức tổ chức lại có phần giản đơn. Cụ Trần Quyến, 93 tuổi, người cao tuổi nhất dòng họ Trần Án (xã Trung Lễ) cho biết: “Vào ngày rằm tháng Giêng, theo chỉ đạo của tộc trưởng, những thành viên trong họ được phân công thường chỉ lên nhà thờ phụ giúp việc quét dọn hương khói, mua hoa quả... để bày tỏ lòng thành. Còn làm mâm cúng xôi gà, ăn tập thể... thì bao giờ có lễ lớn trong họ mới làm”.

Tùy theo quy định, cách thức tổ chức cúng tế ngày rằm tháng Giêng của từng dòng họ ở Hà Tĩnh nói chung và huyện Đức Thọ nói riêng lại có những nét khác biệt. Mỗi nét riêng biệt, quy tụ lại tạo nên lớp lang văn hóa đa dạng của từng địa phương. Tuy cách cúng mỗi nơi một khác, nhưng tất cả con cháu đều hướng về cội nguồn với tấm lòng thành kính để tưởng nhớ đến công ơn những người đã khuất.

Chủ đề Lễ hội

Bình luận

Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Đọc thêm

Lan tỏa lối sống xanh trong đô thị

Lan tỏa lối sống xanh trong đô thị

Xây dựng các khu dân cư “sáng - xanh - sạch - đẹp”, tận dụng ban công, sân thượng để trồng rau, cây cảnh…, người dân Hà Tĩnh đang góp phần tạo nên bộ mặt đô thị trong lành, đáng sống.
Người đàn ông khuyết bàn tay có biệt tài vẽ, đắp tranh nổi

Người đàn ông khuyết bàn tay có biệt tài vẽ, đắp tranh nổi

Anh Nguyễn Văn Mạnh (SN 1985, ở phường Thành Sen, tỉnh Hà Tĩnh) khuyết một bàn tay nhưng lại có biệt tài vẽ và đắp tranh nổi. Dù mất đi đôi bàn tay nhưng việc được sống với niềm đam mê, thỏa sức tạo nên những bức tranh tường sống động, anh Mạnh cảm thấy cuộc đời mình vẫn vẹn nguyên ý nghĩa.
Trải nghiệm "sống chậm" ở Thiên Cầm

Trải nghiệm "sống chậm" ở Thiên Cầm

Không còi xe, không khói bụi, rừng đước Thiên Cầm (tại thôn Nhân Hòa, xã Thiên Cầm, tỉnh Hà Tĩnh) là một điểm hẹn lý tưởng mang đến cho du khách cảm giác "sống chậm" trong hương vị rừng và biển.
Giữ lửa hạnh phúc từ giá trị văn hóa truyền thống

Giữ lửa hạnh phúc từ giá trị văn hóa truyền thống

Từ điểm tựa là các giá trị truyền thống, gia đình ông Kiều Minh Khánh và bà Nguyễn Thị Dung ở phường Bắc Hồng Lĩnh (Hà Tĩnh) đã viết nên câu chuyện đẹp về một mái ấm gần nửa thế kỷ đong đầy yêu thương, lan tỏa giá trị sống tích cực trong cộng đồng.
Cá trích nướng Đan Hải - ẩm thực đậm tình quê

Cá trích nướng Đan Hải - ẩm thực đậm tình quê

Nghề đánh bắt và chế biến cá trích đã theo các ngư dân ở xã Đan Hải (tỉnh Hà Tĩnh) từ đời nhiều đời nay. Nhờ bí quyết riêng, cá trích nướng ở đây cũng mang hương vị đặc trưng, thu hút thực khách.
Cựu lính Trường Sa hồi sinh vùng "đất chết"

Cựu lính Trường Sa hồi sinh vùng "đất chết"

Từ vùng “đất chết” oằn mình trong lửa đạn chiến tranh, cựu binh Trường Sa Nguyễn Hải Đường ở thôn Hồng Sơn (xã Trường Lưu, Hà Tĩnh) đã hồi sinh, trở thành mô hình kinh tế trù phú, cho thu nhập 2 tỷ đồng/năm.
Biển Xuân Thành ngày càng thêm quyến rũ

Biển Xuân Thành ngày càng thêm quyến rũ

Nhờ chú trọng công tác chỉnh trang, đa dạng dịch vụ nên từ đầu năm đến nay, Khu du lịch Xuân Thành (xã Tiên Điền, Hà Tĩnh) đã đón gần 300 ngàn lượt khách.
Tiếng thì thầm dưới chân cầu Nhe

Tiếng thì thầm dưới chân cầu Nhe

Cầu Nhe (Hà Tĩnh), kể từ 15/4/1968, không đơn thuần chỉ là một địa danh mà đã trở thành một vùng đất thiêng. Tháng Bảy, dưới chân cầu, sông vẫn thì thầm câu chuyện bi hùng một thuở cha ông...
Biển về đêm

Biển về đêm

Nếu ban ngày, biển Kỳ Ninh (phường Hải Ninh, Hà Tĩnh) rực rỡ ánh nắng và sôi động thì khi đêm xuống, nơi đây lại khoác lên mình vẻ đẹp huyền bí, thơ mộng.
Những chuyện chưa kể về Ngã ba Đồng Lộc

Những chuyện chưa kể về Ngã ba Đồng Lộc

Trong vô vàn câu chuyện về Ngã ba Đồng Lộc huyền thoại đã trở nên quen thuộc, ít ai biết rằng, những con ngõ, ngôi nhà ở thôn Mai Long (xã Xuân Lộc, Hà Tĩnh) là nơi từng lưu dấu bước chân, tiếng cười nói của 10 nữ liệt sỹ TNXP Tiểu đội 4, Đại đội 552 trước lúc họ đi vào bất tử.
Về làng có 3 di sản được UNESCO vinh danh

Về làng có 3 di sản được UNESCO vinh danh

Làng Trường Lưu xưa - xã Trường Lưu nay tự hào với 3 di sản được UNESCO vinh danh. Không dừng lại ở một danh xưng hành chính ở Hà Tĩnh, Trường Lưu còn ẩn chứa trong đó nhiều giá trị văn hóa đặc sắc, riêng có, được lưu truyền qua nhiều thế hệ.
Thức giấc cùng biển Thạch Hải

Thức giấc cùng biển Thạch Hải

Khi trời chưa sáng hẳn thì tại bãi biển Thạch Hải (Hà Tĩnh), một nhịp sống khác đã bắt đầu. Nhiều người tìm về với biển lúc bình minh, đánh thức cơ thể bằng một "liều thuốc" từ gió, sóng và cát.
Giữa tuần, biển Thiên Cầm vẫn kín người

Giữa tuần, biển Thiên Cầm vẫn kín người

Dù đang ở thời điểm giữa tuần nhưng rất đông du khách vẫn tìm về với biển Thiên Cầm (Hà Tĩnh) để xua tan sự oi bức, nắng nóng của thời tiết những ngày tháng 7.
Thành Sen - "dấu son" trong lòng người Hà Tĩnh

Thành Sen - "dấu son" trong lòng người Hà Tĩnh

Từ một câu chuyện trong sử sách, tên gọi Thành Sen (Hà Tĩnh) đã ra đời và theo suốt dặm dài lịch sử của vùng đất này. Tên gọi ấy đã ăn sâu vào ký ức, trở thành niềm tự hào của nhiều thế hệ.