"Tổ quốc nhìn từ biển"

Lớp lớp nhà thơ đi trước có nhiều câu thơ, bài thơ hay khi viết về đề tài đất nước, đó chính là cái khó cho thế hệ nhà thơ trẻ. Tuy nhiên, Nguyễn Việt Chiến với “Tổ quốc nhìn từ biển” đã tìm được giọng điệu riêng, bút pháp riêng để thành công trong đề tài không mới.

Nếu Tổ quốc đang bão giông từ biển

Có một phần máu thịt ở Hoàng Sa

Ngàn năm trước con theo cha xuống biển

Mẹ lên rừng thương nhớ mãi Trường Sa

*

Đất Tổ quốc khi chập chờn bóng giặc

Các con nằm thao thức phía Trường Sơn

Biển Tổ quốc chưa một ngày yên ả

Biển cần lao như áo mẹ bạc sờn

*

Nếu Tổ quốc hôm nay nhìn từ biển

Mẹ Âu Cơ hẳn không thể yên lòng

Sóng lớp lớp đè lên thềm lục địa

Trong hồn người có ngọn sóng nào không

*

Nếu Tổ quốc nhìn từ bao quần đảo

Lạc Long cha nay chưa thấy trở về

Lời cha dặn phải giữ từng thước đất

Máu xương này con cháu vẫn nhớ ghi

*

Đêm trằn trọc nỗi mưa nguồn chớp bể

Thương Lý Sơn đảo khuất giữa mây mù

Thương Cồn Cỏ gối đầu lên sóng dữ

Thương Hòn Mê bão tố phía âm u

*

Nếu Tổ quốc nhìn từ bao thương tích

Những đau thương trận mạc đã qua rồi

Bao dáng núi còn mang hình góa phụ

Vọng phu buồn vẫn dỗ trẻ, ru nôi

*

Nếu Tổ quốc nhìn từ bao hiểm họa

Đã mười lần giặc đến tự biển Đông

Những ngọn sóng hóa Bạch Đằng cảm tử

Lũ Thoát Hoan bạc tóc khiếp trống đồng

*

Thương đất nước trên ba ngàn hòn đảo

Suốt ngàn năm bóng giặc vẫn chập chờn

Máu đã đổ ở Trường Sa ngày ấy

Bạn tôi nằm dưới sóng mặn vùi thân

*

Nếu Tổ quốc neo mình đầu sóng cả

Những chàng trai ra đảo đã quên mình

Một sắc chỉ về Hoàng Sa thuở trước (*)

Còn truyền đời con cháu mãi đinh ninh

*

Nếu Tổ quốc nhìn từ bao mất mát

Máu xương kia dằng dặc suốt ngàn đời

Hồn dân tộc ngàn năm không chịu khuất

Dáng con tàu vẫn hướng mãi ra khơi.

Nguyễn Việt Chiến

__________

(*) Mới đây, người dân huyện đảo Lý Sơn đã tìm thấy một sắc chỉ của vua triều Nguyễn năm 1835 cử dân binh ra canh giữ đảo Hoàng Sa.

“Nếu Tổ quốc đang bão giông từ biển” - câu thơ đầu tiên, cánh cửa mở ra đem người đọc bước vào thế giới thơ của Nguyễn Việt Chiến, đã từng khiến ông trăn trở nhiều.

Câu thơ nguyên bản ban đầu “Nếu Tổ quốc bị xâm lăng từ biển”. Ba từ “bị xâm lăng” chứa đựng thông tin mang tính thời sự, khi Hoàng Sa đang bị chiếm cứ. Theo ông, nó đúng nhưng lại có phần nặng nề nên sửa lại bằng từ hình tượng hơn “đang bão giông”. Cái thần của thơ ca vút bay từ cảm xúc, nhưng từng câu chữ, hình ảnh luôn được nhà thơ cân đo đong đếm để đạt đến độ hoàn mỹ.

Bài thơ có 9 khổ, được viết bằng thể thơ 8 chữ, đúng như nhan đề của bài, đó chính là cái nhìn về Tổ quốc từ biển. Ngay trong khổ thơ đầu, Nguyễn Việt Chiến đã khéo léo gợi nhắc đến truyền thuyết con Rồng cháu Tiên: “Ngàn năm trước con theo cha xuống biển/Mẹ lên rừng thương nhớ mãi Trường Sa”.

Truyền thuyết Âu Cơ gợi người đọc hướng về cội nguồn, khơi dậy niềm tự hào của con cháu Lạc Hồng nhưng Nguyễn Việt Chiến đã làm tăng sức nặng của câu thơ hơn khi đặt vào đó 2 tiếng “Trường Sa’’. Đó là một lời khẳng định, lời quả quyết chắc chắn rằng, chủ quyền Trường Sa, Hoàng Sa thuộc về dân tộc Việt từ thuở khai thiên lập địa.

Xuyên suốt cả bài thơ là cái nhìn thế sự, nhìn Tổ quốc “… từ bao quần đảo/Lạc Long cha nay chưa thấy quay về”. Hình ảnh Lạc Long Quân “chưa quay về”, hay chính là việc canh giữ, bảo vệ chủ quyền biển đảo đã, đang và sẽ luôn được dân tộc ta ghi nhớ, gìn giữ.

Kẻ lên rừng, người xuống biển, nhưng nghĩa tình chưa bao giờ cạn, mối dây đoàn kết giữa núi non và biển đảo chưa một ngày chia cắt. Người lên non gửi nỗi nhớ xuống biển cả. Thế nên khi “biển Tổ quốc chưa một ngày yên ả” thì “mẹ Âu Cơ hẳn không thể yên lòng’’.

Nhà thơ gợi nhắc về truyền thuyết giống nòi, đặt biển đảo trong cái nhìn đầy tính lịch sử để thấy được bao thăng trầm đã đi qua.

“Nếu Tổ quốc nhìn từ bao thương tích…

Nếu Tổ quốc nhìn từ bao hiểm họa...’’.

Lịch sử dân tộc được viết nên bởi những cuộc đấu tranh giữ nước. Và chính những năm tháng máu lửa phải chịu áp bức, khổ đau đã làm nên một Việt Nam kiên cường, một dân tộc đoàn kết.

“Nếu Tổ quốc nhìn từ bao thương tích

Những đau thương trận mạc đã qua rồi”.

Những nỗi đau trong chiến tranh đã đi qua nhưng không đồng nghĩa với việc giữ gìn độc lập được nới lỏng mà phải siết chặt hơn thế nữa, bởi:

“Nếu Tổ quốc nhìn từ bao hiểm họa

Đã mười lần giặc đến tự biển Đông

Những ngọn sóng hóa Bạch Đằng cảm tử

Lũ Thoát Hoan bạc tóc khiếp trống đồng’’.

Bảo vệ biển đảo là bảo vệ chủ quyền của dân tộc, thế nhưng: “Suốt ngàn năm bóng giặc vẫn chập chờn”. Hai câu thơ “Máu đã đổ ở Trường Sa ngày ấy/Bạn tôi nằm dưới sóng mặn vùi thân” làm người đọc nhớ ngay đến hải chiến Trường Sa tháng 3/1988.

25 năm nhìn lại, sự hy sinh đầy anh dũng của 64 chiến sĩ để bảo vệ đảo Gạc Ma, Len Đao, Cô Lin là bài học về lòng yêu nước viết nên từ xương máu.

Tổ quốc nhìn từ biển, nhìn từ hơn 3.000 hòn đảo, cái nhìn thăng trầm của lịch sử đầy biến động, của những đau thương và mất mát.

Nhìn từ phía biển là cái nhìn chất chứa nỗi lo thế sự về an ninh của biển đảo.

Nhìn từ phía biển, để thấy khát vọng của dân tộc, để thấy “trong hồn người có ngọn sóng nào không”.

Đọc thêm

Podcast tản văn: Khi mùa hạ trở mình

Podcast tản văn: Khi mùa hạ trở mình

Tháng Bảy trở mình trong những cơn mưa mềm như dải lụa. Tháng của hoa trái vào mùa, của những tờ giấy báo điểm run run tay học trò, của tiếng ve như thầm tạm biệt...
Niềm tin du lịch Thái Lan dần 'chạm đáy'

Niềm tin du lịch Thái Lan dần 'chạm đáy'

Nhiều yếu tố bất lợi đang kéo ngành du lịch Thái Lan vào giai đoạn khó khăn, khi niềm tin thị trường giảm sâu, dự báo lượng khách quốc tế thấp hơn năm ngoái.
Podcast truyện ngắn: Một vòm trời rất xanh

Podcast truyện ngắn: Một vòm trời rất xanh

Câu chuyện nhẹ nhàng về tình yêu, sự gắn bó và những khởi đầu mới. Trong vòm trời xanh cao ấy, có ánh mắt lặng thầm, có nhịp tim xao động và một lời khẽ chạm trái tim người ở lại.
Ra mắt công chúng vở kịch "Mẹ đợi"

Ra mắt công chúng vở kịch "Mẹ đợi"

"Mẹ đợi" khắc họa sâu sắc sự hy sinh và nghị lực phi thường của người phụ nữ Việt Nam. Đây là tác phẩm mở đầu cho chương trình "Sân khấu truyền hình" của Báo Hà Tĩnh trong năm 2025.
Cảnh Hà Giang hiếm thấy nhìn từ trên cao

Cảnh Hà Giang hiếm thấy nhìn từ trên cao

Dành vài ngày đến Tuyên Quang (địa phận tỉnh Hà Giang trước sáp nhập) mỗi tháng, Trần Trung kể lại những gì mình thấy qua những tấm ảnh chụp từ trên cao.
Podcast Truyện ngắn: Chiếc áo cũ của Ba

Podcast Truyện ngắn: Chiếc áo cũ của Ba

Kỷ vật luôn gợi nhớ thật nhiều ký ức. Với nhiều người, đó là động lực, niềm tin để ghi nhớ và phấn đấu nhiều hơn trong cuộc sống, học tập...
Tác giả Yến Thanh và ký ức Đồng Lộc

Tác giả Yến Thanh và ký ức Đồng Lộc

Từ trái tim người trong cuộc, tác giả Yến Thanh đã viết nên "Cúc ơi" - bài thơ lay động lòng người, khắc họa chân thực sự khốc liệt của cuộc chiến tranh và tinh thần quả cảm của những con người tại Ngã ba Đồng Lộc.
Podcast tản văn: Tháng Bảy lắng đọng lòng tri ân

Podcast tản văn: Tháng Bảy lắng đọng lòng tri ân

Năm nay, thời tiết với nhiều thay đổi, giăng mắc vào hồn người những nỗi niềm xa vọng, ưu tư. Sự đan xen của đất trời làm cho nhịp sống bớt vội vàng, lòng người lắng lại, hoài niệm về những dấu ấn tháng Bảy xưa, cùng tri ân các anh hùng liệt sỹ đã hy sinh vì Tổ quốc...
Cơn địa chấn chưa từng có của 'Conan'

Cơn địa chấn chưa từng có của 'Conan'

Càn quét phòng vé Nhật rồi tiếp tục làm dậy sóng rạp Việt chỉ với 2 ngày chiếu đặc biệt, "Dư ảnh của độc nhãn" đang chứng minh sức hút chưa từng thấy với một tác phẩm hoạt hình.
Rực rỡ sắc hoa nơi miền quê xứ đạo

Rực rỡ sắc hoa nơi miền quê xứ đạo

Xứ đạo Cự Lâm (xã Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh) - vùng quê nghèo đang chuyển mình từng ngày với hệ thống cơ sở hạ tầng được đầu tư đồng bộ, những tuyến đường, khu vườn rực rỡ sắc hoa.
Khám phá 7 thư viện cổ nhất thế giới

Khám phá 7 thư viện cổ nhất thế giới

Không chỉ lưu giữ kho tàng trí thức nhân loại, 7 thư viện lâu đời nhất thế giới dưới đây còn là những kiệt tác kiến trúc, nghệ thuật độc đáo, tráng lệ cho các tín đồ sách khám phá.
Podcast tản văn: Nội tôi thơm ngát hương dầu

Podcast tản văn: Nội tôi thơm ngát hương dầu

Nhỏ bé, giản dị, những lọ dầu gió đã trở nên quen thuộc ở đâu đó trong ngăn tủ đầu giường hay góc bàn nhỏ. Còn với tác giả Hồ Điệp, mùi hương ấy còn là dư âm của một thời đã xa...
Harry Potter mới lộ diện

Harry Potter mới lộ diện

HBO vừa công bố Hình ảnh đầu tiên về "cậu bé phù thủy" trong series phim truyền hình Harry Potter. Phim dự kiến ra mắt vào năm 2027.