Giữa thời đại số, mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của giới trẻ.
Tuy nhiên, cùng với những lợi ích, không gian mạng cũng tiềm ẩn vô số rủi ro, và "kỹ năng sinh tồn" để đối phó với những cạm bẫy đang là hết sức cần thiết. Nhiều trường hợp "tiền mất tật mang" đã xảy ra, cho thấy người trẻ có thể dễ dàng trở thành nạn nhân của những chiêu trò lừa đảo tinh vi.
Vào khoảng 12 giờ trưa ngày 26/7, anh Đ.V.T (SN 1973, trú tỉnh Lâm Đồng) trình báo với Công an xã Thạch Hà về việc có người lạ gọi điện thông báo cháu Đ.M.N (SN 2007) - con trai anh bị bắt cóc và yêu cầu gia đình chuyển khoản 250 triệu đồng để chuộc người. Được biết, trước đó anh T. và cháu N. cùng gia đình từ Lâm Đồng về quê tại xã Thạch Hà chơi. May mắn thay, nhận thấy dấu hiệu bất thường, Công an xã Thạch Hà đã kịp thời trấn an gia đình, ngăn chặn việc chuyển tiền và nhanh chóng xác minh. Chỉ sau hơn một giờ đồng hồ, lực lượng chức năng đã tìm thấy cháu N. tại một khách sạn trên địa bàn, không hề có dấu hiệu bị khống chế.
Những kịch bản lừa đảo này tưởng chừng phi lý, nhưng lại khiến không ít người trẻ sập bẫy. Làm việc với cơ quan chức năng, N. cho biết đã bị một nhóm đối tượng tự xưng là công an cáo buộc liên quan đến đường dây rửa tiền. Vì sợ hãi, cháu đã làm theo mọi hướng dẫn của chúng, bao gồm cả việc thuê phòng khách sạn để “hợp tác điều tra” và cung cấp thông tin người thân.
Tương tự, vào đầu tháng 7, một nam thanh niên ở xã Đức Thịnh cũng bị một nhóm lừa đảo đóng giả cán bộ cảnh sát phòng chống ma túy thao túng tâm lý. Chúng dàn dựng một màn thẩm vấn qua Zoom, buộc nạn nhân phải rời nhà, cắt liên lạc với người thân và nhắn tin về nhà yêu cầu chuyển gấp 220 triệu đồng để trả nợ. May mắn thay, phát hiện dấu hiệu bất thường, người thân nạn nhân đã kịp thời trình báo công an và được giải cứu kịp thời.
Thực tế cho thấy một nghịch lý đáng báo động, giới trẻ ngày nay dành rất nhiều thời gian cho mạng xã hội nhưng lại chưa được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng an toàn mạng. Đáng nói, nhiều bạn trẻ dù đã nhìn thấy các thông tin cảnh báo nhưng vẫn có thái độ chủ quan, cho rằng những vụ lừa đảo này sẽ không bao giờ xảy ra với mình.
Chị N.T.T.V. (xã Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh) chia sẻ: “Những vụ lừa đảo này thường được cảnh báo trên mạng xã hội nhưng tôi chỉ lướt qua chứ không xem kỹ. Tôi cứ nghĩ chắc mình sẽ không gặp đâu, tuy nhiên, cách đây một tuần tôi nhận được cuộc gọi tự xưng là cán bộ ngân hàng yêu cầu trả tiền nợ xấu gấp, nếu không sẽ phải làm việc với cơ quan công an. May mắn là tôi được người thân cảnh báo và không bị mất tiền oan”.
Theo Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Công an tỉnh Hà Tĩnh), từ đầu năm đến nay, lực lượng công an toàn tỉnh đã khởi tố 16 vụ với 46 bị can liên quan đến hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng.
Để nâng cao khả năng tự bảo vệ mình trên không gian mạng, người dân cần lưu ý: Không chia sẻ thông tin cá nhân dễ dãi như số điện thoại, địa chỉ hay thông tin tài khoản ngân hàng trên mạng xã hội. Cần cảnh giác với lời mời gọi "dễ dàng kiếm tiền" vì đây thường là dấu hiệu của lừa đảo. Ngoài ra, hãy bảo vệ tài khoản mạng xã hội bằng cách đặt mật khẩu mạnh và bật xác thực hai lớp.
Đặc biệt, cảnh giác với các cuộc gọi và tin nhắn lạ yêu cầu cung cấp mã OTP hoặc chuyển tiền, bởi các đối tượng thường mạo danh công an, ngân hàng để lừa đảo. Khi mua hàng online, chỉ giao dịch trên nền tảng uy tín và không chuyển tiền trước cho người bán không rõ ràng. Cuối cùng, hãy học cách kiểm chứng và phản xạ số bằng cách tìm kiếm thông tin trên Google hoặc các trang báo chí chính thống, luôn giữ tâm lý tỉnh táo để không để lòng tham hay sự sợ hãi bị lợi dụng.
Để thoát khỏi vòng xoáy lừa đảo, giới trẻ nói riêng và người dân nói chung không thể chỉ dựa vào cảnh báo từ cơ quan chức năng. Vấn đề cốt lõi nằm ở sự chủ động trang bị các kỹ năng để tránh bị dẫn dụ. Tự thân mỗi người phải trở thành "lá chắn" vững chắc cho mình, không ngừng học hỏi, nâng cao nhận thức để nhận diện các thủ đoạn lừa đảo ngày càng tinh vi. Bởi lẽ, dù công nghệ có phát triển đến đâu, sự cẩn trọng và tỉnh táo của người dùng vẫn là kỹ năng bảo vệ hiệu quả nhất trên không gian mạng.
