[Quiz] GS Hoàng Xuân Hãn sinh ra và lớn lên ở xã nào của Hà Tĩnh?

Giải thích

Hoàng Xuân Hãn (18/3/1908 - 10/3/1996) sinh ra và lớn lên ở làng Yên Phúc, tổng Yên Hồ, huyện La Sơn, sau là xã Yên Hồ (huyện Đức Thọ), nay là xã Đức Quang, tỉnh Hà Tĩnh. Thuở nhỏ, ông học chữ Hán với cha mình, sau học chữ quốc ngữ tại quê. Lúc này, mặc dù gia đình rất túng bấn nhưng cha mẹ ông vẫn quyết tâm nuôi dạy các con ăn học đến nơi đến chốn. Năm 1926, sau khi đỗ bằng Thành chung, ông chuyển ra Hà Nội thi vào Trường Bưởi, 1 năm sau thì chuyển sang Khoa Toán, Trường Trung học Albert Sarraut. Đến năm 1928, sau khi thi đỗ tú tài toàn phần, ông nhận được học bổng du học Pháp. Tại đây, ông lần lượt thi đỗ và theo học ở các trường đại học danh tiếng như: Sư phạm, Bách khoa và Trường Cầu đường Paris (Ponts et Chaussées). Năm 1934, ông trở về nước trong một thời gian ngắn trước khi quay lại Pháp. Đến năm 1935, ông hoàn tất chương trình cao học và nhận bằng thạc sĩ Toán tại Trường Đại học Sorbonne, rồi trở về nước giảng dạy tại Trường Bưởi.

Giải thích

Từ đầu năm 1945, tình hình chính trị có nhiều biến động. Ngày 9/3/1945, Nhật đảo chính gạt bỏ thực dân Pháp để độc chiếm Ðông Dương. Chính phủ Trần Trọng Kim được thành lập. Hoàng Xuân Hãn được mời làm Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Mỹ thuật. Trên cương vị này, chỉ trong một thời gian rất ngắn, ông đã xây dựng và ban hành Chương trình giáo dục bằng chữ Quốc ngữ; áp dụng việc học và thi tú tài bằng tiếng Việt. Sau Cách mạng tháng Tám, ông được Chủ tịch Hồ Chí Minh mời gặp. Tháng 4/1946, được cử làm Trưởng Tiểu ban Chính trị trong phái đoàn nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa tại Hội nghị Việt - Pháp tổ chức ở Đà Lạt. Sau hội nghị, ông tham gia giảng dạy môn kỹ thuật quân sự cho các khóa huấn luyện của Trường Võ bị Trần Quốc Tuấn. Khi kháng chiến toàn quốc bùng nổ, ngôi nhà của vợ chồng GS Hoàng Xuân Hãn ở Hà Nội trở thành cơ sở bí mật để liên lạc và cung cấp tài chính, thuốc men cho cách mạng. Năm 1950, gia đình ông sang định cư ở Pháp, ông tham gia tổ chức Việt kiều yêu nước ủng hộ cho công cuộc kháng chiến của Nhân dân ta.

Giải thích

GS Hoàng Xuân Hãn là tác giả cuốn “Danh từ khoa học”, dùng tiếng Việt diễn đạt hàng loạt khái niệm khoa học thuộc các bộ môn Toán, Lý, Hoá, Cơ học và Thiên văn học. Tác phẩm này đã đặt nền móng cho việc xây dựng hệ thống khái niệm và thuật ngữ khoa học bằng tiếng Việt, được trao giải thưởng của Hội Khuyến học Nam Kỳ vào năm 1943. Cũng trong năm 1943, khi Hội Truyền bá chữ Quốc ngữ được thành lập, GS Hoàng Xuân Hãn tham gia với tư cách một thành viên chính thức và là Trưởng ban Tu thư của hội. Ông đã cùng một số tác giả cho công bố cuốn: “Phương pháp học i tờ”, đổi mới hẳn cách học chữ quốc ngữ. Cuốn sách đã được phổ biến rộng rãi trong Nhân dân, đặc biệt từ khi cách mạng tháng Tám thành công, phong trào “Diệt giặc dốt” được phát động thì phương pháp học chữ Quốc ngữ của GS Hoàng Xuân Hãn đã trở thành một phương pháp chủ đạo giúp hàng triệu người thoát nạn mù chữ. Ngoài ra, ông còn là tác giả của nhiều cuốn sách như: Lịch và lịch Việt Nam, Lý Thường Kiệt - Lịch sử ngoại giao và tôn giáo triều Lý, La Sơn Phu Tử, Chinh phụ ngâm bị khảo, Nghiên cứu về Kiều, Thiên tình sử Hồ Xuân Hương, Thi văn Việt Nam... cùng nhiều công trình nghiên cứu, biên tập, chú thích các tác phẩm văn cổ như: Đại Nam quốc sử diễn ca (Lê Ngô Cát), Mai Đình mộng ký (Nguyễn Huy Hổ), Văn tế thập loại chúng sinh (Nguyễn Du)...

Giải thích

Năm 1942, nhân một chuyến điền dã ở vùng sông Lèn, GS Hoàng Xuân Hãn đã tình cờ phát hiện những dấu tích nền móng của một công trình cổ trong khu vực được gọi là “vòng tay ngai” phía Tây Nam của núi Kim Âu (núi Đại Lại), cách sông Lèn chừng 1 km. Ngắm hình sông thế núi cùng với trực giác của một nhà nghiên cứu hàng đầu, GS Hoàng Xuân Hãn đã nghĩ ngay đến Bảo Thanh cung (hay còn gọi là Ly cung Trần - Hồ) gắn với tên tuổi của Hồ Quý Ly - một nhân vật lịch sử khai sinh triều đại nhà Hồ ở thế kỷ XIV. Sau này, với các đợt khai quật khảo cổ, làm xuất lộ nền móng cùng nhiều hiện vật quan trọng, đã khẳng định phát hiện của GS Hoàng Xuân Hãn là hoàn toàn chính xác. Với nhiều giá trị đặc biệt, năm 1997, Ly cung Trần - Hồ ở thị trấn Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa ngày nay được công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa cấp Quốc gia. Đây là điểm tham quan phụ cận nằm trong hành trình khám phá Di sản văn hóa thế giới Thành nhà Hồ.

Giải thích

Tháng 8/2011, Trường Cầu đường Paris (Ponts et Chaussées) - nơi ông từng học đầu những năm 30 của thế kỷ trước đã đặt tên GS Hoàng Xuân Hãn cho giảng đường đại học của trường. Trước đó, nhân kỷ niệm 100 năm truyền thống, ông cũng được Trường Cầu đường Paris vinh danh là một trong 100 sinh viên tiêu biểu nhất trong lịch sử của trường. Việc lấy tên danh nhân đặt cho các phòng học hay giảng đường là một truyền thống của nước Pháp. Chẳng hạn, phòng thực hành Tin học của Trung tâm Sư phạm quốc tế (CIEP) tại Sèves (Paris) được đặt tên là phòng Marie Curie, tòa nhà lớn của Đại học Joseph Fourier (Grenoble) có tên là Maison Kunzmann... Với những đóng góp, cống hiến không biết mệt mỏi, ngày 13/3/1996, GS Hoàng Xuân Hãn đã được Chủ tịch Nước Cộng hòa XHCN Việt Nam truy tặng Huân chương Độc lập hạng Nhì.