| Nếu Tổ quốc đang bão giông từ biển
Có một phần máu thịt ở Hoàng Sa Ngàn năm trước con theo cha xuống biển Mẹ lên rừng thương nhớ mãi Trường Sa * Đất Tổ quốc khi chập chờn bóng giặc Các con nằm thao thức phía Trường Sơn Biển Tổ quốc chưa một ngày yên ả Biển cần lao như áo mẹ bạc sờn * Nếu Tổ quốc hôm nay nhìn từ biển Mẹ Âu Cơ hẳn không thể yên lòng Sóng lớp lớp đè lên thềm lục địa Trong hồn người có ngọn sóng nào không * Nếu Tổ quốc nhìn từ bao quần đảo Lạc Long cha nay chưa thấy trở về Lời cha dặn phải giữ từng thước đất Máu xương này con cháu vẫn nhớ ghi * Đêm trằn trọc nỗi mưa nguồn chớp bể Thương Lý Sơn đảo khuất giữa mây mù Thương Cồn Cỏ gối đầu lên sóng dữ Thương Hòn Mê bão tố phía âm u * Nếu Tổ quốc nhìn từ bao thương tích Những đau thương trận mạc đã qua rồi Bao dáng núi còn mang hình góa phụ Vọng phu buồn vẫn dỗ trẻ, ru nôi * Nếu Tổ quốc nhìn từ bao hiểm họa Đã mười lần giặc đến tự biển Đông Những ngọn sóng hóa Bạch Đằng cảm tử Lũ Thoát Hoan bạc tóc khiếp trống đồng * Thương đất nước trên ba ngàn hòn đảo Suốt ngàn năm bóng giặc vẫn chập chờn Máu đã đổ ở Trường Sa ngày ấy Bạn tôi nằm dưới sóng mặn vùi thân * Nếu Tổ quốc neo mình đầu sóng cả Những chàng trai ra đảo đã quên mình Một sắc chỉ về Hoàng Sa thuở trước (*) Còn truyền đời con cháu mãi đinh ninh * Nếu Tổ quốc nhìn từ bao mất mát Máu xương kia dằng dặc suốt ngàn đời Hồn dân tộc ngàn năm không chịu khuất Dáng con tàu vẫn hướng mãi ra khơi. Nguyễn Việt Chiến __________ (*) Mới đây, người dân huyện đảo Lý Sơn đã tìm thấy một sắc chỉ của vua triều Nguyễn năm 1835 cử dân binh ra canh giữ đảo Hoàng Sa. |
“Nếu Tổ quốc đang bão giông từ biển” - câu thơ đầu tiên, cánh cửa mở ra đem người đọc bước vào thế giới thơ của Nguyễn Việt Chiến, đã từng khiến ông trăn trở nhiều.
Câu thơ nguyên bản ban đầu “Nếu Tổ quốc bị xâm lăng từ biển”. Ba từ “bị xâm lăng” chứa đựng thông tin mang tính thời sự, khi Hoàng Sa đang bị chiếm cứ. Theo ông, nó đúng nhưng lại có phần nặng nề nên sửa lại bằng từ hình tượng hơn “đang bão giông”. Cái thần của thơ ca vút bay từ cảm xúc, nhưng từng câu chữ, hình ảnh luôn được nhà thơ cân đo đong đếm để đạt đến độ hoàn mỹ.
Bài thơ có 9 khổ, được viết bằng thể thơ 8 chữ, đúng như nhan đề của bài, đó chính là cái nhìn về Tổ quốc từ biển. Ngay trong khổ thơ đầu, Nguyễn Việt Chiến đã khéo léo gợi nhắc đến truyền thuyết con Rồng cháu Tiên: “Ngàn năm trước con theo cha xuống biển/Mẹ lên rừng thương nhớ mãi Trường Sa”.
Truyền thuyết Âu Cơ gợi người đọc hướng về cội nguồn, khơi dậy niềm tự hào của con cháu Lạc Hồng nhưng Nguyễn Việt Chiến đã làm tăng sức nặng của câu thơ hơn khi đặt vào đó 2 tiếng “Trường Sa’’. Đó là một lời khẳng định, lời quả quyết chắc chắn rằng, chủ quyền Trường Sa, Hoàng Sa thuộc về dân tộc Việt từ thuở khai thiên lập địa.
Xuyên suốt cả bài thơ là cái nhìn thế sự, nhìn Tổ quốc “… từ bao quần đảo/Lạc Long cha nay chưa thấy quay về”. Hình ảnh Lạc Long Quân “chưa quay về”, hay chính là việc canh giữ, bảo vệ chủ quyền biển đảo đã, đang và sẽ luôn được dân tộc ta ghi nhớ, gìn giữ.
Kẻ lên rừng, người xuống biển, nhưng nghĩa tình chưa bao giờ cạn, mối dây đoàn kết giữa núi non và biển đảo chưa một ngày chia cắt. Người lên non gửi nỗi nhớ xuống biển cả. Thế nên khi “biển Tổ quốc chưa một ngày yên ả” thì “mẹ Âu Cơ hẳn không thể yên lòng’’.
Nhà thơ gợi nhắc về truyền thuyết giống nòi, đặt biển đảo trong cái nhìn đầy tính lịch sử để thấy được bao thăng trầm đã đi qua.
“Nếu Tổ quốc nhìn từ bao thương tích…
Nếu Tổ quốc nhìn từ bao hiểm họa...’’.
Lịch sử dân tộc được viết nên bởi những cuộc đấu tranh giữ nước. Và chính những năm tháng máu lửa phải chịu áp bức, khổ đau đã làm nên một Việt Nam kiên cường, một dân tộc đoàn kết.
“Nếu Tổ quốc nhìn từ bao thương tích
Những đau thương trận mạc đã qua rồi”.
Những nỗi đau trong chiến tranh đã đi qua nhưng không đồng nghĩa với việc giữ gìn độc lập được nới lỏng mà phải siết chặt hơn thế nữa, bởi:
“Nếu Tổ quốc nhìn từ bao hiểm họa
Đã mười lần giặc đến tự biển Đông
Những ngọn sóng hóa Bạch Đằng cảm tử
Lũ Thoát Hoan bạc tóc khiếp trống đồng’’.
Bảo vệ biển đảo là bảo vệ chủ quyền của dân tộc, thế nhưng: “Suốt ngàn năm bóng giặc vẫn chập chờn”. Hai câu thơ “Máu đã đổ ở Trường Sa ngày ấy/Bạn tôi nằm dưới sóng mặn vùi thân” làm người đọc nhớ ngay đến hải chiến Trường Sa tháng 3/1988.
25 năm nhìn lại, sự hy sinh đầy anh dũng của 64 chiến sĩ để bảo vệ đảo Gạc Ma, Len Đao, Cô Lin là bài học về lòng yêu nước viết nên từ xương máu.
Tổ quốc nhìn từ biển, nhìn từ hơn 3.000 hòn đảo, cái nhìn thăng trầm của lịch sử đầy biến động, của những đau thương và mất mát.
Nhìn từ phía biển là cái nhìn chất chứa nỗi lo thế sự về an ninh của biển đảo.
Nhìn từ phía biển, để thấy khát vọng của dân tộc, để thấy “trong hồn người có ngọn sóng nào không”.