Lệnh cấm di chuyển đã được Indonesia ban bố nhằm ngăn cuộc di cư ồ ạt trước thềm lễ hội tôn giáo Eid ul-Fitr, dự kiến bắt đầu vào giữa tháng 5. Mặc dù vậy, các chuyên gia cảnh báo lệnh cấm này sẽ không có mấy tác dụng ngăn chặn tình trạng lây nhiễm Covid-19 tăng cao.
Sự xuất hiện của các biến chủng virus corona mới, tốc độ tiêm chủng vaccine chậm chạp, cùng thái độ coi thường các quy định chống dịch của người dân, khiến Indonesia có nguy cơ chứng kiến số ca mắc bệnh bùng nổ như từng xảy ra ở Ấn Độ.
Nguy cơ từ cuộc đại di cư
Eid ul-Fitr - lễ hội đánh dấu sự kết thúc của tháng lễ Ramadan - năm nay rơi vào ngày 13-14/5. Theo truyền thống, hàng triệu người Hồi giáo ở Indonesia sẽ ăn lễ hội này bằng cách trở về quê nhà. Cuộc di cư ồ ạt này được gọi với cái tên “Mudik”.
Trong bối cảnh đại dịch Covid-19, nhà chức trách Indonesia đã áp đặt lệnh cấm di chuyển kéo dài 12 ngày trong thời gian lễ hội Eid và những ngày sau đó.
Indonesia hiện ghi nhận trung bình 5.000 ca mắc Covid-19 mỗi ngày. Số ca tử vong cao nhất trong ngày từng được ghi nhận ở Indonesia là 14.518 hôm 30/1. Hiện nay, nhà chức trách Indonesia lo ngại tình trạng lây nhiễm tăng mạnh trở lại bởi các biến chủng virus mới.
Hàng triệu người Indonesia sẽ di chuyển về quê nhà mừng lễ hội Eid ul-Fitr. Ảnh: AFP
Việc ban bố lệnh cấm di chuyển vào thời gian lễ hội Eid là nỗ lực không hề nhỏ của chính quyền Tổng thống Joko Widodo. Khoảng 87% trong tổng số 270 triệu dân Indonesia là người Hồi giáo.
Với nhiều người sống ở các thành phố lớn, lễ hội Eid là cơ hội duy nhất để họ trở về quê nhà thăm gia đình. Vì thế, Eid là mùa lễ hội lớn nhất, bận rộn nhất với người dân và nền kinh tế Indonesia. Năm 2019, hơn 18 triệu dân Indonesia đã trở về quê nhà trong thời gian nghỉ lễ.
Năm ngoái, nhà chức trách Indonesia đã lần đầu tiên ra lệnh cấm đi lại trong thời gian lễ hội Eid. Nhưng với tình trạng người dân “né” lệnh cấm tràn lan, kết quả đã không như mong đợi của Jakarta.
Năm nay, lệnh cấm của chính phủ yêu cầu người dân phải có kết quả xét nghiệm Covid-19 và giấy tờ chứng minh mục đích di chuyển. Dẫu vậy, tình trạng phá luật được cho là sẽ tiếp diễn.
Lúc này, đã có nhiều bằng chứng về tình trạng vi phạm quy định cấm di chuyển ở Indonesia.
Mới đây, một đoạn video đã lan truyền trên Internet, trong đó một người phụ nữ khóc và cầu xin cảnh sát giao thông ở tỉnh Banten cho phép người này tiếp tục chuyến đi về quê nhà tại đảo Sumatra. Người phụ nữ này giải thích cô đã mất việc và hết tiền. Cảnh sát sau đó cho người phụ nữ đi qua.
Khảo sát do Bộ Giao thông Indonesia tiến hành cho thấy 18 triệu người nước này vẫn có kế hoạch trở về quê nhà năm nay.
Chỉ trong tuần trước, hơn 642.000 người đã rời khỏi khu vực đại đô thị Jakarta bằng đường bộ, đường sắt và đường biển, số liệu chính thức cho thấy.
Đe dọa từ biến chủng mới
Cuộc đại di cư khiến các chuyên gia y tế quan ngại, cảnh báo Indonesia có thể đối mặt làn sóng ca mắc Covid-19 bùng nổ vào những tuần sau lễ hội Eid.
Các chuyên gia cho biết vấn đề không chỉ là những người sẵn sàng vi phạm quy định cấm di chuyển, mà còn là hàng triệu người quyết định sớm rời khỏi thành phố trước khi lệnh cấm di chuyển được ban bố.
“Năm ngoái, lễ hội Eid đã làm tăng từ 10-20% số ca mắc Covid-19. Thực tế khoa học không thể tranh cãi là khi số lượng lớn người như thế di chuyển, đại dịch sẽ trở nên trầm trọng hơn”, nhà dịch tễ học Dicky Budiman từ Đại học Griffith, Australia, cảnh báo.
“Các biến chủng mới đã được phát hiện ở Indonesia. Đây là những biến chủng lây lan mạnh hơn, có thể làm giảm hiệu quả vaccine hoặc kháng thể trong cơ thể người. Điều này có nghĩa người ta có thể tái nhiễm Covid-19. Đó là lý do vì sao Mudik vẫn rủi ro trong năm nay”, ông Budiman nói.
Những biến chủng lây lan mạnh, lần đầu phát hiện ở Ấn Độ, Anh, Nam Phi, đã được phát hiện ở Indonesia.
Các chuyên gia cảnh báo Indonesia có thể rơi vào thảm kịch tương tự Ấn Độ. Ảnh: CNN
Hermawan Saputra, thành viên Hiệp hội Y tế cộng đồng Indonesia, cho biết hệ thống chăm sóc y tế nước này sẽ quá tải nếu số ca mắc bệnh tăng từ 30-50%.
Đại dịch kéo dài, quy định lỏng lẻo, cùng tình trạng thiếu phối hợp giữa các cơ quan chính phủ có thể khiến Indonesia rơi vào thảm kịch như từng xảy ra ở Ấn Độ, ông Hermawan cảnh báo.
Mới đây, nhà chức trách Indonesia đã phát hiện vụ việc tái sử dụng bông ngoáy mũi xét nghiệm Covid-19 cũ trên hàng nghìn hành khách ở một sân bay tại Bắc Sumatra. Nhà chức trách sau đó cũng bắt giữ một người bán bông ngoáy mũi xét nghiệm bất hợp pháp ở miền Trung Java.
Trong khi đó, một số người nước ngoài vẫn được phép nhập cảnh vào Indonesia bất chấp lệnh đóng biên.
Trong tháng 4, 135 người Ấn Độ đi trên máy bay chở hàng đã được phép nhập cảnh và chỉ phải cách ly 5 ngày. 49 người trong số này sau đó có xét nghiệm dương tính với virus corona.
Dù Indonesia là một trong những quốc gia châu Á đầu tiên khởi động chương trình tiêm chủng diện rộng, các chuyên gia cảnh báo tốc độ tiêm chủng hiện chậm hơn dự tính, và vì thế không thể nới lỏng các biện pháp an toàn.
Tới ngày 6/5, chỉ khoảng 8 triệu dân Indonesia được tiêm đủ 2 liều vaccine, đa phần là Sinovac của Trung Quốc.
Các chuyên gia cảnh báo vaccine là không đủ để giúp Indonesia kiểm soát đại dịch. Mục tiêu ban đầu của nước này là hoàn thành tiêm chủng cho 40 triệu dân vào đầu tháng 5. Nhưng lúc này chỉ 8 triệu dân được tiêm đủ hai liều.
Nếu hiệu quả vaccine Sinovac là 65%, điều này có nghĩa chỉ 4,5 triệu người Indonesia có hệ miễn dịch chống virus hiệu quả nhờ vaccine.
“Con số đó chẳng là gì tại một quốc gia có 270 triệu người, đặc biệt khi hàng chục triệu người sẽ bắt đầu di chuyển khắp cả nước”, ông Hermawan cho biết.
