Bến quê hương

(Baohatinh.vn) - Mỗi lần về quê, đứng trước bến Giang Hà (tên gọi vùng bến 2, xóm Kim Giang, Kim Hà, nay là thôn Giang Hà, xã Thạch Kim (Lộc Hà, Hà Tĩnh), lòng tôi không khỏi xao xuyến, bâng khuâng.

Bến nay đã nhiều thay đổi nhưng những kỷ niệm gắn bó một thời lại hiện về sao mà thân thương, đẹp đẽ đến thế!

Không biết tự bao giờ, từ cửa lạch chính, lạch Sót ăn vào bờ đất phía Nam của xã theo hình cánh cung kéo dài mãi đến Châu Hạ, Thạch Châu, hình thành nên hàng loạt bến. Trong các bến thiên nhiên ưu đãi cho thôn Giang Hà là một bến với nhiều nét đặc sắc.

Bến quê hương

Lạch Sót ăn vào bờ đất phía Nam của xã theo hình cánh cung kéo dài mãi đến Châu Hạ, Thạch Châu. Ảnh: Cầu Hộ Độ (Lộc Hà) - Nguyễn Thanh Hải

Khi thủy triều rút, nhiều bến chỉ còn một lạch nước nhỏ, riêng bến Giang Hà như một âu thuyền đầy nước đủ cho hàng chục thuyền lớn nhỏ neo đậu, bốc dỡ hàng hóa suốt ngày đêm. Phía bờ Đông bến, một kè đá được xây không cao, dài gần 100m, tạo nên một mặt bằng khá rộng, hình thành nên chợ Phú Nghĩa xưa, sau này gọi là chợ Hôm Trang.

Phía bờ Tây, bến được lắp ghép bằng các hòn đá đủ kích cỡ lấy từ núi Nam Giới về. Khi chúng tôi lớn lên, nền chợ chính vẫn còn, một hàng dừa trồng sát bờ kè bốn mùa trĩu quả ngày ngày soi bóng xuống bến quê. Phía hai đầu chợ là hai cây đa lớn tỏa bóng mát xum xuê. Triều lên, bến trở thành một biển nước mênh mông. Chiều chiều khi gió nồm thổi, những con thuyền với cánh buồm nâu căng gió, lướt êm trên sóng, chở đầy tôm cá của biển khơi hay sản vật của các vùng quê Cẩm Xuyên, Can Lộc, xa hơn là Đức Thọ, Hương Sơn cập bến mua bán náo nhiệt.

Bến quê hương

Cửa Sót. Ảnh: Nguyễn Thanh Hải

Biển Cửa Sót những năm 50, 60 của thế kỷ XX thật sự hào phóng. Chỉ một hai ngày ra khơi, thuyền lớn, thuyền nhỏ đã đầy ắp cá tôm. Cơ man nào là cá: cá thu, cá chim, cá hồng, cá mú, cua, mực, tôm, ghẹ... được các chủ thuyền đưa lên bày san sát trên gò cát hay các bến để người mua mặc cả. Nhiều khi xuất hiện những con cá lớn như cá ó, cá mập, có những con cá mập dài 4-5m làm tròn xoe đôi mắt lũ trẻ chúng tôi. Một chợ cá đêm được hình thành trên nền chợ Hôm Trang. Những phường buôn cá ở vùng hạ Can (Can Lộc) gồm những trai đinh lực lưỡng, chọn lựa những hàng cá nướng thơm ngon sắp đầy vào rổ để chuyển đi trong đêm kịp phiên chợ sáng ở vùng thượng Can, Đức Thọ.

Hòa bình lập lại ở miền Bắc, những ngư phủ quê tôi được làm chủ biển trời “tự do ra khơi, tự do vô lộng”. Các hợp tác xã đánh cá: Bình Hà, Điện Biên, Hải Đằng, Sông Hương được hình thành, tạo điều kiện cho ngư dân vay vốn Nhà nước đóng mới những con thuyền lớn để vươn khơi xa, sắm nhiều ngư cụ hiện đại nên sản lượng đánh bắt ngày càng tăng. Một cửa hàng bách hóa được mở ra bán đủ các loại hàng thiết yếu; một cửa hàng bán gạo theo sổ cho ngư dân. Đặc biệt, một trung tâm thu mua, chế biến hải sản được xây dựng quy mô, hoạt động suốt ngày đêm.

Những năm tháng ấy, giao thông đường bộ còn hạn chế nên bến quê trở thành một thị tứ khá sầm uất. Hàng hóa các vùng quê trong tỉnh, ngoại tỉnh đều được giao dịch ở đây. Con người quê tôi ân tình, cởi mở, phóng khoáng nên tạo được dấu ấn đẹp đẽ cho mọi du khách. Cư dân thôn Giang Hà không đông, chỉ độ vài trăm người. Nhưng những người như ông Tám Thành, ông bà Dư Cu, ông Chắt Lục, ông Liên Xe, ông Lợi... đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người dân.

Bến quê hương

Mùa cá cơm trên biển Cửa Sót.

Những ngày biển động, thuyền không ra khơi, mọi người tập trung sửa chữa thuyền lưới để lúc trời lặng, sóng êm giong buồm đi tìm vựa cá. Lúc rảnh rỗi, mọi người, đặc biệt là thế hệ trẻ tập trung quanh những “sói biển”, “cá kình” để được nghe những lần vượt bão như huyền thoại. Nhìn nước da rám nắng, những bắp thịt săn chắc nhưng giọng kể nhỏ nhẹ, phong thái hiền khô thì khó tưởng tượng nổi họ là những thuyền trưởng tài ba, những người hùng của biển cả.

Những con người ấy chưa qua một trường lớp đào tạo, chỉ tiếp nối kinh nghiệm của các bậc cha ông đi trước. Giữa biển khơi, họ hiểu từng cơn gió, lớp sóng, màu mây, ngửi được mùi biển cả; nhìn trăng sao xác định chính xác vị trí con thuyền, sự di chuyển của đàn cá giữa tầng sâu đáy nước. Đặc biệt, khi bão tố đến, trong những thời khắc nhất định, chính họ sẽ đưa ra những quyết định chính xác, dứt khoát, chỉ huy đoàn thủy thủ đưa thuyền vượt bão, cập bến an toàn.

Người dân quê tôi không chỉ có chinh phục, khám phá biển khơi. Tổ chức cơ sở Đảng của xã Nam Bình (Thạch Kim và Thạch Bằng) được thành lập khá sớm đã lãnh đạo Nhân dân giành chính quyền năm 1945. Ngày 20/8/1953, Pháp điều động hơn một tiểu đoàn có máy bay, tàu chiến yểm trợ đổ bộ vào vùng lạch Sót. Chúng đã gặp phải sự chống trả quyết liệt của lực lượng du kích. Trong cuộc chiến đấu đó, người cha thân yêu của tôi đã anh dũng hy sinh tại bến quê. Sau hòa bình, ông được Nhà nước truy tặng liệt sỹ.

Hòa bình chưa lâu thì ngày 5/8/1964, xẩy ra sự kiện Vịnh Bắc Bộ. Đế quốc Mỹ đã đưa hàng loạt máy bay ra ném bom đánh phá miền Bắc. Vùng đất quê tôi trở lại không khí thời chiến đứng “đầu sóng, ngọn gió”. Các lực lượng du kích được củng cố, huấn luyện và trang bị khí tài chiến đấu khá hiện đại. Dân toàn xã đi sơ tán. Một số lực lượng lao động ở lại, vừa trực chiến, vừa bám biển sản xuất.

Bến quê hương

Không khí sản xuất ở cảng cá Cửa Sót. Ảnh: PV

Lạch Sót ngày đêm hứng chịu những đợt ném bom, pháo kích, nhưng dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, chính quyền, các hợp tác xã đã biết tập trung mọi lực lượng xung kích để bám trụ, vừa sản xuất, vừa chiến đấu. Khẩu hiệu “Trời của ta, biển của ta” đã được củng cố niềm tin, thể hiện tinh thần kiên cường, bất khuất của quân dân. Lực lượng trực chiến ngày đêm đánh trả hàng trăm đợt ném bom, hàng trăm đợt pháo kích. Chiến công rực rỡ nhất của dân quân địa phương là bắn rơi 1 máy bay Mỹ, bắn bị thương 2 tàu chiến. Quê tôi 2 lần được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

Lớp trẻ chúng tôi lớn lên sau ngày hòa bình lập lại ở miền Bắc được sống những ngày tháng hạnh phúc trên bến quê hương. Chúng tôi được cắp sách đến trường, tham gia nhiều sinh hoạt đoàn, đội hấp dẫn. Bến quê là sân chơi đặc biệt của chúng tôi. Buổi sáng hay chiều tối, khi chợ không họp, lũ trẻ tập hợp để vui chơi: đá kiện, chơi ô ăn quan, nhảy dây, sáng trăng tổ chức đánh giặc giả. Triều rút thì đi bắt cua, câu cá, đào hến bên cồn. Khi triều lên, cả vùng bến ngập tràn trẻ nhỏ. Những trò thi bơi, trèo lên thuyền cao để nhảy, mạo hiểm hơn thì lặn qua thuyền đang đỗ.

Trên bến quê có những con thuyền vận tải lớn vào bốc dỡ và ăn hàng. Nhìn những thủy thủ khỏe mạnh kéo những cánh buồm dơi lớn đưa thuyền rời bến đã mở rộng tầm mắt, nâng cánh ước mơ cho lớp trẻ chúng tôi sẽ có một ngày đứng trên những con thuyền lớn, những con tàu lớn chạy bằng máy để đến với những cảng lớn trong nước và trên thế giới.

Chiến tranh xẩy ra, một số bạn xếp bút nghiên lên đường ra trận, một số trở thành thuyền trưởng tàu hải quân: anh Thờn, anh Thàn, anh Toàn... Sau năm 1975, một số người thành thuyền trưởng tàu Visco (anh Hưng, anh Hòa). Rất nhiều người trở thành giáo viên các cấp, giáo viên đại học, giám đốc xí nghiệp, nhà báo, nhà thơ... Họ đã làm đẹp thêm vẻ đẹp của bến quê tôi.

Đã hơn 60 năm trôi qua, bến quê nay có nhiều thay đổi. Những nét hiện đại của một vùng quê đã hiện rõ: một bờ kè chắc chắn, một con đường ô tô rộng mở, một cảng cá ngày đêm đón nhận tàu thuyền từ khắp các vùng quê. Các trung tâm chế biến, bảo quản hải sản đông lạnh mọc lên khắp xã. Chợ búa, hàng quán tấp nập. Quê hương Thạch Kim ngày càng được xây dựng khang trang, đẹp đẽ. Cuộc sống người dân giàu có hơn nhiều. Nhớ quê, yêu quê, tôi ghi lại những kỷ niệm một thời đáng sống, đáng nhớ.

Đọc thêm

Di sản văn hóa Hà Tĩnh - 80 năm hành trình tỏa sáng

Di sản văn hóa Hà Tĩnh - 80 năm hành trình tỏa sáng

80 năm qua, kể từ khi đất nước giành độc lập, văn hóa luôn là mạch nguồn nuôi dưỡng tinh thần, bản sắc và sức mạnh đoàn kết của người Hà Tĩnh. Đặc biệt, từ sau công cuộc đổi mới, ngành Văn hóa Hà Tĩnh đã có bước tiến dài trong nỗ lực bảo tồn và làm tỏa sáng di sản cha ông.
Người đàn ông khuyết bàn tay có biệt tài vẽ, đắp tranh nổi

Người đàn ông khuyết bàn tay có biệt tài vẽ, đắp tranh nổi

Anh Nguyễn Văn Mạnh (SN 1985, ở phường Thành Sen, tỉnh Hà Tĩnh) khuyết một bàn tay nhưng lại có biệt tài vẽ và đắp tranh nổi. Dù mất đi đôi bàn tay nhưng việc được sống với niềm đam mê, thỏa sức tạo nên những bức tranh tường sống động, anh Mạnh cảm thấy cuộc đời mình vẫn vẹn nguyên ý nghĩa.
Giữ lửa hạnh phúc từ giá trị văn hóa truyền thống

Giữ lửa hạnh phúc từ giá trị văn hóa truyền thống

Từ điểm tựa là các giá trị truyền thống, gia đình ông Kiều Minh Khánh và bà Nguyễn Thị Dung ở phường Bắc Hồng Lĩnh (Hà Tĩnh) đã viết nên câu chuyện đẹp về một mái ấm gần nửa thế kỷ đong đầy yêu thương, lan tỏa giá trị sống tích cực trong cộng đồng.
Cựu lính Trường Sa hồi sinh vùng "đất chết"

Cựu lính Trường Sa hồi sinh vùng "đất chết"

Từ vùng “đất chết” oằn mình trong lửa đạn chiến tranh, cựu binh Trường Sa Nguyễn Hải Đường ở thôn Hồng Sơn (xã Trường Lưu, Hà Tĩnh) đã hồi sinh, trở thành mô hình kinh tế trù phú, cho thu nhập 2 tỷ đồng/năm.
Tiếng thì thầm dưới chân cầu Nhe

Tiếng thì thầm dưới chân cầu Nhe

Cầu Nhe (Hà Tĩnh), kể từ 15/4/1968, không đơn thuần chỉ là một địa danh mà đã trở thành một vùng đất thiêng. Tháng Bảy, dưới chân cầu, sông vẫn thì thầm câu chuyện bi hùng một thuở cha ông...
Những chuyện chưa kể về Ngã ba Đồng Lộc

Những chuyện chưa kể về Ngã ba Đồng Lộc

Trong vô vàn câu chuyện về Ngã ba Đồng Lộc huyền thoại đã trở nên quen thuộc, ít ai biết rằng, những con ngõ, ngôi nhà ở thôn Mai Long (xã Xuân Lộc, Hà Tĩnh) là nơi từng lưu dấu bước chân, tiếng cười nói của 10 nữ liệt sỹ TNXP Tiểu đội 4, Đại đội 552 trước lúc họ đi vào bất tử.
Về làng có 3 di sản được UNESCO vinh danh

Về làng có 3 di sản được UNESCO vinh danh

Làng Trường Lưu xưa - xã Trường Lưu nay tự hào với 3 di sản được UNESCO vinh danh. Không dừng lại ở một danh xưng hành chính ở Hà Tĩnh, Trường Lưu còn ẩn chứa trong đó nhiều giá trị văn hóa đặc sắc, riêng có, được lưu truyền qua nhiều thế hệ.
Thành Sen - "dấu son" trong lòng người Hà Tĩnh

Thành Sen - "dấu son" trong lòng người Hà Tĩnh

Từ một câu chuyện trong sử sách, tên gọi Thành Sen (Hà Tĩnh) đã ra đời và theo suốt dặm dài lịch sử của vùng đất này. Tên gọi ấy đã ăn sâu vào ký ức, trở thành niềm tự hào của nhiều thế hệ.
 Niềm vui tháng Bảy của nhiều gia đình liệt sỹ

Niềm vui tháng Bảy của nhiều gia đình liệt sỹ

Tháng 7 này trở nên đặc biệt hơn với nhiều gia đình liệt sỹ ở Hà Tĩnh khi phần mộ người thân được đưa về yên nghỉ nơi đất mẹ, khi tấm bằng “Tổ quốc ghi công” được trao tặng trang nghiêm, trọng thể.
Sáng mãi tinh thần thanh niên xung phong

Sáng mãi tinh thần thanh niên xung phong

Những ngày tháng Bảy, đất nước lại lặng mình trong những ký ức thiêng liêng về những năm tháng khói lửa. Trong dòng chảy lịch sử ấy, lực lượng TNXP Hà Tĩnh để lại nhiều dấu ấn hào hùng, góp phần viết nên bản hùng ca bất tử bằng sức trẻ và lòng yêu nước cháy bỏng.
Cụ bà U100 say mê Truyện Kiều

Cụ bà U100 say mê Truyện Kiều

Truyện Kiều có sức sống mãnh liệt trong văn học Việt Nam, phổ biến trong các tầng lớp nhân dân. Dù gần 100 tuổi, cụ Trần Thị Tám ở xã Hồng Lộc (Hà Tĩnh) vẫn thuộc và say sưa luận giải Kiều.
Có một "phố cổ" giữa lòng xã nhỏ nhất Hà Tĩnh

Có một "phố cổ" giữa lòng xã nhỏ nhất Hà Tĩnh

Giữa một vùng quê ven sông La - nơi được biết đến là xã nhỏ nhất của tỉnh Hà Tĩnh lại tồn tại một góc phố mang dáng dấp cổ kính, phảng phất hồn xưa như một “phố cổ Hà Nội” thu nhỏ.
Làng Phú Quý trù phú, xanh tươi

Làng Phú Quý trù phú, xanh tươi

Về thôn Phú Quý, xã Đông Kinh, tỉnh Hà Tĩnh. Dạo bước trên những tuyến đường bê tông nhựa rộng rãi, không chỉ cảm nhận được sự bình yên, trù phú mà còn thấy rõ sức sống mới của miền quê trù phú, xanh tươi