“Tấm căn cước” quý giá

(Baohatinh.vn) - Nơi ấy, trên bản đồ hình chữ S của nước Việt ngàn năm là dải đất nhỏ hẹp, “đòn gánh gánh hai đầu đất nước”. Nơi ấy, bên dòng sông Lam trong xanh và núi Hồng sừng sững, những cư dân nhiều đời đã làm nên bao huyền thoại, tạo dựng một vùng văn hóa giàu bản sắc: văn hóa Hồng Lam. Đó là “tấm căn cước” quý giá, riêng có của Hà Tĩnh.

Đất anh hùng, đất thi nhân

Hà Tĩnh lưng tựa vào dãy Trường Sơn hùng vĩ, hướng mặt về biển Đông bao la, xa xưa là vùng đất cổ Việt Thường, nơi tụ cư của người Việt cổ. Với thế núi hình sông, phong thổ, địa lý và vị trí “biên trấn” trong lịch sử, Hà Tĩnh là mảnh đất giang sơn tụ khí. Linh khí quần tụ từ Hồng Lĩnh 99 đỉnh uốn lượn bên dòng Lam Giang xanh trong mềm mại, từ “Thiên Nhẫn trùng trùng soi bóng bến Tam Soa”, từ “Hoành Sơn nhất đái, vạn đại dung thân”, từ 6 cửa sông mở ra biển cả bao la.

bqbht_br_dji-0834-1.jpg
Với thế núi hình sông, phong thổ, địa lý và vị trí “biên trấn” trong lịch sử, Hà Tĩnh là mảnh đất giang sơn tụ khí.

Khí chất sông núi tạo nên khí chất con người, làm nên hồn cốt của một vùng đất, tạo ra những giá trị văn hóa lớn lao. Bao lớp danh nhân hiền tài và những người dân bình dị từ đời này sang đời khác đã vun đắp truyền thống văn hóa, đóng góp to lớn cho nước nhà. Từ thuở bình minh của lịch sử cho đến hôm nay, cư dân Hà Tĩnh đã không ngừng sáng tạo, trao truyền, hun đúc nên hệ thống di sản văn hóa vô cùng phong phú, đa dạng, độc đáo.

Trong đó, 700 di tích đã được xếp hạng các cấp. UNESCO đã công nhận 2 danh nhân là Đại thi hào Nguyễn Du và Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác; công nhận 3 di sản tư liệu thuộc Chương trình ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương là Mộc bản Trường học Phúc Giang, Hoàng Hoa sứ trình đồ, Văn bản Hán Nôm làng Trường Lưu; 2 di sản phi vật thể là dân ca ví, giặm và ca trù.

69d1145609t29402l0-2.jpg
bqbht_br_dji-0788.jpg
UNESCO đã công nhận 2 danh nhân của Hà Tĩnh là Đại thi hào Nguyễn Du và Đại danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác.

Người Hà Tĩnh nổi lên với các đặc trưng cơ bản: Yêu quê hương, đất nước, luôn sẵn sàng xả thân vì nghĩa lớn, đi đầu bước trước trong mọi cuộc cách mạng, hiếu học và học giỏi, trọng danh và quyết chí để thành danh, ngay thẳng bộc trực mà sâu sắc, thủy chung, mộc mạc mà đằm thắm, dung dị mà lãng mạn, thâm trầm mà hài hước, nghiêm cẩn, quyết liệt mà nhân ái, bao dung, gian khổ vẫn vui cười.

Đặc biệt, do nằm trong vùng “chảo lửa túi mưa”, người Hà Tĩnh có tinh thần gắn kết cộng đồng bền vững. Nhà thơ Huy Cận viết: Đất này bền nghĩa bạn/ Đất này tình thủy chung/ Đất này mẹ dạy con/ Yêu anh hùng nghĩa khí… Những đặc trưng này đã làm nên bản sắc văn hóa, con người Hà Tĩnh, là “tấm căn cước” đi ra khắp mọi miền, tạo nên sức mạnh nội sinh to lớn trong sự nghiệp đổi mới quê hương, đất nước.

Lâu nay, giới học giả nghiên cứu, các văn nghệ sĩ sáng tác và người dân cả nước nói về đất và người Hà Tĩnh thường dùng đến những cụm từ: “văn hóa và cách mạng”, “đất nhạc, đất thơ”, “đất học”, “địa linh nhân kiệt”… Riêng tôi muốn dùng thêm một cụm từ tuy không mới nhưng phản ánh được tố chất của con người và vùng đất nơi đây, nêu bật được bản sắc văn hóa và cốt cách người Hà Tĩnh: “Đất anh hùng, đất thi nhân”. Khi đất nước có giặc, người Hà Tĩnh rất anh hùng, bất khuất, kiên trung. Tố chất anh hùng luôn hòa quyện tố chất thi nhân, tạo nên mẫu người nghĩa sĩ, chiến sĩ cách mạng, người trí thức rất can trường mà tâm hồn vẫn khoáng đạt, lãng mạn, chứa chất nhiều khát vọng. Tiêu biểu là Nghĩa vương Nguyễn Biểu, Sứ thần - Đại thi hào Nguyễn Du, Dinh điền sứ - nhà thơ Nguyễn Công Trứ, Danh tướng - thi nhân Đặng Dung, Quân sư - tác gia Nguyễn Thiếp, Nhà giáo - nhà ngoại giao - nhà biên soạn Nguyễn Huy Oánh, Đình nguyên Tiến sĩ - chí sĩ Phan Đình Phùng, thầy giáo - nhà cách mạng Trần Phú, Hà Huy Tập…

Hà Tĩnh là mảnh đất giang sơn tụ khí (Ảnh: Đậu Hà).
Hà Tĩnh là mảnh đất giang sơn tụ khí (Ảnh: Đậu Hà).

Nói về khí chất yêu nước, can trường, xả thân vì nghĩa lớn của con người nơi đây, nhà Sử học người Pháp Hipop Le Breton viết: “An - Tĩnh là quê hương của nhiều triều vua. Đất này đã sản sinh ra những vị đế vương, những loạn thần, những võ tướng và những thi nhân... Đất An - Tĩnh là quê hương của những bậc đại nho ở An Nam lừng danh một thời”.

Trong suốt chiều dài lịch sử dựng nước, giữ nước, đất Hà Tĩnh luôn xuất hiện những anh hùng, văn nhân, hiền tài. Ẩn chứa phía sau con người làm tròn việc nước là những tâm hồn yêu đời, những tài năng thơ, những nhà văn hóa kiệt xuất với đời sống tinh thần vô cùng phong phú, tiêu biểu là Xuân Diệu, Huy Cận, Hoàng Xuân Hãn, Nguyễn Khắc Viện... Họ là sự tiếp nối không ngừng nghỉ của dòng chảy văn hóa Hà Tĩnh như dòng sông Lam không bao giờ vơi cạn, chứa đựng biết bao thăng trầm lịch sử, bao buồn vui của đời người.

Tích tụ từ hàng ngàn năm, phẩm chất, tố chất người Hà Tĩnh, văn hóa Hà Tĩnh trở thành kho báu, là “thiên nhiên thứ 2” tiềm tàng, phong phú. Kho báu ấy đã được các thế hệ người Hà Tĩnh sau này làm giàu thêm. Đó là những gương mặt học sinh giỏi, trí thức, nhà khoa học, văn nghệ sĩ… thành danh trong nước và trên thế giới. Đó là những người nông dân, công nhân đã đem sức lực và trí tuệ xây dựng nên làng quê NTM kiểu mẫu, những công trình hiện đại làm cho bộ mặt quê hương ngày càng tươi đẹp, rạng rỡ, những nghệ nhân góp phần bảo tồn và phát huy di sản văn hóa của cha ông.

Nhân lên sức mạnh nội sinh của văn hóa, con người Hà Tĩnh

Được tiếp nhận, trao truyền mạch nguồn văn hóa của các thế hệ cha ông, trong hành trình xây dựng và phát triển, Hà Tĩnh luôn coi văn hóa là mục tiêu, động lực của sự phát triển, là nền tảng tinh thần xã hội, “sức mạnh mềm” to lớn. Tiếp nối, cụ thể hóa tinh thần các nghị quyết Trung ương về văn hóa, con người Việt Nam, ngày 22/12/2023, BCH Đảng bộ tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành Nghị quyết số 18-NQ/TU về xây dựng, phát triển văn hóa và con người Hà Tĩnh trong giai đoạn mới.

Hà Tĩnh luôn coi văn hóa là mục tiêu, động lực của sự phát triển, là nền tảng tinh thần xã hội, “sức mạnh mềm” to lớn.
Hà Tĩnh luôn coi văn hóa là mục tiêu, động lực của sự phát triển, là nền tảng tinh thần xã hội, “sức mạnh mềm” to lớn.

Nghị quyết đã nhấn mạnh yếu tố “con người” trong mối tương quan “văn hóa - con người”: “Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, sức mạnh nội sinh, mục tiêu, động lực quan trọng thúc đẩy phát triển KT-XH, củng cố QP-AN, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị vững mạnh. Phát triển văn hóa phải hài hòa với chính trị, KT-XH… Trọng tâm xây dựng, phát triển văn hóa là xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh và xây dựng con người phát triển toàn diện, có nhân cách cao đẹp”.

Nghị quyết cũng định hướng “Xây dựng con người Hà Tĩnh phát triển toàn diện, hội đủ những đức tính tốt đẹp của con người Việt Nam và giá trị riêng có của con người Hà Tĩnh: Yêu quê hương, đất nước; đoàn kết, nghĩa tình, cần cù, hiếu học; năng động, sáng tạo; kỷ luật, trọng danh dự, thượng tôn pháp luật; ứng xử thân thiện với môi trường tự nhiên; tự lực, tự cường, khát vọng vươn lên, đáp ứng yêu cầu hội nhập, phát triển; tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, hiểu biết, tự hào về lịch sử, văn hóa quê hương, dân tộc”.

Trong mọi thời đại, con người luôn là chủ thể sáng tạo và gìn giữ di sản văn hóa, tạo ra môi trường văn hóa. Môi trường văn hóa, sự giáo dục của gia đình, nhà trường, xã hội góp phần hình thành lối sống, tri thức, ứng xử văn hóa, sáng tạo và trao truyền văn hóa của mỗi con người. Nghị quyết 18-NQ/TU thêm một lần nữa khơi dậy nguồn nội sinh to lớn trong mỗi người dân đất Hồng Lam, góp phần chấn hưng văn hóa, thúc đẩy nguồn lực con người, vì mục tiêu đưa Hà Tĩnh ngày càng giàu mạnh, phát triển, tiên tiến và đậm đà bản sắc.

Chủ đề 300 năm Ngày sinh Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác

Đọc thêm

Trao giải Cuộc thi Giọng hát hay các ca khúc về Hà Tĩnh

Trao giải Cuộc thi Giọng hát hay các ca khúc về Hà Tĩnh

Cuộc thi "Giọng hát hay các ca khúc về Hà Tĩnh" đã tạo dựng một sân chơi lành mạnh, quảng bá sâu rộng các ca khúc về Hà Tĩnh, góp phần khởi dậy tình yêu quê hương, đất nước, lan tỏa hình ảnh tỉnh nhà tới bạn bè muôn phương.
Miệt mài “góp nhặt” ký ức ông cha

Miệt mài “góp nhặt” ký ức ông cha

Với 5 bảo vật quốc gia và hàng ngàn hiện vật, cổ vật, tư liệu giá trị về quê hương núi Hồng - sông La đang được lưu giữ là minh chứng cho những nỗ lực của Bảo tàng Hà Tĩnh trong sưu tầm, bảo quản ký ức quê hương.
[QUIZ] Bí thư Tỉnh ủy lâm thời đầu tiên của Hà Tĩnh là ai?

[QUIZ] Bí thư Tỉnh ủy lâm thời đầu tiên của Hà Tĩnh là ai?

Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy lâm thời đầu tiên của Hà Tĩnh là người cộng sản kiên trung, có nhiều đóng góp to lớn cho sự nghiệp đấu tranh cách mạng. Cuộc đời và sự nghiệp của đồng chí là tấm gương sáng ngời, để lại nhiều bài học quý báu cho đội ngũ cán bộ, đảng viên hôm nay và các thế hệ mai sau.
Di sản văn hóa Hà Tĩnh - 80 năm hành trình tỏa sáng

Di sản văn hóa Hà Tĩnh - 80 năm hành trình tỏa sáng

80 năm qua, kể từ khi đất nước giành độc lập, văn hóa luôn là mạch nguồn nuôi dưỡng tinh thần, bản sắc và sức mạnh đoàn kết của người Hà Tĩnh. Đặc biệt, từ sau công cuộc đổi mới, ngành Văn hóa Hà Tĩnh đã có bước tiến dài trong nỗ lực bảo tồn và làm tỏa sáng di sản cha ông.
Người đàn ông khuyết bàn tay có biệt tài vẽ, đắp tranh nổi

Người đàn ông khuyết bàn tay có biệt tài vẽ, đắp tranh nổi

Anh Nguyễn Văn Mạnh (SN 1985, ở phường Thành Sen, tỉnh Hà Tĩnh) khuyết một bàn tay nhưng lại có biệt tài vẽ và đắp tranh nổi. Dù mất đi đôi bàn tay nhưng việc được sống với niềm đam mê, thỏa sức tạo nên những bức tranh tường sống động, anh Mạnh cảm thấy cuộc đời mình vẫn vẹn nguyên ý nghĩa.
Giữ lửa hạnh phúc từ giá trị văn hóa truyền thống

Giữ lửa hạnh phúc từ giá trị văn hóa truyền thống

Từ điểm tựa là các giá trị truyền thống, gia đình ông Kiều Minh Khánh và bà Nguyễn Thị Dung ở phường Bắc Hồng Lĩnh (Hà Tĩnh) đã viết nên câu chuyện đẹp về một mái ấm gần nửa thế kỷ đong đầy yêu thương, lan tỏa giá trị sống tích cực trong cộng đồng.
Cựu lính Trường Sa hồi sinh vùng "đất chết"

Cựu lính Trường Sa hồi sinh vùng "đất chết"

Từ vùng “đất chết” oằn mình trong lửa đạn chiến tranh, cựu binh Trường Sa Nguyễn Hải Đường ở thôn Hồng Sơn (xã Trường Lưu, Hà Tĩnh) đã hồi sinh, trở thành mô hình kinh tế trù phú, cho thu nhập 2 tỷ đồng/năm.
Tiếng thì thầm dưới chân cầu Nhe

Tiếng thì thầm dưới chân cầu Nhe

Cầu Nhe (Hà Tĩnh), kể từ 15/4/1968, không đơn thuần chỉ là một địa danh mà đã trở thành một vùng đất thiêng. Tháng Bảy, dưới chân cầu, sông vẫn thì thầm câu chuyện bi hùng một thuở cha ông...
Những chuyện chưa kể về Ngã ba Đồng Lộc

Những chuyện chưa kể về Ngã ba Đồng Lộc

Trong vô vàn câu chuyện về Ngã ba Đồng Lộc huyền thoại đã trở nên quen thuộc, ít ai biết rằng, những con ngõ, ngôi nhà ở thôn Mai Long (xã Xuân Lộc, Hà Tĩnh) là nơi từng lưu dấu bước chân, tiếng cười nói của 10 nữ liệt sỹ TNXP Tiểu đội 4, Đại đội 552 trước lúc họ đi vào bất tử.