Nhà thơ Lê Thành Nghị và nỗi niềm xứ sở

(Baohatinh.vn) - Tôi mất mẹ từ khi còn quá bé. Đó cũng là lý do tôi hay đọc thơ viết về mẹ của các nhà thơ kim cổ đông tây, trong và ngoài nước. Trên giá sách của tôi có tập thơ “Mẹ” do NXB Văn hóa Thông tin xuất bản cách đây hơn 20 năm. Thi thoảng tôi lại mở ra xem.

Có lẽ không có nhà thơ nào không viết về mẹ, nhà thơ đồng hương của tôi - Lê Thành Nghị không phải là cá biệt. Trong “Lê Thành Nghị tuyển tập”, xuất bản năm 2020 có nhiều bài thơ về quê hương, người thân, trong đó có mẹ.

Nhà thơ Lê Thành Nghị và nỗi niềm xứ sở

Trong thơ Lê Thành Nghị, hình ảnh mẹ rất ấm áp và xúc động. Ảnh Internet

“Trong mưa nhớ mẹ”, “Mẹ trên cao”, “Chào mẹ”, “Về quê” là bốn bài thơ về mẹ ông viết trong quãng thời gian 10 năm đầu của thế kỷ XXI, được ông chọn vào tuyển tập. Đọc thơ, biết Lê Thành Nghị không còn mẹ, hình như mẹ ông cũng mất từ lâu.

“Sớm muộn rồi ai cũng sẽ trở về với mẹ/ Cho dù mẹ ta ra đi khi còn rất trẻ/ Người mang theo những mùa tóc xanh vào biếc cỏ/ Làm tàn nhạt bao nhiêu mùa hoa ở trong vườn”. Dẫu bà đi xa, nhưng ông luôn nhận ra mẹ bên mình: “Người vẫn đứng chờ ta ở cuối con đường/ Khóc thầm lúc ta vấp ngã/ Người thường đêm ngồi yên lặng bên giường/ Mỗi lần đau, đêm dài ta chẳng ngủ/ Trong hiếm hoi niềm vui, thường nhật nỗi buồn/ Ta gọi mẹ và vượt dốc dễ dàng hơn”.

Bài này ông viết năm 2002, khi nhà thơ ngoài 50 tuổi. Ở tuổi “tri thiên mệnh”, ông nhận ra vô vi. Nhà thơ an yên, thư thái, thiền và tĩnh lặng trong lẽ tự nhiên.

“Sớm muộn rồi con cũng về với mẹ

Hoàng tử bé con của mẹ ngày nào

Thôi kệ những thành bại, sang hèn,

buồn vui, sướng khổ

Ta sẽ bay như mẹ giữa mây cao”

(Mẹ trên cao)

...

"Xin chào mẹ! Đến ngày con biết sống

Là đến ngày tóc đã hóa màu tro

Xin chào mẹ! Đêm đã dần về sáng

Thêm một đêm không mẹ lại sắp qua”

(Chào mẹ)

Nhà thơ Lê Thành Nghị sinh ra và lớn lên ở xã Tân Lộc, huyện Lộc Hà. Những năm cuối thập niên 60 của thế kỷ trước, ông ra Hà Nội học. Đầu năm 1972, nhà thơ Lê Thành Nghị nhập ngũ khi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước vào giai đoạn quyết liệt. Hoàn thành nhiệm vụ, ông trở về đầu quân cho Tạp chí Văn nghệ Quân đội.

Nhà thơ Lê Thành Nghị và nỗi niềm xứ sở

Chân dung nhà thơ Lê Thành Nghị. Ảnh Internet

Ông cũng đã từng được Nhà nước, quân đội cử sang Liên Xô (cũ) nghiên cứu sinh. Dù đi đâu, hình bóng mẹ luôn trong trái tim nhà thơ. “Không phải chỉ có một người trót một lần lơ đãng trong mưa/ Tôi cũng đã bao ngày mưa giăng nhớ mẹ/ Nỗi nhớ dâng trên mái phố mái nhà/ muốn về nơi buồn trông cửa bể/ Chỗ mẹ ngồi nhớ những đứa con xa” (Trong mưa nhớ mẹ).

Đúng là “Trên thế gian này người tuyệt vời thật nhiều nhưng tuyệt vời nhất là mẹ của con” (Lời bài hát Nga). Trái tim mẹ luôn là chốn bình an nhất của mọi đứa con, là sức mạnh để mỗi đứa con bước qua “mưa gió cuộc đời”.

Nhà thơ Lê Thành Nghị và nỗi niềm xứ sở

Cùng với mẹ, hình bóng quê hương cũng luôn ngập tràn trong thơ Lê Thành Nghị.

Đọc thơ Lê Thành Nghị, biết ông nặng lòng với đất nước, quê hương, rưng rưng nỗi niềm xứ sở. Trong 192 bài thơ, được ông chọn vào “Lê Thành Nghị tuyển tập” có 15 bài ông viết về quê hương Hà Tĩnh. Đó là “Chợ huyện”, “Mưa qua Truông Vùn”, “Mùa hoa xoan”, “Sông Nghèn gặp lại”, “Rượu quê”, “Miền đất quê hương”, “Trăng Tiên Điền”, “Thị trấn có con đường nhỏ”, “Về thăm quê”, “Về lại Tiên Điền”, “Nhớ Hương Sơn”, “Sau lưng là Hồng Lĩnh”, “Vô thức Ngã ba Đồng Lộc”, “Miền cỏ dại”, “Về quê”. Tất nhiên, hình ảnh quê hương còn nồng nàn trong nhiều bài thơ khác trong tuyển tập.

“Ôi quê hương! Chỉ có thể quỳ trước quê hương/ Như quỳ trước những gì tinh túy nhất!” (Rượu quê). Ông tự hào về nơi chôn nhau, cắt rốn: “Làng tôi làng Kim Chùy/ Tựa lưng vào Hồng Lĩnh” (Sau lưng là Hồng Lĩnh); tự hào về Hà Tĩnh, về miền Trung, dẫu trải những ngày gian khó: “Miền Trung quê anh cát bay trong sữa mẹ/ Nên những hạt cát lớn lên biết yêu mẹ vô cùng/ Không có miền đất nào gian khó như miền Trung/ Vì thế, sông núi ở đây lãng mạn vô vùng” (Bên hồ sen I).

Mẹ và quê hương trong thơ Lê Thành Nghị với tư cách nhân vật thi ca hòa làm một. Về quê cũng là về với mẹ và ngược lại. “Con đường bóng mẹ liêu xiêu/ Bao nhiêu thương nhớ, bao nhiêu đợi chờ?” (Về quê).

“Tứ thơ tha thiết nhất trong thơ Lê Thành Nghị có lẽ là tứ thơ về quê nhà” (Hoa Diệu Thúy). Có thể nói, quê hương, nơi có mẹ và tuổi thơ đã trở thành “căn cước” trong tâm hồn thơ tài hoa Lê Thành Nghị.

Chủ đề Đất và người Hà Tĩnh

Đọc thêm

Vốn cổ quê hương trong tình yêu của các ca sĩ trẻ

Vốn cổ quê hương trong tình yêu của các ca sĩ trẻ

Không phải ngẫu nhiên mà Hà Tĩnh là quê hương của nhiều ca sĩ thành danh trong dòng nhạc dân gian. Nhiều giọng ca người Hà Tĩnh chia sẻ, từ nhỏ họ đã được nuôi dưỡng tình yêu với nghệ thuật truyền thống thông qua những câu hò, điệu ví. Chất dân ca cứ thế ngấm dần vào giọng nói, tiếng hát một cách tự nhiên như hơi thở.
Dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh - “ngọc quý” của muôn đời

Dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh - “ngọc quý” của muôn đời

Trong kho tàng di sản văn hóa quý giá của miền quê xứ Nghệ, dân ca ví, giặm là những “hạt ngọc’’ lấp lánh. Bằng tâm hồn đẹp đẽ, phong phú, bằng tình yêu sâu sắc và mãnh liệt với di sản của cha ông, những thế hệ cư dân Nghệ An, Hà Tĩnh đã làm lung linh, tỏa sáng những viên ngọc quý ấy.
Xem nghệ nhân trình diễn di sản văn hóa được UNESCO ghi danh

Xem nghệ nhân trình diễn di sản văn hóa được UNESCO ghi danh

Tại các gian hàng trưng bày và trình diễn di sản văn hóa được UNESCO ghi danh trong khuôn khổ Festival “Về miền ví, giặm – Kết nối tinh hoa di sản” được tổ chức tại Hà Tĩnh, du khách sẽ có cơ hội khám phá những dấu ấn văn hóa của các vùng miền trong nước.
Cuốn biên niên sử của cộng đồng người Xứ Nghệ

Cuốn biên niên sử của cộng đồng người Xứ Nghệ

Dân ca ví, giặm là một bộ phận chủ đạo trong kho tàng thơ ca trữ tình dân gian do cộng đồng người Việt ở 2 tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh sáng tạo nên trong quá trình lao động sản xuất và sinh hoạt cộng đồng.
Nơi tỏa sáng các di sản văn hóa phi vật thể Việt Nam

Nơi tỏa sáng các di sản văn hóa phi vật thể Việt Nam

Festival “Về miền ví, giặm - Kết nối tinh hoa di sản” năm 2024, tại Hà Tĩnh không chỉ là nơi trình diễn di sản xứ Nghệ mà còn là không gian để các di sản văn hóa phi vật thể từ mọi miền đất nước hội tụ tỏa sáng.
Tiếng búa ghi danh nâng tầm ví, giặm

Tiếng búa ghi danh nâng tầm ví, giặm

Giây phút tiếng búa của Chủ tịch Ủy ban Liên chính phủ Công ước UNESCO về bảo vệ di sản phi vật thể vang lên, ghi danh dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại 10 năm trước, vẫn còn đọng mãi trong tôi những cảm xúc dâng trào.
Yêu câu ví, giặm quê mình

Yêu câu ví, giặm quê mình

Trước ngày “khai hội” kỷ niệm 10 năm dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh được UNESCO ghi danh là “Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại” (2014-2024), những người con quê hương Nghệ An - Hà Tĩnh đã mang câu ví, giặm ngọt ngào đến với muôn phương không khỏi bồi hồi, xao xuyến…
“Quả ngọt” mùa giá rét

“Quả ngọt” mùa giá rét

Khi không khí lạnh tràn về, những vườn quả đã ủ hương lên mật, ruộng nương, hạt tí tách nẩy mầm, cũng là lúc người nông dân Hà Tĩnh chộn rộn chờ đón những mùa đông ấm áp, đủ đầy.
Cô giáo say mê dân ca ví, giặm

Cô giáo say mê dân ca ví, giặm

Nhiều năm qua, cô Phan Thị Thùy Diễm (Tổng phụ trách Đội Trường THCS Thành Mỹ, huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh) đã không ngừng truyền dạy làn điệu dân ca cho các thế hệ học sinh.