Xe lắp ráp và nhập khẩu - cuộc đua không cân sức tại Việt Nam

Nghị định 116 hay những hàng rào để hạn chế xe nhập khẩu không đủ để khiến xe lắp ráp có lợi thế tuyệt đối trong cuộc đua doanh số.

Xe lắp ráp và nhập khẩu - cuộc đua không cân sức tại Việt Nam

Nghị định 116 ban hành tháng 10/2017 yêu cầu xe nhập khẩu phải có Giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại (VTA) do nước ngoài cấp mới có thể thông quan. Hồ sơ này được các hãng và chính phủ các nước xuất khẩu xe sang Việt Nam đều kêu khó, vì trước đây chưa từng có. VAMA kiến nghị thay đổi tới 4 lần lên Chính phủ vẫn không hiệu quả.

Tháng 1, Toyota, Honda Nhật Bản cho biết tạm ngừng xuất khẩu xe sang Việt Nam vì không chuẩn bị được hồ sơ như yêu cầu. Các hãng châu Âu cũng không ngoại lệ, cho rằng "chưa từng có trong lịch sử". Xe nhập khẩu vắng bóng, thị trường dành lại cho xe lắp ráp.

Xe lắp ráp chưa thể tận dụng Nghị định 116

Các chuyên gia chính sách cho biết, Nghị định 116 với những yêu cầu chặt chẽ trực tiếp làm khó xe nhập khẩu, tức mở toang cánh cửa cho xe lắp ráp. Về lý thuyết, nhu cầu mua xe của khách hàng sẽ tăng mạnh trong 2018 khi thuế nhập khẩu từ ASEAN về 0%, nhưng nay nguồn hàng bị cắt, nếu xe lắp ráp đặt được mức giá hợp lý, thì lớp khách hàng đó sẽ chuyển từ nhập khẩu sang lắp ráp.

Xe lắp ráp và nhập khẩu - cuộc đua không cân sức tại Việt Nam

Mức tăng xe lắp ráp ít hơn mức giảm xe nhập khẩu.

Thực tế lại khác. Ngay cả khi không có hàng, xe nhập khẩu vẫn là một đối trọng lớn với xe lắp ráp. Các con số bán hàng đến hết tháng 5 đã cho thấy lượng giảm xe nhập khẩu gấp đôi lượng tăng xe lắp ráp, tức nếu không có xe nhập khẩu, chưa hẳn khách hàng đã mua xe lắp ráp.

Hết tháng 5, doanh số ngành ôtô Việt đạt gần 104.000 xe, giảm 6% so với cùng kỳ năm ngoái. Xe lắp ráp đạt hơn 87.400 xe, tăng 10% (khoảng 8.000 xe), trong khi xe nhập khẩu là 16.300 xe, giảm 50% (tức 16.300 xe). Lượng xe nhập khẩu giảm nhiều hơn gấp đôi so với lượng xe lắp ráp tăng kéo cả thị trường sụt giảm. Gần nửa năm 2018, những tác động của Nghị định 116 hạn chế xe nhập khẩu chưa khiến mảng lắp ráp tăng trưởng ấn tượng mà chỉ khiến thị trường thêm ảm đạm.

Sếp bán hàng của một hãng xe Nhật cho biết, có nhiều nguyên nhân khiến xe lắp ráp vẫn chưa thể bù vào khoảng trống mà xe nhập khẩu để lại. Những yếu tố lớn nhất là tâm lý khách hàng, danh mục sản phẩm không tương ứng và năng lực sản xuất hạn chế.

Tâm lý chung của phần đông khách Việt là xe nhập khẩu có chất lượng tốt hơn xe lắp ráp. Có những khách chờ hơn nửa năm, thậm chí tăng giá vài lần, mua thêm phụ kiện vẫn chấp nhận để có mẫu xe nhập khẩu mong muốn. Bên cạnh đó, nhiều mẫu xe nhập khẩu chưa có đối thủ là xe lắp ráp, nên khi thiếu xe nhập, xe lắp cũng không thể chiếm thị phần, tiêu biểu là dòng bán tải, cả 7 mẫu trên thị trường đều nhập.

Ngoài ra, khi khách hàng có nhu cầu chuyển từ xe nhập khẩu sang xe lắp ráp vẫn phải chờ đợi vì nhà máy không kịp sản xuất. CX-5 đầu 2018 được đặt hàng tăng mạnh, nhưng khách vẫn phải chờ tới 2 tháng để có xe như ý, nếu không phải chọn những màu hoặc phiên bản ít được quan tâm hơn. Một số mẫu xe mới được đưa vào sản xuất như Mitsubishi Outlander, Hyundai Tucson chưa tạo nhiều khác biệt.

Nỗi lo xe nhập khẩu quay trở lại

Ngay khi các dòng lắp ráp chưa kịp làm gì nhiều để lấn át đối thủ, nỗi lo khác đã quay trở lại, xe nhập khẩu sắp về nước. Các hãng dần lo được giấy VTA để hoàn thành bộ hồ sơ thông quan, "hàng rào 116" không kín để bít hết cửa. Áp lực này khiến đại lý các hãng có xe lắp ráp đồng loạt giảm giá vào cuối quý 2. Chevrolet giảm 30-60 triệu, Toyota giảm 20-40 triệu, Ford giảm 20-35 triệu.

Xe lắp ráp và nhập khẩu - cuộc đua không cân sức tại Việt Nam

Lô CR-V về cảng hồi tháng 3. Ảnh: Lương Dũng.

"Sau cơn khát chờ đợi, nhu cầu sẽ ồ ạt đổ vào xe nhập khẩu khi có hàng, xe lắp ráp phải giảm giá để tạo lợi thế vớt khách, nếu không sẽ gặp khó", sếp bán hàng tại đại lý một hãng xe Nhật cho biết. Khi không có được niềm tin về chất lượng cao như xe nhập khẩu, giảm giá là "vũ khí" duy nhất để xe lắp ráp chiến thắng trong cuộc đua doanh số.

Ở chiều ngược lại, xe nhập khẩu lại tăng giá như Honda CR-V tăng 10 triệu, Ford Ranger phải lắp thêm 100 triệu phụ kiện mới có hàng. Fortuner sẽ bán ra từ tháng 8, tăng gần 50 triệu. Các hãng xe nhập từ ASEAN cho biết khoảng tháng 7, chậm nhất tháng 9, xe nhập sẽ ồ ạt trở lại.

Ở phân khúc xe sang, Mercedes đang có lợi thế hơn hẳn vì lắp ráp trong nước, sẵn hàng. Nhưng các đối thủ cũng đang rục rịch đưa xe về như BMW, Audi, Lexus. Khi đó, thị phần sẽ bị chia sẻ. Chia sẻ từ các hãng, xe đã nằm ở cảng, những vướng mắc trong thủ tục thông quan nhiều khả năng sẽ được giải quyết vào quý cuối năm.

"Chính sách nửa vời"

Vài ngày trước, truyền thông cho biết TP HCM hy vọng thu thêm 4.000 tỷ đồng từ việc nhập khẩu xe sang vào những tháng cuối năm, bù lại nguồn hụt giảm ngân sách 5.400 tỷ từ đầu năm. Nguyên nhân khiến cho ngân sách sụt giảm là bởi thuế nhập khẩu từ ASEAN giảm xuống 0% so với 30% năm ngoái, cùng đó là Nghị định 116 hạn chế số lượng xe về nước.

Những tác động của văn bản này sau nửa năm chưa khiến thị trường đi vào guồng với sự phân tách rõ ràng giữa lắp ráp và nhập khẩu, ngược lại đang gây xáo trộn cho cả thị trường và những yếu tố vĩ mô. Nghị định 116 phát huy tác dụng trì hoãn thời gian xe nhập khẩu về nước, còn xe lắp ráp vẫn tận dụng được lợi thế.

Bên cạnh Nghị định 116 khiến xe nhập khẩu chậm về nước, xe lắp ráp còn được hưởng lợi từ Nghị định 125, miễn thuế nhập khẩu linh kiện. Hyundai Thành Công, Trường Hải lắp ráp số lượng lớn hưởng lợi chính. Bên cạnh đó, các mẫu xe đạt số lượng lớn của các hãng liên doanh như Toyota Vios, Honda City cũng sẽ được nằm trong diện ưu đãi.

Xe lắp ráp và nhập khẩu - cuộc đua không cân sức tại Việt Nam

Các hãng xe lắp ráp muốn được ưu đãi nhiều hơn nữa.

Nhưng chừng ấy là chưa đủ, ông Lê Ngọc Đức, Tổng Giám đốc Hyundai Thành Công từng cho rằng phải có thêm nhiều ưu đãi nữa cho xe lắp ráp, bởi nếu chỉ có Nghị định 125 sẽ là ưu đãi nửa vời. Ông cho rằng, xe sản xuất ở những nước khác có mạng lưới công nghiệp phụ trợ phát triển thì thuế linh kiện cũng gần như bằng 0, vậy nếu chỉ ưu đãi cho xe lắp ráp thuế linh kiện là chưa đủ để tạo sức cạnh tranh.

Một trong những ưu đãi mà các hãng xe lắp ráp đang hướng tới là miễn thuế Tiêu thụ đặc biệt cho phần giá trị tạo ra ở trong nước. Nếu đề xuất này trở thành hiện thực, xe lắp ráp sẽ giảm giá mạnh, thêm nhiều khó khăn cho xe nhập khẩu.

Các chuyên gia cho rằng, sự xuất hiện của các chính sách mới nhằm mục tiêu khuyến khích lắp ráp trong nước chưa thực sự ăn khớp. "Hạn chế xe nhập khẩu cũng là xu hướng ở nhiều thị trường trên thế giới, nhưng để tạo môi trường thuận lợi cho các hãng, cần có thời gian chuẩn bị", chuyên gia chiến lược một hãng phát biểu. Vị này lấy ví dụ, nếu các công ty có khoảng thời gian nửa năm để chuyển đổi thì sẽ chủ động hơn, không gây xáo trộn nguồn cung và thị trường trong nước.

Vị này phân tích thêm, thị trường Việt Nam tiềm năng bậc nhất trong khu vực Đông Nam Á, nếu không muốn từ bỏ, các hãng xe sẽ phải điều tiết kế hoạch sản xuất, kinh doanh cho phù hợp với định hướng của mỗi chính phủ, nhưng hai thứ cần có là sự ổn định theo thời gian và tính nhất quán giữa các chính sách ban hành.

Với khách hàng, những chính sách, chiến lược đôi khi là thứ không cần phải hiểu. Giá xe có giảm mới là điều mà phần đông đang trông ngóng. Hiện đã nửa năm 2018, và giá ôtô tại Việt Nam vẫn không khác nhiều so với 2017.

Theo Đức Huy/VnExpress

Đọc thêm

Toyota hé lộ mẫu xe siêu sang mới

Toyota hé lộ mẫu xe siêu sang mới

Century - dòng xe biểu tượng sang trọng của Toyota sắp bước vào chương tiếp theo sau khi hãng hé lộ hình ảnh về một mẫu coupe hai cửa hoàn toàn mới.
Đề xuất mức phí sát hạch lái xe mới

Đề xuất mức phí sát hạch lái xe mới

Bộ Tài chính đang dự thảo Thông tư quy định mức thu, chế độ thu, nộp phí sát hạch lái xe; lệ phí cấp bằng, chứng chỉ được hoạt động trên các loại phương tiện và lệ phí đăng ký, cấp biển xe máy chuyên dùng.
Ô tô ngập bùn đất xử lý thế nào?

Ô tô ngập bùn đất xử lý thế nào?

Đợt lũ tại các tỉnh miền Bắc vừa qua khiến hàng ngàn xe ô tô ngập trong bùn đất. Lúc này, điều được nhiều chủ xe quan tâm là xử lý thế nào với những chiếc ô tô này để không “hỏng thêm”.
Bộ ba lợi thế đưa Limo Green thành át chủ bài “càn quét” phân khúc xe dịch vụ

Bộ ba lợi thế đưa Limo Green thành át chủ bài “càn quét” phân khúc xe dịch vụ

Mới bắt đầu lăn bánh thương mại hơn 2 tháng nhưng Limo Green đã nhanh chóng trở thành mẫu ô tô hút khách bậc nhất phân khúc xe dịch vụ. Với những lợi thế vượt trội về chi phí, không gian, vận hành và hậu mãi, mẫu MPV 7 chỗ này được xem là đối tác “trời sinh một cặp” cho các tài xế công nghệ.
Nissan hé lộ mẫu SUV mới, cạnh tranh Creta và Seltos

Nissan hé lộ mẫu SUV mới, cạnh tranh Creta và Seltos

Nissan vừa chính thức hé lộ mẫu SUV hoàn toàn mới mang tên Tekton, dự kiến ra mắt tại thị trường Ấn Độ vào đầu năm 2026. Đây sẽ là đối thủ cạnh tranh với Hyundai Creta, Kia Seltos, Toyota Urban Cruiser Hyryder, Skoda Kushaq, Honda Elevate.
Tầm quan trọng của áp suất lốp

Tầm quan trọng của áp suất lốp

Áp suất lốp đúng chuẩn là yếu tố cốt lõi nhưng nhiều người lại bỏ qua. Kiểm tra và duy trì áp suất lốp đúng giúp bạn lái xe an toàn, tiết kiệm và bền bỉ hơn.
Vì sao sedan cỡ D ngày càng khó bán tại Việt Nam?

Vì sao sedan cỡ D ngày càng khó bán tại Việt Nam?

Đại lý không còn xe, doanh số về không ở 4 kỳ báo cáo liên tiếp, Mazda6 gần như sẽ là cái tên tiếp theo sau bán tải Mazda BT-50 bị dừng bán ở Việt Nam. Phân khúc sedan cỡ D sắp tới sẽ ra sao?
Chọn lốp phù hợp với từng loại xe

Chọn lốp phù hợp với từng loại xe

Lốp xe là bộ phận duy nhất tiếp xúc với mặt đường, ảnh hưởng trực tiếp đến độ an toàn, khả năng vận hành và mức tiêu hao nhiên liệu. Mỗi loại xe có đặc thù riêng nên không thể dùng chung một loại lốp.
Lái xe an toàn trong vùng ngập: Cách nào đúng?

Lái xe an toàn trong vùng ngập: Cách nào đúng?

Trong mùa mưa bão, việc ô tô buộc phải đi qua những đoạn đường ngập sâu là tình huống nhiều tài xế khó tránh. Bên cạnh cách đi tiến chậm rãi, gần đây lan truyền một “mẹo” gây tranh cãi: Lùi xe qua vùng ngập nước để tránh thủy kích?
Dấu hiệu nhận biết lốp ô tô thiếu hơi

Dấu hiệu nhận biết lốp ô tô thiếu hơi

Dù giúp giảm lực cản lăn và tiết kiệm nhiên liệu hơn nhưng các nhà sản xuất ô tô không khuyến nghị mức áp suất lốp cao nhất, mà lại đưa ra con số trung bình thấp hơn.