Để giúp người dân tránh được “vết xe đổ” do bán hàng đa cấp gây ra, đầu tháng 9 vừa qua, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 41/2016/QĐ-UBND huy động sự vào cuộc từ các đơn vị liên quan nhằm siết chặt quản lý hình thức kinh doanh nhiều điều tiếng này.
Cơ sở Hoàng Giang Phúc (số 152, Xuân Diệu, phường Nguyễn Du, TP Hà Tĩnh) hoạt động khi không có văn bản xác nhận thông báo bán hàng đa cấp của Sở Công thương cấp. (Trong ảnh là hàng chục người dân tụ tập đòi tiền cơ sở đa cấp Hoàng Giang Phúc vào tháng 4/2016)
Nhiều dấu hiệu vi phạm
Theo báo cáo của Sở Công thương, đến nay, có 32 doanh nghiệp (DN) gửi thông báo hoạt động bán hàng đa cấp. Trong đó, 20 DN đã được Cục Quản lý cạnh tranh - Bộ Công thương cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động kèm theo danh mục hàng hóa kinh doanh theo phương thức đa cấp. Nhưng qua kiểm tra thực tế, chỉ có 5 DN đang hoạt động (với 10 cơ sở thuộc mạng lưới); 27 DN đã thông báo cho Sở Công thương, nhưng đang trong quá trình tìm hiểu để mở rộng thị trường, chưa tổ chức hoạt động.
“Qua kiểm tra về bán hàng đa cấp của đoàn kiểm tra liên ngành trên địa bàn cho thấy, các DN chưa thành lập, đăng ký văn phòng trụ sở chính tại Hà Tĩnh mà chủ yếu là hoạt động của mạng lưới nhân viên mở cơ sở kinh doanh bán hàng đa cấp dưới hình thức hộ kinh doanh cá thể. Cách thức hoạt động của các cơ sở chủ yếu là ký hợp đồng bán hàng chiết khấu, bán hàng đa cấp và ủy quyền trả thưởng của công ty thông qua nhân viên kinh doanh. Đặc biệt, có đến hơn 95% hàng hóa nhập khẩu từ các nước: Đài Loan, Trung Quốc, Hồng Kông, Mỹ, Hàn Quốc..., chưa đến 5% là sản phẩm sản xuất tại Việt Nam và theo khảo sát, so sánh thì giá sản phẩm được đăng ký chênh lệch rất lớn so với giá thị trường. Vì vậy, kết thúc đợt kiểm tra, 10/10 cơ sở bán hàng đa cấp đã bị đình chỉ do chưa đủ điều kiện hoạt động”, ông Nguyễn Văn Dũng - Phó Giám đốc Sở Công thương, Trưởng đoàn kiểm tra cho biết.
Bằng nghiệp vụ chuyên môn, đoàn kiểm tra liên ngành đã vạch trần nhiều dấu hiệu sai phạm của 10 cơ sở bán hàng đa cấp trên địa bàn. Theo đó, tại cơ sở Hoàng Giang Phúc (thuộc mạng lưới của Công ty TNHH Thiên Ngọc Minh Uy) chỉ có giấy đăng ký kinh doanh do UBND thành phố cấp trong khi chưa có văn bản xác nhận tiếp nhận hồ sơ thông báo của Sở Công thương Hà Tĩnh cấp cho Công ty TNHH Thiên Ngọc Minh Uy. Qua kiểm tra đã phát hiện một số sản phẩm có giấy chứng nhận hợp quy không trùng với tem dán trên sản phẩm.
Cơ sở hoạt động bán hàng đa cấp do bà Lê Thị Hương thuộc mạng lưới Công ty CP Liên minh tiêu dùng Việt Nam (khối 7, thị trấn Phố Châu, Hương Sơn) cũng bị phát hiện chưa có giấy xác nhận bán hàng đa cấp của Sở Công thương Hà Tĩnh cấp cho Công ty CP Liên minh tiêu dùng Việt Nam. Căn cứ kết quả kiểm tra, đoàn đã xử phạt hành chính về hành vi kinh doanh hàng nhập lậu 45 triệu đồng; tịch thu 63 hộp viên nang dầu cá và mỹ phẩm do nước ngoài sản xuất có giá trị gần 300 triệu đồng...
Theo đánh giá của đoàn kiểm tra, tình hình hoạt động bán hàng đa cấp của các tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh rất phức tạp, ngoài một số cơ sở có hoạt động tại địa điểm cố định, nhiều cơ sở chưa đăng ký điểm cố định vẫn lét lút biến tướng hoạt động bằng hình thức khác nên rất khó quản lý. “Chân rết” của nhiều công ty bán hàng đa cấp tham gia giới thiệu, bán sản phẩm cho người tiêu dùng chủ yếu đến nhà của người thân, quen thăm hỏi, giao hữu kết hợp với bán, giới thiệu sản phẩm và lôi kéo tham gia vào mạng lưới, chứ không có điểm trưng bày, giới thiệu sản phẩm cố định nên lực lượng chức năng khó phát hiện...
Tăng cường phối hợp kiểm tra, giám sát
Đi tìm lời giải cho việc nhiều gia đình khuynh gia bại sản vì đa cấp biến tướng, ngoài nguyên nhân là hình thức bán hàng đa cấp ngày càng hoạt động tinh vi cộng với tâm lý muốn làm giàu nhanh và sự thiếu hiểu biết của người dân thì “lỗ hổng” trong công tác quản lý từ cấp tỉnh đến cơ sở đã tạo kẽ hở cho các DN hoạt động bán hàng đa cấp xâm nhập vào cuộc sống người dân. Nhằm tăng cường quản lý lĩnh vực kinh doanh này, ngày 12/9/2016, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 41/QĐ-UBND về quy chế phối hợp quản lý nhà nước về hoạt động bán hàng đa cấp trên địa bàn tỉnh.
Theo đó, tùy chức năng, nhiệm vụ và phân cấp quản lý, các sở, ban, ngành cấp tỉnh và UBND cấp huyện, xã, cơ quan, đơn vị, cá nhân liên quan có trách nhiệm tổ chức thực hiện quản lý nhà nước về hoạt động bán hàng đa cấp trong phạm vi ngành, lĩnh vực, địa phương mình phụ trách; chủ động phối hợp với cơ quan, đơn vị liên quan để đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ trong chỉ đạo, điều hành thực hiện giữa các cơ quan quản lý nhà nước của tỉnh.
Phó Giám đốc Sở Công thương Nguyễn Văn Dũng cho biết: “Là cơ quan đầu mối, sở sẽ chủ trì phối hợp các cơ quan liên quan trong công tác quản lý nhà nước về hoạt động bán hàng đa cấp trên địa bàn tỉnh theo quy định pháp luật; hướng dẫn, đôn đốc DN, người tham gia hoạt động bán hàng đa cấp tuân thủ các quy định của pháp luật. Đặc biệt, sở sẽ tăng cường giám sát, kiểm tra việc cấp các hồ sơ thủ tục theo quy định và phối hợp kiểm tra, giám sát quá trình tổ chức bán hàng đa cấp của các cơ sở. Ngoài ra, khi tiếp nhận các thông tin có dấu hiệu vi phạm pháp luật về hoạt động bán hàng đa cấp có liên quan trực tiếp đến chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị thì Sở Công thương thông tin đến các cơ quan liên quan để chủ động xác minh, điều tra, kiểm tra và xử lý vi phạm theo thẩm quyền hoặc chuyển các cơ quan có thẩm quyền xử lý vi phạm theo quy định...”.
Đặc biệt, Quyết định số 41 đã “trao quyền” cho UBND các xã, phường, thị trấn trong việc theo dõi, quản lý thông tin các tổ chức, cá nhân hoạt động liên quan đến bán hàng đa cấp trên địa bàn; chủ động kiểm tra các giấy tờ, hồ sơ pháp lý liên quan của tổ chức, cá nhân bán hàng đa cấp, trường hợp có dấu hiệu vi phạm phải báo UBND cấp huyện, Sở Công thương, Công an tỉnh và các cơ quan liên quan để kiểm tra, xử lý...
Được biết, hệ thống “đường dây nóng” và đầu mối tiếp nhận xử lý thông tin liên quan đến hoạt động bán hàng đa cấp từ cấp sở, ban, ngành cấp tỉnh đến tổ chức đoàn thể cấp thôn, xóm sắp được xây dựng sẽ là công cụ đắc lực để các cơ quan quản lý cũng như bà con nhân dân tăng cường tính tương tác trong việc giám sát hình thức kinh doanh này.
