(Baohatinh.vn) - Sách "An Tĩnh cổ lục" của học giả người Pháp thuật lại, đền Chiêu Trưng tại xã Quang Vĩnh (Đức Thọ, Hà Tĩnh) là một trong những ngôi đền đẹp nhất nước An Nam xưa.
Theo các tư liệu lịch sử, cùng với đền Lê Khôi tại núi Long Ngâm (thuộc xã Đỉnh Bàn, TP Hà Tĩnh), đền Chiêu Trưng tại xã Quang Vĩnh (Đức Thọ) được xây dựng nhằm tưởng nhớ công lao to lớn của danh tướng Lê Khôi (? - 1446) sau khi ông qua đời vào giữa thế kỷ 15. Tuy nhiên, vào cuối thế kỷ 18, do tác động của dòng chảy gây lở đất ven bờ Nam sông Lam, ngôi đền bị nhấn chìm xuống dòng sông. Ảnh: Toàn cảnh đền Chiêu Trưng nhìn từ trên cao. Năm 1817, đền Chiêu Trưng được người dân địa phương khôi phục lại tại thôn Vĩnh Phúc, xã Đức Vĩnh nay là Quang Vĩnh (Đức Thọ). Trong cuốn dư địa chí "An Tĩnh cổ lục" - nguyên văn tiếng Pháp là “Le vieux An Tinh” (Ghi chép lại những chuyện xưa ở vùng Nghệ An – Hà Tĩnh của học giả Hippolyte Le Breton, được Tập san “Đô thành hiếu cổ” xuất bản năm 1936 bằng tiếng Pháp, sau này NXB Văn hóa - Thông tin và Trung tâm Văn hóa ngôn ngữ Đông Tây ấn hành năm 2014) ghi rõ: "... theo lời của Nhân dân truyền lại thì đền này là một trong những ngôi đền đẹp nhất nước An Nam... Một vài điều mà tôi có thể kể lại về ngôi đền chính là nhờ cha Théodore Guignard đã quá cố cung cấp cho tôi. Ngài đã được ngắm đền Chiêu Trưng lúc Ngài đặt chân đến Nghệ An năm 1886". Ảnh: Cổng đền Chiêu Trưng được xây dựng lại năm 1817 vẫn còn giữ được gần như nguyên vẹn đến hôm nay. Mặc dù được Nhân dân xây dựng lại vào năm 1817 nhưng trải qua thời gian, chiến tranh nhất là nằm ở vùng ngoài đê sông La nên hàng chục năm về trước đền Chiêu Trưng bị hư hỏng nặng nề, chỉ còn lại cổng tam quan gần nguyên vẹn, các tòa trung điện, hạ điện hư hại... Năm 1986, chính quyền địa phương và người dân xã Đức Vĩnh nay là Quang Vĩnh (Đức Thọ) đã tiến hành bắt tay vào tôn tạo, xây dựng lại ngôi đền. Từ đó đến nay, với nguồn lực kêu gọi xã hội hóa, đền Chiêu Trưng không ngừng được tu bổ, tôn tạo. Hiện, khuôn viên đền có diện tích 3.700m2, công trình kiến trúc theo hình chữ Vương (王) với nhiều hạng mục như: cổng Tam quan, nhà Hạ điện thờ cộng đồng Tứ phủ, nhà Trung điện thờ Tam tòa Thánh mẫu, nhà Thượng điện thờ Đức thánh Chiêu Trưng Đại Vương Lê Khôi... Trong ảnh: Thượng điện, Trung điện và Hạ điện của ngôi đền nhìn từ trên cao.
Nhà hạ điện thờ Tứ phủ.
Nhà Trung điện thờ Tam tòa Thánh Mẫu. Nơi đây thường diễn ra các nghi lễ thực hành di sản Tín ngưỡng Thờ Mẫu Tam Phủ của người Việt vào các dịp: lễ giỗ Chiêu Trưng Đại Vương Lê Khôi vào ngày 5/5 âm lịch, lễ Vu Lan hằng năm...
Nhà Thượng điện thờ Chiêu Trưng Đại Vương Lê Khôi. Tại nhà Thượng điện của đền còn lưu giữ bức tượng, ngai vị của Lê Khôi, những gì còn sót lại sau trận lụt cuốn trôi đền vào thế kỷ 18. Điều này cũng được ghi trong cuốn "An Tĩnh cổ lục" của học giả Hippolyte Le Breton.
Ngoài các hạng mục chính, gần đây đền Ban Quản lý đền Chiêu Trưng còn vận động nguồn xã hội hóa xây dựng được thêm nhiều hạng mục như: cung Địa Tạng Bồ tát, cung Quán Thế Âm bồ tát, miếu cậu lầu cô, nhà soạn lễ, nhiều pho tượng quý...
Với nhiều giá trị lịch sử văn hóa, năm 2010, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã xếp hạng đền Chiêu Trưng là di tích cấp tỉnh. Hằng năm vào các dịp lễ, tết đền Chiêu Trưng thu hút hàng nghìn du khách mọi miền về dâng hương tiền nhân, tham quan và tham gia vào các nghi lễ cầu an, cầu phúc...
Giữ gìn nếp nhà, các thành viên thấu hiểu chia sẻ cùng nhau là những bí quyết giúp gia đình ông Đặng Quang Hạnh ở Thiên Lộc (Can Lộc, Hà Tĩnh) luôn đầy ắp tiếng cười.
Từ chỗ là hoạt động tín ngưỡng của người dân địa phương, lễ giỗ Quốc Tổ Hùng Vương ở TX Hồng Lĩnh đã trở thành lễ hội được cấp ủy, chính quyền và Nhân dân Hà Tĩnh quan tâm, thu hút đông đảo người dân tham gia.
Hòa chung lòng thành kính hướng về ngày Giỗ Tổ Hùng Vương, người dân Hà Tĩnh đã cùng nhau gìn giữ, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, khẳng định sự gắn bó bền chặt trong dòng chảy lịch sử dân tộc.
Bên dòng sông Ngàn Phố thơ mộng, người dân thôn Phúc Bằng, xã Sơn Bằng (Hương Sơn, Hà Tĩnh) đang cùng nhau xây dựng cảnh quan xanh sạch đẹp, hướng tới cuộc sống sống ấm no, hạnh phúc.
Các hoạt động Lễ giỗ Quốc tổ Hùng Vương bắt đầu từ ngày 2-7/4/2025 (tức ngày 5-10/3 âm lịch) tại Khu di tích Đại Hùng. Ông Trần Xuân Đức - Phó Chủ tịch UBND thị xã Hồng Lĩnh thông tin thêm về nội dung này.
Trong tâm thức người Hà Tĩnh, biển luôn gọi lên tình yêu tha thiết, bởi không chỉ mang trong mình nhiều giá trị kiến tạo sự thịnh vượng, biển còn lưu giữ vẻ đẹp văn hóa, lịch sử quê hương...
Thờ cá Ông (cá Voi) là một tín ngưỡng dân gian có từ lâu đời của cư dân sinh sống ven biển Việt Nam. Nhiều vùng ở Hà Tĩnh, người dân thờ cá Ông như một vị thần biển linh thiêng.
Với sự cống hiến và nỗ lực không ngừng, Bí thư Chi bộ TDP Đồng Tiến, thị trấn Kỳ Đồng, huyện Kỳ Anh (Hà Tĩnh) Thiều Thị Nhụy đã góp phần quan trọng đưa TDP phát triển.
Với điểm IELTS 8.0, “thần đồng tiếng Anh” Nguyễn Lê Bảo Chung (lớp 6A7, Trường Albert Einstein Hà Tĩnh) đã trở thành 1 trong những thí sinh nhỏ tuổi nhất đạt số điểm này với kỹ năng Reading đạt tuyệt đối 8.0, Speaking 8.5, Listening 8.5 và Writing 7.0.
Đại úy Lê Ngọc Anh (Phó Trưởng Công an xã Yên Hồ, Đức Thọ, Hà Tĩnh) là 1 trong 80 gương mặt được trao giải thưởng Thanh niên Công an xã, thị trấn có thành tích xuất sắc, tiêu biểu toàn quốc.
Ông Trần Văn Hoàn đã góp phần “vàng hóa” vùng đất đồi Đức Lĩnh (Vũ Quang, Hà Tĩnh) bằng việc phát triển cây cam và hồng Bình Du, mang lại thu nhập ổn định cho gia đình.
Bằng sự đoàn kết, chung sức chung lòng, Nhân dân thôn Đồng Yên ở xã Xuân Lộc (Can Lộc, Hà Tĩnh) đã cùng nhau xây dựng quê hương thành khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu thanh bình, đáng sống.
Đền Thánh Mẫu xã Xuân Lam (Nghi Xuân, Hà Tĩnh) thờ Hoàng hậu Ngọc Trần - vợ của Tướng công Lê Lợi, sau này là Vua Lê Thái Tổ. Không những là điểm văn hóa tâm linh, đây còn là một di tích lịch sử quan trọng.
Đây là dịp để con cháu dòng họ và người dân Hà Tĩnh bày tỏ sự tôn vinh, tri ân bậc tiền nhân đã có những đóng góp to lớn cho công cuộc bảo vệ đất nước.
Nguyễn Phi Sài là một nhân vật lịch sử có nhiều công lao, đóng góp dưới thời Lê Trung Hưng và từng giữ nhiều chức vụ quan trọng trong triều, ngoài trấn. Hiện nay, dòng họ Nguyễn Phi ở xã Thạch Long (Thạch Hà, Hà Tĩnh) vẫn còn lưu giữ nhiều di sản quý mà ông để lại.
Triển lãm "Bãi Cọi - nơi gặp gỡ các nền văn hóa" diễn ra tại Bảo tàng Hà Tĩnh trưng bày hơn 100 hiện vật, tư liệu, hình ảnh là địa điểm tham quan, tìm hiểu giá trị di sản rất ý nghĩa với du khách và các em học sinh, sinh viên.
Việc tổ chức đón bằng xếp hạng di tích cấp quốc gia mộ Nguyễn Huy Tựu là dịp để lan tỏa những giá trị di sản của danh nhân dòng họ Nguyễn Huy - Trường Lưu tới đông đảo người dân Hà Tĩnh.
Anh liệt Đại vương Nguyễn Huy Tựu quê ở làng Trường Lưu, huyện Can Lộc, Hà Tĩnh là người có nhiều đóng góp cho quê hương, đất nước, đặc biệt là trong lĩnh vực văn hóa và giáo dục.
Với chuyên đề trưng bày "Bãi Cọi - Nơi gặp gỡ các nền văn hóa", Bảo tàng Hà Tĩnh sẽ giới thiệu tới khán giả câu chuyện về đời sống của người Việt dưới chân núi Hồng Lĩnh cách đây hơn 3.000 năm.
Người dân thôn 4, xã Thọ Điền (Vũ Quang, Hà Tĩnh) luôn ý thức xây dựng khu dân cư ngày một khang trang, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và tạo đà cho sự phát triển của xã nhà.
7 năm làm Trưởng thôn kiêm Chi hội trưởng Chi hội Phụ nữ, chị Nguyễn Thị Tám, thôn Tân Tiến, xã Phú Lộc (Can Lộc, Hà Tĩnh) đã góp nhiều công sức xây dựng thôn ngày càng đổi mới.
Khơi dậy mạnh mẽ tiềm năng, thế mạnh, ngành Du lịch Hà Tĩnh đang triển khai 3 mũi chiến lược là du lịch văn hóa tâm linh, du lịch nông thôn và du lịch biển với những chuyển động mới nhiều hứa hẹn.
Thị trấn Tiên Điền - vùng đất giàu truyền thống văn hóa, lịch sử đang rạng rỡ trong những kết quả của hành trình xây dựng đô thị văn minh, phát triển xứng tầm là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa của huyện Nghi Xuân (Hà Tĩnh).
Ông từng có nhiều năm du học ở Pháp, là con của một vị quan đại thần trong triều đình nhà Nguyễn. Tuy bị bệnh hiểm nghèo nhưng với nghị lực phi thường, ông đã nghiên cứu, sáng tạo nên phương pháp dưỡng sinh nổi tiếng, "đẩy lùi giờ hẹn" với thần chết tới hơn 50 năm.
Khi những cánh mai, đào dần phai, mùi trầm hương đã vãn, là lúc tiếng trống mùa lễ hội vang lên trên khắp các vùng quê Hà Tĩnh. Trong sắc xuân mới, các nẻo đường lại rộn rã, náo nức bước chân của người dân tứ xứ về trẩy hội.