Đã thành thông lệ, khoảng cuối tháng Giêng, vợ chồng anh Nguyễn Xuân Hùng và chị Phạm Thị Thanh ở thôn Hương Đồng, xã Lộc Yên lại tất bật ra vườn, hái hoa, rắc phấn…
Anh Hùng chia sẻ: “Với diện tích 4 sào, hơn 120 cây, trồng bưởi Phúc Trạch là một trong những nguồn thu nhập chính của gia đình. Khi bưởi nở hoa, chúng tôi sẽ sắp xếp việc đồng áng để ưu tiên cho việc thụ phấn bổ sung, bởi nếu không hỗ trợ thụ phấn thì cây bưởi có tỷ lệ đậu quả rất thấp. Do đó, hơn nửa tháng nay, hằng ngày, chúng tôi tìm hoa bưởi chua để lấy phấn, gieo duyên cho bưởi Phúc Trạch.
Ở địa phương, cây bưởi Phúc Trạch được chia làm 2 loại, trong đó: bưởi đường là cây chính, trồng bằng cách chiết hoặc ghép từ cây giống, còn bưởi chua là cây phụ, trồng bằng cách gieo hạt với mục đích để lấy hoa, thụ phấn cho cây bưởi đường. Ngoài ra, hiện nay, chúng tôi cũng lấy phấn các loại hoa bưởi khác như: bưởi diễn, bưởi da xanh… để thụ phấn chéo với bưởi Phúc Trạch nên cũng khá hiệu quả”.
Cũng đang cao điểm tách hoa, chấm phấn, gieo duyên cho bưởi, chị Nguyễn Thị Minh ở thôn 6, xã Hương Thủy cho hay: năm nay, hoa bưởi nở đẹp, đúng lịch nhưng thời tiết không thuận lợi do mưa nhiều và ẩm. Khi có mưa, việc thụ phấn bị gián đoạn còn tiết trời ẩm phát sinh nhiều loại sâu bệnh phá hoại, ảnh hưởng đến quá trình đậu quả của cây. Thực tế cũng đã xuất hiện một số loài nấm, sâu nhớt, bọ cánh cứng, sâu róm... trên các vườn bưởi ở địa phương.
Bưởi Phúc Trạch là sản phẩm đặc sản đặc hữu, đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) cấp giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý trên địa bàn huyện Hương Khê, đồng thời đây là 1 trong 39 chỉ dẫn địa lý của Việt Nam đã được EU cam kết bảo hộ từ ngày 1/8/2020. Bưởi Phúc Trạch cũng được Bộ NN&PTNT đưa vào danh sách cây quý hiếm, cấm xuất khẩu giống.
Toàn huyện Hương Khê hiện có 2.768 ha trồng bưởi Phúc Trạch, trong đó 1.906 ha cho thu hoạch. Năng suất hằng năm đạt trên 110 tạ/ha; giá trị sản xuất hằng năm đạt gần 600 tỷ đồng. Theo các chuyên gia nông nghiệp, năm nay, hoa bưởi nở đúng lịch thời vụ, lượng hoa/cây nhiều… tuy nhiên, thời tiết có nhiều bất lợi.
Theo ông Võ Tá Tài - cán bộ Cơ sở Bảo tồn bưởi Phúc Trạch (đóng tại xã Phúc Trạch, Hương Khê), hiện nay, hoa bưởi đã nở rộ, tuy nhiên, từ đầu mùa đến nay, mưa lạnh kéo dài nên khả năng đậu quả vẫn còn kém, chưa rõ ràng. Những ngày này, khi thời tiết nắng ấm, cây bưởi sẽ tiếp tục bung hoa nên bà con nông dân cần cố gắng thực hiện thụ phấn bổ sung để đảm bảo năng suất.
Bên cạnh đó, sau thời gian dài mưa ẩm xuất hiện nắng nóng nên dễ phát tác các loại nấm, bệnh gây thối quả hàng loạt. Do đó, người dân cần lưu ý kết hợp với công đoạn rung cây, gõ cành để làm rụng cánh hoa đã tàn, hư hỏng, giảm thiểu sự trú ngụ và lây lan của sâu, bệnh. Thời gian tới cần tiếp tục theo dõi vườn cây thường xuyên, khi quả bắt đầu ổn định thì có kế hoạch phun các loại thuốc phòng trừ sâu, bệnh và chống rụng quả non.
Ông Tài cũng bật mí kinh nghiệm quý: Vụ bưởi năm nay có xuất hiện lứa hoa khá muộn; nếu thời tiết tiếp tục có nhiều thuận lợi như giai đoạn sau thì khả năng đậu quả tự nhiên rất cao. Do đó, bà con cũng cần chú ý chăm sóc tốt lứa hoa muộn này.
Thụ phấn bổ sung không ảnh hưởng đến chất lượng, hương vị hay độ ngọt của tép bưởi Phúc Trạch
Tiến sỹ Vũ Việt Hưng – Trưởng bộ môn Cây ăn quả, Viện Nghiên cứu rau quả (Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam) khẳng định, trong quá trình thụ phấn, mọi biến đổi đều xảy ra ở hạt (nếu đem hạt của quả bưởi có thụ phấn để gieo trồng thì không còn là giống bưởi Phúc Trạch). Còn tép quả được quy định theo bản chất di truyền của giống sẽ không bị ảnh hưởng. Bởi vậy, người dân hoàn toàn yên tâm khi thực hiện thụ phấn bổ sung cho bưởi Phúc Trạch. Không chỉ bưởi Phúc Trạch, nhiều giống bưởi khác hay giống cây ăn quả khác ở nước ta và trên thế giới cũng đang sử dụng phương pháp thụ phấn bổ sung để đảm bảo năng suất.