Thanh niên xung phong Hà Tĩnh:
>> Thanh niên xung phong Hà Tĩnh: Bình dị giữa đời thường
Tháng 4/2015, ông Nguyễn Xuân Lứ được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND
Sinh ra và lớn lên ở vùng đất Xứ Nghệ, 22 tuổi, chàng thanh niên Nguyễn Xuân Lứ được tham gia vào đội rà phá bom mìn trên tuyến đường xung yếu phục vụ công tác thông tuyến cho những chuyến xe từ Bắc vào Nam. Nhanh trí, lại can trường, từ năm 1964-1969, ông Lứ được cấp trên tin tưởng, giao giữ chức vụ Đội trưởng Đội Rà phá bom mìn thuộc Phòng Giao thông huyện Can Lộc.
Đội có 15 người, trong đó có La Thị Tám, Trần Đăng Khoa… Ông còn làm việc chung với anh hùng Vương Đình Nhỏ, được phân công rà phá bom mìn, canh gác trạm barie trên tuyến đường 1A và 15A tại các huyện Can Lộc, Đức Thọ, TX Hồng Lĩnh...
5 năm làm đội trưởng rà phá bom mìn tại đoạn đường huyết mạch mà địch tập trung đánh phá, ông Lứ gặp không ít hiểm nguy. Có những lần tưởng như không còn sống sót để trở về nhưng rồi ông lại can trường đứng dậy để tiếp tục cùng lực lượng TNXP thông đường cho đoàn xe vào chi viện cho chiến trường miền Nam.
Cụm tượng đài và tháp chuông ở Ngã ba Đồng Lộc
Rót bát nước chè xanh, ông Lứ kể cho chúng tôi nghe những kỷ niệm một thời hoa lửa. “Vào ngày 8/3/1968, tại eo Truông Kén, thuộc huyện Can Lộc, có 2 đoàn xe gồm 24 chiếc đang tiến vào Nam, nhưng đến đoạn dốc này thì gặp 2 quả bom nằm ngay giữa đường. Đội rà phá bom mìn lúc đó chỉ còn một mình ông. Không thể để đoàn xe dừng lại quá lâu vì máy bay địch có thể dội bom bất cứ lúc nào, ông Lứ đã tìm cách cho nổ 2 quả bom. Thế nhưng, dù cố hết sức, cả 2 quả bom vẫn “gan lỳ” không chịu nổ. Khi đoàn xe tiến lại gần, ông liền lột bỏ các kim loại trong người và dùng đòn bẩy đẩy 2 quả bom xuống hố sâu để đoàn xe đi qua an toàn. Một chiếc xe dừng lại, 2 người trên xe bế thốc ông lên, chở đi gặp bác Đạt - Chủ tịch tỉnh để tuyên dương. Sau này, tôi mới biết một trong 2 người bế tôi lên xe là đồng chí Phan Trọng Tuệ - Bộ trưởng Bộ Giao thông lúc bấy giờ”.
Vào những ngày đầu tháng 6/1968, đế quốc Mỹ liên tiếp đánh phá với lượng bom lên đến hàng trăm quả mỗi ngày, mục đích làm hỏng tuyến đường 15A để cắt đứt sự chi viện của miền Bắc dành cho miền Nam. Bám đường ngày đêm, có những lúc ông tưởng chừng thần chết đã gọi tên mình. “Hôm đó, địch dội xuống Ngã ba Đồng Lộc hàng trăm quả bom, tôi và đồng chí Nhỏ đã kịp rà phá hết toàn bộ số bom nổ chậm nằm trên tuyến đường. Tuy nhiên, có 3 quả bom lại rơi tại cầu Tối và chìm dưới dòng nước sâu. Tôi và đồng chí Nhỏ đã lặn xuống xem xét thì biết là bom từ trường. Do bom nằm quá sâu nên tôi đã tập trung lượng nam châm lớn, rồi lặn xuống định vị đúng chỗ từng quả. Trong lúc đang định vị, một quả bom phát nổ, đẩy tôi bay lên vệ đường” - ông Lứ nhớ lại lần suýt chết cùng đồng đội.
Sau ngày thống nhất đất nước, ông Lứ về công tác tại Phòng Giao thông huyện Can Lộc và đã vinh dự nhận được rất nhiều danh hiệu như: lao động tiên tiến, chiến sĩ thi đua, Huân chương Chiến công hạng Nhì, Ba; bằng khen của Chính phủ và Trung ương Đoàn thanh niên. Với những thành tích đáng tự hào, tháng 4/2015, ông được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.
