Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

(Baohatinh.vn) - Hệ thống 12 giếng cổ vừa được phát hiện tại xã Hồng Lộc (Lộc Hà) thể hiện kỹ thuật xưa của người Chăm Pa trong việc kè đá, gạch và cách dùng đáy lót gỗ để lấy mạch nước ngầm... Đây là tư liệu quý trong việc tiếp cận nghiên cứu về lịch sử làng xã vùng đất Lộc Hà nói riêng và Hà Tĩnh nói chung.

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

12 giếng cổ vừa được Bảo tàng Hà Tĩnh khảo sát tại xã Hồng Lộc (Lộc Hà) có 11 giếng cấu trúc hình vuông và 1 giếng cấu trúc hình tròn, phân bố tại 6 thôn. Trong đó, giếng Chợ, giếng Tây, giếng Đài ở thôn Thượng Phú; giếng Cồ, giếng Đồng Cạ, giếng Mới ở thôn Đông Thịnh; giếng Ngọt, giếng Trúc ở thôn Trung Sơn; giếng Dưới ở thôn Quan Nam; giếng Trúc, giếng Đá ở thôn Đại Lự và giếng Sen ở thôn Yến Giang.

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Mang vẻ đẹp cổ xưa nhất trong chuỗi giếng cổ có cấu trúc hình vuông là giếng Chợ ở thôn Thượng Phú. Tên gọi giếng Chợ do trước đây giếng nằm cạnh chợ Lù ở xã Phù Lưu Thượng xưa (nay là xã Hồng Lộc).

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Các vị cao niên ở thôn Thượng Phú chỉ biết giếng đã có từ rất lâu, không xác định được thời gian xây dựng.

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Kích thước lòng giếng 145 x145 cm, thành cao 70cm, được kè bằng các loại đá, như: đá phiến, đá cuội và đá ong.

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Ông Phan Đình Vị (50 tuổi, thôn Thượng Phú) sống cạnh giếng Chợ cho biết: “Khi khảo giếng để vệ sinh, tôi phát hiện lòng giếng có 8 miếng gỗ lim ghép ở 4 thành lòng giếng, mỗi mảnh dày khoảng 3 cm, rộng 40 cm và dài 1,4m, mỗi miếng đều có đục lỗ để thông mạch nước ngầm”.

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Thành giếng Chợ được xây bằng đá và vôi vữa (tam hợp), các trụ đều có ghi bằng chữ Hán - Nôm nay đã mờ không thể đọc được.

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Giếng Cồ (thôn Đông Thịnh) được người dân khôi phục gần đây cũng là một dạng giếng có cấu trúc hình vuông.

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Ngoài lòng giếng, nền giếng Cồ cũng được ghép bởi nhiều phiến đá có kích thước lớn...

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Đặc điểm chung của các giếng cổ ở Hồng Lộc là đều nằm ở gần đường cái hoặc ở rìa làng, trước đây, gần giếng có nhiều loại cây cổ thụ. Trong ảnh: Giếng Trúc ở thôn Trung Sơn nằm ở gần đường cái.

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Giếng Ngọt ở thôn Trung Sơn nằm ở rìa làng.

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Có cấu trúc hình tròn, giếng Sen ở thôn Yến Giang cũng được xây dựng cách đây từ rất lâu

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Tương tự như dạng giếng cấu trúc hình vuông, lòng giếng Sen được ghép bằng nhiều phiến đá lớn.

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Tất cả các giếng trong hệ thống giếng cổ ở Hồng Lộc trước đây đều phục vụ nhu cầu lấy nước sinh hoạt cho người dân. Tuy nhiên, ngày nay, đa số các giếng đều bị bỏ hoang dẫn đến mất vệ sinh... Trong ảnh: Giếng Trúc ở thôn Trung Sơn bị người dân vô ý xả rác xuống.

Trong số 12 giếng cổ chúng tôi mới khảo sát đều có đáy lót gỗ và được kè đá, gạch là kỹ thuật xưa của người Chăm Pa. Tuy thời gian xây dựng đã lâu, qua quá trình sinh hoạt của người dân, đa phần các giếng đã được cải tạo nhưng vẫn giữ được những nét nguyên bản vốn có. Đây là những tư liệu quý giúp ích cho quá trình nghiên cứu về lịch sử, văn hóa làng xã ở Hà Tĩnh.

Cùng với việc mở rộng khảo sát các giếng cổ vùng lân cận trong thời gian tới, chúng tôi đang đề nghị UBND tỉnh và các cơ quan chức năng lập hồ sơ xếp hạng, khoanh vùng bảo vệ di sản giếng cổ ở Hồng Lộc.

Ông Trần Phi Công - Phó Giám đốc Bảo tàng Hà Tĩnh

Chủ đề Đời sống văn hóa

Đọc thêm

Người gieo "hạt giống" đoàn kết

Người gieo "hạt giống" đoàn kết

Ông Hồ Duy Lý - Bí thư Chi bộ thôn Song Hải, xã Thạch Sơn (Thạch Hà, Hà Tĩnh) luôn là tấm gương sáng về tinh thần trách nhiệm, tận tụy vì dân, sống trọn nghĩa đạo - đời.
Cô gái trẻ Hà Tĩnh 22 tuổi, 21 lần hiến máu

Cô gái trẻ Hà Tĩnh 22 tuổi, 21 lần hiến máu

Hơn 4 năm kể từ lần đầu tiên hiến máu, đến nay, ở độ tuổi 22, Hoàng Thị Hồng Thương (xã Đan Trường, Nghi Xuân, Hà Tĩnh) đã có đến 21 lần tham gia hiến máu và hiến tiểu cầu.
Thuyết minh viên Đào Anh Tuân: Người “kết nối” lịch sử và hiện tại

Người “kết nối” lịch sử và hiện tại

Học Bác từ những điều bình dị, giản đơn để làm tốt chức trách, nhiệm vụ được giao, hơn 20 năm nay, anh Đào Anh Tuân - Phó Bí thư chi bộ, Phó Giám đốc Ban Quản lý Khu di tích Ngã ba Đồng Lộc và Khu tưởng niệm Lý Tự Trọng (Hà Tĩnh) trở thành người “kết nối” lịch sử nơi “tọa độ lửa” Ngã ba Đồng Lộc.
Ông bí thư bán cả gia tài giúp làng quê đổi mới

Ông bí thư bán cả gia tài giúp làng quê đổi mới

Nhận trọng trách Bí thư Chi bộ thôn Tân Vĩnh Cần, xã Cẩm Thành (Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh), ông Mai Văn Tường gương mẫu đi đầu, "thắp lửa" cho phong trào xây dựng nông thôn mới bằng quyết tâm cao, nghị lực lớn và cả những hy sinh để biến một làng quê khó khăn thành điểm sáng.
Biến hàng rào thành điểm nhấn xanh: Xu hướng mới tại TP Hà Tĩnh

Biến hàng rào thành điểm nhấn xanh: Xu hướng mới tại TP Hà Tĩnh

Những hàng rào bằng tường gạch khô cứng hay thép gai sắc nhọn được thay thế bằng cây xanh kết hợp với bồn hoa. Đây là cách mà một số cơ quan, đơn vị, nhà văn hóa hay nhà dân trên địa bàn thành phố Hà Tĩnh làm mới hàng rào, xanh hóa không gian, tạo cảnh quan thoáng đãng, sạch đẹp.
Lửa nguồn thắp sáng khát vọng vươn mình

Lửa nguồn thắp sáng khát vọng vươn mình

Tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, lòng biết ơn tiền nhân... chính là mạch nguồn bền bỉ, kiến tạo và nuôi dưỡng sức mạnh dân tộc, đưa đất nước Việt Nam không ngừng đi tới.
Du lịch Hà Tĩnh bùng nổ dịp nghỉ lễ

Du lịch Hà Tĩnh bùng nổ dịp nghỉ lễ

Kỳ nghỉ lễ 30/4-1/5 kéo dài 5 ngày vừa khép lại, lượng du khách đến tham quan, lưu trú trong dịp nghỉ lễ cho thấy tăng trưởng ấn tượng so với cùng kỳ năm ngoái.
"Ký ức Điện Biên Phủ sống mãi trong tôi"

"Ký ức Điện Biên Phủ sống mãi trong tôi"

Đã 71 năm trôi qua nhưng ký ức về những ngày cùng đồng đội chiến đấu anh dũng trên chiến trường Điện Biên Phủ vẫn còn vẹn nguyên trong tâm trí người cựu binh Nguyễn Xuân Vinh ở xã Xuân Hồng (Nghi Xuân, Hà Tĩnh).
Infographic: Lộ trình sáp nhập tỉnh thành, tinh giảm xã

Hà Tĩnh trong cảm nhận của con em xa quê

Lễ, tết là dịp nghỉ ngơi, du lịch với nhiều người, nhưng với người con Hà Tĩnh, đó còn là cơ hội trở về quê hương, gắn kết gia đình và cảm nhận những đổi thay nơi chôn nhau cắt rốn.
Hạnh phúc, tự hào và thương nhớ khôn nguôi

Hạnh phúc, tự hào và thương nhớ khôn nguôi

Sự kiện lịch sử giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước đã đi qua trọn vẹn nửa thế kỷ nhưng trong tâm cảm của hàng chục triệu người dân Việt Nam và những người con Hà Tĩnh, vẫn vẹn nguyên niềm hạnh phúc, tự hào và nỗi nhớ thương đồng đội, người thân không trở về.
Những con đường huyền thoại tiếp nối tương lai

Những con đường huyền thoại tiếp nối tương lai

Trong kháng chiến chống Mỹ, Hà Tĩnh là điểm trọng yếu trên tuyến chi viện miền Nam, hứng chịu hàng vạn tấn bom đạn. Ngày nay, chiến tranh đã lùi xa, những con đường huyền thoại năm xưa vẫn tràn đầy sức sống, góp phần vào sự phát triển mạnh mẽ của tỉnh nhà.