Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

(Baohatinh.vn) - Hệ thống 12 giếng cổ vừa được phát hiện tại xã Hồng Lộc (Lộc Hà) thể hiện kỹ thuật xưa của người Chăm Pa trong việc kè đá, gạch và cách dùng đáy lót gỗ để lấy mạch nước ngầm... Đây là tư liệu quý trong việc tiếp cận nghiên cứu về lịch sử làng xã vùng đất Lộc Hà nói riêng và Hà Tĩnh nói chung.

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

12 giếng cổ vừa được Bảo tàng Hà Tĩnh khảo sát tại xã Hồng Lộc (Lộc Hà) có 11 giếng cấu trúc hình vuông và 1 giếng cấu trúc hình tròn, phân bố tại 6 thôn. Trong đó, giếng Chợ, giếng Tây, giếng Đài ở thôn Thượng Phú; giếng Cồ, giếng Đồng Cạ, giếng Mới ở thôn Đông Thịnh; giếng Ngọt, giếng Trúc ở thôn Trung Sơn; giếng Dưới ở thôn Quan Nam; giếng Trúc, giếng Đá ở thôn Đại Lự và giếng Sen ở thôn Yến Giang.

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Mang vẻ đẹp cổ xưa nhất trong chuỗi giếng cổ có cấu trúc hình vuông là giếng Chợ ở thôn Thượng Phú. Tên gọi giếng Chợ do trước đây giếng nằm cạnh chợ Lù ở xã Phù Lưu Thượng xưa (nay là xã Hồng Lộc).

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Các vị cao niên ở thôn Thượng Phú chỉ biết giếng đã có từ rất lâu, không xác định được thời gian xây dựng.

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Kích thước lòng giếng 145 x145 cm, thành cao 70cm, được kè bằng các loại đá, như: đá phiến, đá cuội và đá ong.

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Ông Phan Đình Vị (50 tuổi, thôn Thượng Phú) sống cạnh giếng Chợ cho biết: “Khi khảo giếng để vệ sinh, tôi phát hiện lòng giếng có 8 miếng gỗ lim ghép ở 4 thành lòng giếng, mỗi mảnh dày khoảng 3 cm, rộng 40 cm và dài 1,4m, mỗi miếng đều có đục lỗ để thông mạch nước ngầm”.

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Thành giếng Chợ được xây bằng đá và vôi vữa (tam hợp), các trụ đều có ghi bằng chữ Hán - Nôm nay đã mờ không thể đọc được.

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Giếng Cồ (thôn Đông Thịnh) được người dân khôi phục gần đây cũng là một dạng giếng có cấu trúc hình vuông.

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Ngoài lòng giếng, nền giếng Cồ cũng được ghép bởi nhiều phiến đá có kích thước lớn...

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Đặc điểm chung của các giếng cổ ở Hồng Lộc là đều nằm ở gần đường cái hoặc ở rìa làng, trước đây, gần giếng có nhiều loại cây cổ thụ. Trong ảnh: Giếng Trúc ở thôn Trung Sơn nằm ở gần đường cái.

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Giếng Ngọt ở thôn Trung Sơn nằm ở rìa làng.

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Có cấu trúc hình tròn, giếng Sen ở thôn Yến Giang cũng được xây dựng cách đây từ rất lâu

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Tương tự như dạng giếng cấu trúc hình vuông, lòng giếng Sen được ghép bằng nhiều phiến đá lớn.

Khám phá hệ thống giếng cổ mang dấu ấn văn hoá Chăm Pa ở Hà Tĩnh

Tất cả các giếng trong hệ thống giếng cổ ở Hồng Lộc trước đây đều phục vụ nhu cầu lấy nước sinh hoạt cho người dân. Tuy nhiên, ngày nay, đa số các giếng đều bị bỏ hoang dẫn đến mất vệ sinh... Trong ảnh: Giếng Trúc ở thôn Trung Sơn bị người dân vô ý xả rác xuống.

Trong số 12 giếng cổ chúng tôi mới khảo sát đều có đáy lót gỗ và được kè đá, gạch là kỹ thuật xưa của người Chăm Pa. Tuy thời gian xây dựng đã lâu, qua quá trình sinh hoạt của người dân, đa phần các giếng đã được cải tạo nhưng vẫn giữ được những nét nguyên bản vốn có. Đây là những tư liệu quý giúp ích cho quá trình nghiên cứu về lịch sử, văn hóa làng xã ở Hà Tĩnh.

Cùng với việc mở rộng khảo sát các giếng cổ vùng lân cận trong thời gian tới, chúng tôi đang đề nghị UBND tỉnh và các cơ quan chức năng lập hồ sơ xếp hạng, khoanh vùng bảo vệ di sản giếng cổ ở Hồng Lộc.

Ông Trần Phi Công - Phó Giám đốc Bảo tàng Hà Tĩnh

Chủ đề Đời sống văn hóa

Đọc thêm

Cụ bà U100 say mê Truyện Kiều

Cụ bà U100 say mê Truyện Kiều

Truyện Kiều có sức sống mãnh liệt trong văn học Việt Nam, phổ biến trong các tầng lớp nhân dân. Dù gần 100 tuổi, cụ Trần Thị Tám ở xã Hồng Lộc (Hà Tĩnh) vẫn thuộc và say sưa luận giải Kiều.
Có một "phố cổ" giữa lòng xã nhỏ nhất Hà Tĩnh

Có một "phố cổ" giữa lòng xã nhỏ nhất Hà Tĩnh

Giữa một vùng quê ven sông La - nơi được biết đến là xã nhỏ nhất của tỉnh Hà Tĩnh lại tồn tại một góc phố mang dáng dấp cổ kính, phảng phất hồn xưa như một “phố cổ Hà Nội” thu nhỏ.
Làng Phú Quý trù phú, xanh tươi

Làng Phú Quý trù phú, xanh tươi

Về thôn Phú Quý, xã Đông Kinh, tỉnh Hà Tĩnh. Dạo bước trên những tuyến đường bê tông nhựa rộng rãi, không chỉ cảm nhận được sự bình yên, trù phú mà còn thấy rõ sức sống mới của miền quê trù phú, xanh tươi 
Thắp sáng giá trị gia đình Việt giữa nhịp sống mới

Thắp sáng giá trị gia đình Việt giữa nhịp sống mới

Bằng nhiều cách tiếp cận và truyền tải linh hoạt, ngành VH-TT&DL Hà Tĩnh đang nỗ lực làm mới công tác gia đình, để các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp tiếp tục được khơi dậy và lan tỏa trong cộng đồng.
Khi ví, giặm "chạy show"…

Khi ví, giặm "chạy show"…

Không còn đơn thuần xuất hiện trên sân khấu hội diễn tuyên truyền, dân ca ví, giặm ở Hà Tĩnh từng bước hiện diện trong các show diễn giải trí, chuyển hóa thành sản phẩm của công nghiệp văn hóa.
Anh Nghĩa làm nhiều việc nghĩa

Anh Nghĩa làm nhiều việc nghĩa

Bằng nhiều việc làm cụ thể, thiết thực như hiến đất mở đường, giúp đỡ người nghèo, tích cực trong các hoạt động của địa phương, anh Trương Quang Nghĩa, thôn Bắc Thượng, xã Thạch Đài (TP Hà Tĩnh) đã góp sức làm cho quê hương thay da đổi thịt.
Đình làng - nơi lưu giữ những giá trị truyền thống

Đình làng - nơi lưu giữ những giá trị truyền thống

Cây đa, bến nước, sân đình là biểu tượng của làng quê trong tâm thức bao thế hệ. Trong đó, đình làng là nơi sinh hoạt văn hóa của cộng đồng, nơi lưu giữ nhiều nét văn hóa truyền thống đặc trưng của mỗi làng quê, đang cần được khôi phục và phát huy.
Người gieo "hạt giống" đoàn kết

Người gieo "hạt giống" đoàn kết

Ông Hồ Duy Lý - Bí thư Chi bộ thôn Song Hải, xã Thạch Sơn (Thạch Hà, Hà Tĩnh) luôn là tấm gương sáng về tinh thần trách nhiệm, tận tụy vì dân, sống trọn nghĩa đạo - đời.
Cô gái trẻ Hà Tĩnh 22 tuổi, 21 lần hiến máu

Cô gái trẻ Hà Tĩnh 22 tuổi, 21 lần hiến máu

Hơn 4 năm kể từ lần đầu tiên hiến máu, đến nay, ở độ tuổi 22, Hoàng Thị Hồng Thương (xã Đan Trường, Nghi Xuân, Hà Tĩnh) đã có đến 21 lần tham gia hiến máu và hiến tiểu cầu.
Thuyết minh viên Đào Anh Tuân: Người “kết nối” lịch sử và hiện tại

Người “kết nối” lịch sử và hiện tại

Học Bác từ những điều bình dị, giản đơn để làm tốt chức trách, nhiệm vụ được giao, hơn 20 năm nay, anh Đào Anh Tuân - Phó Bí thư chi bộ, Phó Giám đốc Ban Quản lý Khu di tích Ngã ba Đồng Lộc và Khu tưởng niệm Lý Tự Trọng (Hà Tĩnh) trở thành người “kết nối” lịch sử nơi “tọa độ lửa” Ngã ba Đồng Lộc.
Ông bí thư bán cả gia tài giúp làng quê đổi mới

Ông bí thư bán cả gia tài giúp làng quê đổi mới

Nhận trọng trách Bí thư Chi bộ thôn Tân Vĩnh Cần, xã Cẩm Thành (Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh), ông Mai Văn Tường gương mẫu đi đầu, "thắp lửa" cho phong trào xây dựng nông thôn mới bằng quyết tâm cao, nghị lực lớn và cả những hy sinh để biến một làng quê khó khăn thành điểm sáng.