(Baohatinh.vn) - Các địa danh thuộc quần thể Khu di tích Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác (Hương Sơn, Hà Tĩnh) là nơi để người dân đến tham quan, tìm hiểu, tưởng nhớ công ơn của Đại danh y.
Lê Hữu Trác hiệu là Hải Thượng Lãn Ông, sinh ngày 12/11/1724, tại quê cha ở thôn Văn Xá, làng Liêu Xá, huyện Đường Hào, phủ Thượng Hồng, trấn Hải Dương (nay là xã Liêu Xá, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên). Ông mất vào ngày Rằm tháng Giêng năm 1791 tại quê mẹ là xứ Bàu Thượng, xã Tình Diệm, tổng Hữu Bằng (nay là thôn Bảo Thượng, xã Quang Diệm, huyện Hương Sơn). Tại Hương Sơn, quần thể khu di tích Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác là nơi yên nghỉ, thờ tự, lưu giữ di sản của Đại danh y, đã được xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia năm 1990. Ảnh: Quê mẹ Hải Thượng Lãn Ông ở thôn Bảo Thượng, xã Quang Diệm, nhìn từ trên cao. Trong đó, khu lưu niệm và nhà thờ Đại danh y Lê Hữu Trác (thôn Bảo Thượng, xã Quang Diệm) có diện tích 13.500m2 với 18 hạng mục công trình gồm: nhà thờ Hải Thượng Lãn Ông; nhà đón tiếp; sân hành lễ; nhà bia; vườn đào, vườn cây thuốc nam... Hiện tại, khu lưu niệm và nhà thờ Hải Thượng Lãn Ông đang lưu giữ một số tư liệu, hiện vật được phục dựng như: dụng cụ bào chế thuốc, diều sáo, bản sách thuốc Hải Thượng Lãn Ông toàn thư, sách Y gia tâm lĩnh, Hải Thượng Y tông tâm lĩnh... Nơi đây đã trở thành địa chỉ tham quan, tìm hiểu, học tập văn hóa, lịch sử của người dân trong và ngoài địa phương.
Nhà thờ Lê Hữu Trác nằm trong khu tưởng niệm chính là nơi Đại danh y đã gắn bó suốt cuộc đời của mình khi về quê mẹ sinh sống, nơi ông bốc thuốc, nghiên cứu y thuật, chữa bệnh cứu người.
Tại khu lưu niệm còn có núi Giả và hồ Sen. Núi Giả cao khoảng 10 thước, rộng khoảng 240 thước. Hồ Sen hình bán nguyệt ôm lấy chân núi ở phía Tây Bắc. Đây là nơi Hải Thượng Lãn Ông dùng để quan sát hướng gió, từ đó để bắt mạch chữa bệnh và lưu giữ, bảo quản các loại thuốc quý khi có thiên tai, lũ lụt. Núi Giả, hồ Sen cũng là nơi Hải Thượng Lãn Ông cùng bạn hữu ngắm trăng thanh, gió mát, đàm đạo văn chương trong những phút thư thái thanh nhàn. Núi Giả là nơi mà đại danh y đã dặn con cháu: khi nào ông mất thì lên núi Giả thả diều, diều rơi ở đâu thì an táng ông ở đó.
Tương truyền, vào khoảng năm 1750, Hải Thượng Lãn Ông đã bắt đầu ươm và nhân giống đào phai của địa phương. Vườn đào rộng khoảng 3ha nằm sát bờ phải sông Ngàn Phố. Việc trồng đào không chỉ là thú chơi hoa ngắm cảnh mà chủ yếu là để chế biến những vị thuốc quý. Lá đào sắc chữa nhọt, hạt đào chữa bệnh phụ nữ có trong các bài thuốc của Đại danh y. Hiện nay, vườn đào đã được chính quyền địa phương và Ban quản lý khôi phục, chỉnh trang. Nằm trong khuôn viên của khu lưu niệm còn có vườn thuốc quý thường được sử dụng trong các bài thuốc chữa bệnh của Hải Thượng Lãn Ông. Với hơn 60 loài cây thuốc quý, nơi đây cũng trở thành địa điểm được nhiều du khách tới tham quan, tìm hiểu.
Cách khu lưu niệm và nhà thờ Hải Thượng Lãn Ông về phía Đông khoảng 7km là khu mộ và tượng đài của ông. Di tích thuộc thôn Hải Thượng, xã Sơn Trung. Nơi đây có phong cảnh sơn thủy hữu tình, bốn mùa “thông reo, gió hát”. (Ảnh tư liệu).
Năm 2013, trên đỉnh núi Minh Tự, tượng đài Hải Thượng Lãn Ông làm bằng đá cẩm thạch cao 16,91m, nặng 350 tấn được khánh thành. Khu tượng đài có dòng chữ “Đức lưu quang” khắc trên tảng đá nguyên khối nặng hơn 17 tấn. Phía sau tượng đài có 3 bức phù điêu khắc ghi những lời răn dạy của Đại danh y về y đức. Sau khi Hải Thượng Lãn Ông mất (năm 1791), dòng họ Lê và Nhân dân trong vùng đã theo di nguyện của ông để lập mộ tại chân núi Minh Tự. Tuy đã có nhiều lần trùng tu, tôn tạo nhưng vị trí mộ, hướng mộ và hình thức mộ không thay đổi. Mộ của Đại danh y như một "cánh diều" nằm giữa núi rừng bao la, thanh bình, yên tĩnh. Nơi đây thường xuyên được người dân, các đoàn du khách tới thắp hương, tưởng nhớ.
Hiện nay, dự án tôn tạo, tu bổ khu mộ và tượng đài Hải Thượng Lãn Ông đang được chính quyền địa phương và các đơn vị thi công gấp rút hoàn thiện. Dự án gồm 10 hạng mục: xây mới nhà ban quản lý; cải tạo, tu bổ hàng rào, mương thoát nước; làm mới đường điện ngoài nhà; cải tạo sân hành lễ; làm lại nhà đón tiếp; cải tạo, tu bổ sân thượng, sân hạ phương đình; tu bổ, tôn tạo nhà phương đình; tu bổ, tôn tạo khu mộ...
Cùng với khu lưu niệm, khu mộ và tượng đài thì chùa Tượng Sơn (thôn 1, xã Sơn Giang) cũng là một trong những địa điểm thuộc quần thể di tích Hải Thượng Lãn Ông. Chùa được xây dựng vào đời Hậu Lê (đầu thế kỷ XVIII), do bà ngoại của Đại danh y là bà Đặng Phùng Hầu - vợ của Tả hiệu điểm Tham đốc Quận công Bùi Tướng Công lập ra. Theo sử sách, chùa được xây dựng dưới sự trực tiếp chỉ đạo của hai anh em Lê Hữu Trác và Lê Hữu Tán với mục đích dưỡng tâm thờ Phật và thờ phụng tổ hai họ Bùi và Lê Hữu. Trong những năm 1760 - 1786, Hải Thượng Lãn Ông đã dành phần lớn thời gian lưu lại chùa, mở phòng mạch chữa bệnh cho người dân và hoàn thành các tác phẩm như: Hải Thượng Y tông tâm lĩnh, Y trung quan kiện, Y hải cầu nguyên, Thượng kinh ký sự…
Năm 1994, chùa Tượng Sơn đã được công nhận là di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia.
Nhằm khai thác các giá trị di sản của Đại danh y Lê Hữu Trác trong việc phát triển du lịch, Khu du lịch văn hóa sinh thái Hải Thượng do Công ty TNHH Quý Gia xây dựng và đưa vào hoạt động từ năm 2015. Khu du lịch hiện có diện tích 20ha, nằm cách khu mộ và tượng đài Lê Hữu Trác khoảng 500m về hướng Bắc, thuộc địa phận thôn Hải Thượng (xã Sơn Trung).
Hiện nay, Khu du lịch văn hóa sinh thái Hải Thượng đã đầu tư xây dựng nhiều hạng mục, sản phẩm liên quan đến Hải Thượng Lãn Ông như: cầu "Minh Tự", cà phê "Đêm Hải Thượng", điểm check-in "Rượu sim Hải Thượng"... nhằm tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến công lao của Đại danh y đối với quê hương, đất nước.
Ngoài ra, tại đền thờ Minh Tự Sơn thuộc Khu du lịch văn hóa sinh thái Hải Thượng cũng đã đặt tượng thờ Hải Thượng Lãn Ông. Đây là một điểm đến không thể thiếu khi du khách tới tham quan tại khu du lịch.
Cuộc thi "Giọng hát hay các ca khúc về Hà Tĩnh" đã tạo dựng một sân chơi lành mạnh, quảng bá sâu rộng các ca khúc về Hà Tĩnh, góp phần khởi dậy tình yêu quê hương, đất nước, lan tỏa hình ảnh tỉnh nhà tới bạn bè muôn phương.
Dù vừa khai trương ngày thứ 2 nhưng gian hàng của Hà Tĩnh trong khuôn khổ Triển lãm 80 năm thành tựu đất nước tại Hà Nội đã đón rất đông người dân đến tham quan, tìm hiểu.
Với tư tưởng tiến bộ, vị danh nhân quê Hà Tĩnh đã phân tích cho Vua Bảo Đại - vị hoàng đế cuối cùng của chế độ quân chủ trong lịch sử Việt Nam hiểu rõ thắng lợi tất yếu của Việt Minh, tích cực vận động Vua Bảo Đại thoái vị và đã giúp Vua soạn thảo chiếu thoái vị.
Với 5 bảo vật quốc gia và hàng ngàn hiện vật, cổ vật, tư liệu giá trị về quê hương núi Hồng - sông La đang được lưu giữ là minh chứng cho những nỗ lực của Bảo tàng Hà Tĩnh trong sưu tầm, bảo quản ký ức quê hương.
Lấy chất liệu từ vùng đất, văn hóa, con người Hà Tĩnh, những tác phẩm âm nhạc mang giai điệu ngọt ngào, sâu lắng, khơi gợi những cảm xúc đặc biệt trong lòng người nghe.
Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy lâm thời đầu tiên của Hà Tĩnh là người cộng sản kiên trung, có nhiều đóng góp to lớn cho sự nghiệp đấu tranh cách mạng. Cuộc đời và sự nghiệp của đồng chí là tấm gương sáng ngời, để lại nhiều bài học quý báu cho đội ngũ cán bộ, đảng viên hôm nay và các thế hệ mai sau.
Là một vùng đất không rộng lớn, song đến nay, Hà Tĩnh đã có 5 di sản và 2 danh nhân được UNESCO vinh danh. Thành quả ấy là niềm tự hào của mỗi người dân và phản ánh hành trình bền bỉ, đầy tâm huyết của những người làm văn hóa.
Sắp bước vào tuổi 100, cụ bà Ngô Thị Thu ở thị trấn Nghèn cũ (nay là xã Can Lộc, Hà Tĩnh) vẫn nhớ như in khoảnh khắc lịch sử tháng Tám năm 1945 – khi bà đọc lời hiệu triệu khởi nghĩa, giành chính quyền về tay Nhân dân.
Ngày nay nhiều nghề truyền thống đang dần mai một. Thế nhưng giữa lòng Thành Sen, tỉnh Hà Tĩnh vẫn có những con người bền bỉ giữ gìn nghề may áo dài truyền thống.
Hình ảnh về huyền thoại "Đặc công rừng Sác" - Anh hùng LLVT, liệt sỹ Trần Văn Dần, người con quê xã Đan Hải, tỉnh Hà Tĩnh đã được phục dựng nhờ các tài liệu lưu trữ tại Đại học Texas Tech - Hoa Kỳ.
Tại chương trình “Cùng Việt Nam tiến bước”, hàng nghìn cán bộ, chiến sỹ lực lượng vũ trang cùng người dân Hà Tĩnh đồng loạt sải bước với mục tiêu lan tỏa thông điệp “1 tỷ bước chân tiến vào kỷ nguyên mới”.
80 năm qua, kể từ khi đất nước giành độc lập, văn hóa luôn là mạch nguồn nuôi dưỡng tinh thần, bản sắc và sức mạnh đoàn kết của người Hà Tĩnh. Đặc biệt, từ sau công cuộc đổi mới, ngành Văn hóa Hà Tĩnh đã có bước tiến dài trong nỗ lực bảo tồn và làm tỏa sáng di sản cha ông.
Mộ và đền thờ Nguyễn Hoành Từ (phường Hà Huy Tập, tỉnh Hà Tĩnh) không chỉ là điểm đến văn hóa tâm linh mà còn là trường học lịch sử sống động cho mọi thế hệ.
Trong Cách mạng Tháng 8/1945, quân và dân Hà Tĩnh cùng cả nước vùng lên đập tan xiềng xích nô lệ, thực dân phong kiến, lập nên nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, đưa cách mạng nước ta bước sang một kỷ nguyên mới.
Những ngôi đình làng ở Hà Tĩnh không chỉ là nơi sinh hoạt văn hóa, mà còn lưu giữ những ký ức, đặc biệt trong phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh và Cách mạng tháng Tám.
Thời gian qua, nhiều di tích lịch sử - văn hóa ở Hà Tĩnh được xếp hạng các cấp đã góp phần “đánh thức” ký ức dòng tộc, làng xã, thắp lên niềm tự hào cội nguồn trong mỗi người dân.
Anh Nguyễn Văn Mạnh (SN 1985, ở phường Thành Sen, tỉnh Hà Tĩnh) khuyết một bàn tay nhưng lại có biệt tài vẽ và đắp tranh nổi. Dù mất đi đôi bàn tay nhưng việc được sống với niềm đam mê, thỏa sức tạo nên những bức tranh tường sống động, anh Mạnh cảm thấy cuộc đời mình vẫn vẹn nguyên ý nghĩa.
Hoàng Xuân Hãn là Giáo sư Toán học, kỹ sư, nhà sử học, nhà ngôn ngữ học, nhà nghiên cứu văn hóa, giáo dục nổi tiếng. Suốt cuộc đời, ông không ngừng cống hiến miệt mài cho nhiều lĩnh vực khác nhau.
Trong nhịp sống hiện đại gấp gáp, câu chuyện 6 hộ dân ở xã Đồng Lộc (Hà Tĩnh) hiến đất, mở lối đi cho người hàng xóm nghèo như một nét đẹp dung dị, ấm áp giữa đời thường.
Quá trình sắp xếp đơn vị hành chính, tên các xã, phường mới ở Hà Tĩnh được lựa chọn kỹ lưỡng, mang nhiều ý nghĩa, gắn với lịch sử, văn hóa, lợi thế địa phương và phù hợp với xu thế hội nhập, nhận được sự đồng thuận từ Nhân dân.
Từ điểm tựa là các giá trị truyền thống, gia đình ông Kiều Minh Khánh và bà Nguyễn Thị Dung ở phường Bắc Hồng Lĩnh (Hà Tĩnh) đã viết nên câu chuyện đẹp về một mái ấm gần nửa thế kỷ đong đầy yêu thương, lan tỏa giá trị sống tích cực trong cộng đồng.
Sau hơn 54 năm kể từ ngày Anh hùng LLVTND, liệt sỹ Trần Văn Dần (xã Đan Hải, Hà Tĩnh) hy sinh, mùa hè này, những kỷ vật đơn sơ, những nét bút mang khí chất của người lính đặc công rừng Sác ấy đã trở về với gia đình bằng một cách đầy bất ngờ và rất cảm động.
Từ vùng “đất chết” oằn mình trong lửa đạn chiến tranh, cựu binh Trường Sa Nguyễn Hải Đường ở thôn Hồng Sơn (xã Trường Lưu, Hà Tĩnh) đã hồi sinh, trở thành mô hình kinh tế trù phú, cho thu nhập 2 tỷ đồng/năm.
Cầu Nhe (Hà Tĩnh), kể từ 15/4/1968, không đơn thuần chỉ là một địa danh mà đã trở thành một vùng đất thiêng. Tháng Bảy, dưới chân cầu, sông vẫn thì thầm câu chuyện bi hùng một thuở cha ông...
Trong lịch sử, Hà Tĩnh từng có nhiều bậc danh nho, hiền tài và đại thần được giao trọng trách giữ chức Tế tửu (Hiệu trưởng) của Văn Miếu – Quốc Tử Giám.
Trong vô vàn câu chuyện về Ngã ba Đồng Lộc huyền thoại đã trở nên quen thuộc, ít ai biết rằng, những con ngõ, ngôi nhà ở thôn Mai Long (xã Xuân Lộc, Hà Tĩnh) là nơi từng lưu dấu bước chân, tiếng cười nói của 10 nữ liệt sỹ TNXP Tiểu đội 4, Đại đội 552 trước lúc họ đi vào bất tử.