Số ca Covid-19 gia tăng nhanh chóng, các bệnh viện quá tải. Thủ tướng Nepal đang phải nhờ tới sự trợ giúp của các nước khác.
Tuần trước, 44% số mẫu xét nghiệm Covid-19 ở Nepal cho kết quả dương tính, theo số liệu chính thức được Hội Chữ Thập Đỏ Quốc tế và Tổ chức Lưỡi liềm Đỏ quốc tế.
Người dân Nepal tham gia lễ hội Bisket Jatra ở Taumadi, Bhaktapur ngày 10/4/2021. Ảnh: AP
“Những gì đang diễn ra ở Ấn Độ hiện nay là viễn cảnh khủng khiếp mà Nepal có thể đối mặt trong tương lai, nếu chúng ta không thể ngăn chặn làn sóng gia tăng số ca Covid-19 mới đang cướp đi sinh mạng của nhiều người từng phút từng giờ”, Chủ tịch Hội Chữ Thập Đỏ Nepal, ông Netra Prasad Timsina nói.
Sự lây lan nhanh chóng của virus SARS-CoV-2 đã lấy lên lo ngại Nepal cũng sắp tới bờ vực một cuộc khủng hoảng khủng khiếp không kém gì Ấn Độ, thậm chí còn tệ hơn thế.
Nepal có hệ thống y tế “mong manh”, với số lượng bác sỹ tính trên đầu người thấp hơn Ấn Độ, tỷ lệ tiêm chủng cũng thấp hơn so với nước láng giềng. Tỷ lệ dương tính cao trong số các mẫu xét nghiệm cũng cho thất nước này vẫn chưa phát hiện đủ số ca mắc Covid-19.
Các sự kiện tập trung đông người, các lễ hội, các cuộc mít-tinh chính trị, hay các đám cưới là một trong những nguyên nhân khiến dịch bệnh nhanh chóng lây lan trong cộng đồng.
“Tình hình xấu đi từng này và có thể sẽ vượt khỏi tầm kiểm soát trong tương lai”, Bác sỹ Samir Adhikari, người phát ngôn Bộ Y tế Nepal cho biết.
Dù Nepal đã thắt chặt kiểm soát biên giới, áp lệnh phong tỏa ở những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất – trong đó có cả thủ đô – nhưng nhiều người lo ngại như vậy vẫn chưa đủ.
Biên giới khó kiểm soát
Cách đây 1 tháng, quốc gia 31 triệu dân này chỉ ghi nhận khoảng 100 ca mắc Covid-19 mỗi ngày. Giờ con số này đã lên tới 8.600 ca.
Một số người cho rằng, làn sóng Covid-19 thứ 2 ở Ấn Độ đã tràn sang Nepal, bởi 2 nước có chung đường biên giới khá dài trên bộ.
Người dân Nepal không cần phải xuất trình hộ chiếu và căn cước để nhập cảnh trở lại nước mình, Rất nhiều người Nepal làm ăn ở Ấn Độ, ngược lại phía Ấn Độ cũng vậy. Lưu lượng đi lại qua biên giới khá cao.
Trong những tuần gần đây, một số người Ấn Độ đã tháo chạy khỏi làn sóng Covid-19 thứ 2 ở trong nước, hy vọng có thể được chăm sóc sức khỏe ở Nepal hoặc tìm cách sang nước thứ 3, theo ông Adhikari.
Người thân nạn nhân tử vong vì Covid-19 gào khóc tại một nhà tang lễ ở Kathmandu ngày 30/4/2021. Ảnh: AP
Những ngày gần đây, Nepal đã siết chặt các quy định nhập cảnh. Công dân Nepal chỉ có thể nhập cảnh từ Ấn Độ tại 13 trong số 35 cửa khẩu biên giới, theo Ngoại trưởng Nepal Pradeep Kumar Gyawali.
Những người về nước cũng cần phải được xét nghiệm tại biên gới. Nếu có kết quả âm tính, họ mới được trở về nhà, còn nếu dương tính, họ sẽ được đưa tới bệnh viện hoặc cơ sở cách ly.
Tuy nhiên, theo bác sỹ Sameer Mani Dixit, nhà khoa học nghiên cứu y tế cộng đồng tại Nepal, các biện pháp kể trên được áp dụng quá muộn, dịch bệnh đã lây lan bên trong nước này.
Những cuộc tụ tập quy mô lớn
Cuộc khủng hoảng của Nepal bắt đầu nhen nhóm từ đầu tháng 4. Không chỉ tham gia vào các lễ hội trong nước, nhiều người Nepal còn tham gia lễ hội ở nước láng giềng Ấn Độ.
Ngày 24/4, số ca mắc Covid-19 tại Nepal bắt đầu tăng mạnh, với hơn 2.400 ca trong ngày. Chỉ 5 ngày sau đó, ngày 29/4, con số này tăng gấp đôi lên hơn 8.400 ca. Đến lúc này, chính phủ mới áp lệnh phong tỏa kéo dài 2 tuần ở thủ đô.
“Do số ca mắc đã tăng mạnh vượt tầm kiểm soát của hệ thống y tế, tình hình trở nên khó khăn hơn khi đảm bảo giường bệnh cho những người cần chăm sóc”, Bộ Y tế Nepal thừa nhận trong một tuyên bố ngày 30/4.
Các chuyên gia cho rằng, Nepal có thể không đủ khả năng ngăn chặn làn sóng Covid-19 thứ 2, nhưng chính phủ có thể làm nhiều hơn để kiểm soát tình hình.
Nhà phân tích chính trị Surendra Labh nói rằng, việc tổ chức các lễ hội là không phù hợp trong bối cảnh dịch bệnh. Các sự kiện tập trung đông người như các đám cưới cũng khiến dịch bệnh dễ dàng lây lan hơn.
Chuyên gia y tế Suresh Panthee, một trong những nhà sáng lập của Viện nghiên cứu bền vững ở Nepal cho rằng, Nepal đã chủ quan sau khi tránh được sự bùng phát mạnh trong làn sóng thứ nhất.
Hệ thống y tế không đủ năng lực đối phó
Nepal là một trong những nước nghèo nhất thế giới và điều này được phản ánh trong hệ thống y tế.
Theo kế hoạch ứng phó Covid-19 của chính phủ từ tháng 5/2020, nước này chỉ có 1.595 Đơn vị điều trị tích cực (ICU) và 480 máy thở cho 30 triệu dân.
Nepal cũng thiếu bác sỹ, chỉ có 0,7 bác sỹ trên 100.000 dân, trong khi con số này ở nước láng giềng Ấn Độ là 0,9. Các nhân viên tế đã nghỉ việc được gọi trở lại làm việc để giúp đối phó với cuộc khủng hoảng. Quân đội cũng phải đề nghị các nhân viên y tế nghỉ hưu sẵn sàng trở lại ngay khi được gọi..
Tính đến ngày 1/5, Nepal thiếu giường bệnh ở 22 trên 77 quận cả nước.
Bác sỹ Paras Shrestha, tại Khoa hồi sức Covid-19 ở thành phố biên giới Nepalgunj nói rằng bệnh viện của ông đã bị quá tải và ông đã khuyến cáo các bệnh nhân có triệu chứng vừa phải nên tự cách ly tại nhà.
Các nhân viên nhà tang lễ chuẩn bị hỏa táng những người tử vong vì Covid-19 gần ngôi đến Pashupatinath ở Kathmandu ngày 3/5/2021. Ảnh: AP
Tuần trước, Nepal đã đặt hàng 20.000 bình oxy y tế từ nước ngoài, trong bối cảnh nhu cầu oxy y tế đã tăng gấp 3 lần, theo người phát ngôn Bộ Y tế Jageshwor Gautam.
Ngày 4/5, Quân đội Nepal đã bắt đầu mở rộng các cơ sở y tế ở khu vực biên giới với Ấn Độ để tiếp nhận số lượng lớn công nhân Nepal làm việc ở Ấn Độ trở về nước.
Tuy nhiên, các thách thức vẫn còn rất nhiều.
Tại Nepal, tỷ lệ dương tính trong số các mẫu xét nghiệp cao gấp đôi Ấn Độ, điều này cho thấy có thể còn một số lượng lớn ca bệnh chưa được phát hiện.
Ngoài ra, Nepal có tỷ lệ tiêm chủng vaccine thấp. Đến cuối tháng 4, mới chỉ có 7,2% dân số được tiêm ít nhất 1 mũi vaccine ngừa Covid-19, thấp hơn so với mức 10% ở Ấn Độ.
Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?
Khoảng thời gian vài tuần tới sẽ rất quan trọng trong việc kiểm soát sự bùng phát dịch bệnh của Nepal.
Hôm 29/4, nước này đã áp lệnh phong tỏa 2 tuần ở Kathmandu – nhưng trước khi có hiệu lực, rất nhiều lao động ở Ấn Độ đã trở về nước.
“Trong vòng vài tuần, tình hình của chúng tôi sẽ trở nên xấu đi. Nhưng chúng tôi đang nỗ lực hết sức”, người phát ngôn Bộ Y tế Nepal Adhikari nói.
Giới chức đã áp đặt một số biện pháp hạn chế lây lan. Từ 6/5, Nepal dừng tất cả các chuyến bay quốc tế. Quy định hạn chế tụ tập đông người được thực hiện tại 46 trong số 77 quận.
Một lệnh phong tỏa thôi vẫn chưa đủ. Chính phủ cần xét nghiệm tất cả các trường hợp tiếp xúc gần, cách ly các ca dương tính, kiểm soát biên giới tốt hơn, và chuẩn bị các nguồn lực y tế khác, trong đó có oxy y tế.
Bác sỹ Shrestha tại Nepalgunj, hy vọng nếu người dân tuân thủ quy định và kiên nhẫn, số ca mắc sẽ giảm xuống, tình hình sẽ được cải thiện.
