Người giữ hồn dân ca ví, giặm

(Baohatinh.vn) - Hơn 43 năm hoạt động văn nghệ quần chúng cũng là chừng ấy thời gian, nghệ nhân Trần Minh Chính (xóm Thắng Hòa, Thạch Tân, Thạch Hà) gắn bó với dân ca ví, giặm. Có lẽ thế mà sau vẻ ngoài thô mộc là một tâm hồn vô cùng mềm mại, trên gương mặt cương nghị là đôi mắt với ánh nhìn chan chứa nghĩa tình. Dường như tinh thần của những điệu ví giặm đã bao phủ, quyện thấm trong dáng vóc và thần thái của ông...

Hẹn gặp ông giữa buổi trưa hè chang chang nắng lửa, những câu hát ví, giặm lúc bổng, lúc trầm cứ theo thanh quản của người nghệ sỹ mà vang lên trong khoan nhặt chuyện trò giữa chúng tôi. Sau 40 năm gắn bó với những giai điệu bản sắc của quê hương, năm 2012, ông Trần Minh Chính đã được phong tặng danh hiệu nghệ nhân dân gian trên lĩnh vực thực hành và truyền dạy dân ca ví, giặm.

Song bao năm nay, trong lòng người dân xã Thạch Tân, ông luôn là một nghệ sỹ có tâm, có nghề. Tài ca hát, tài soạn lời và đạo diễn kịch dân ca của ông từ lâu đã nổi tiếng khắp làng trên, xóm dưới. Những sáng tác của ông gắn bó với đời sống nhân dân lao động nên có sức hấp dẫn đặc biệt với bà con. Nhiều lần ông được UBND tỉnh tặng bằng khen vì thành tích xuất sắc trong hoạt động văn hóa cơ sở. Năm 1995, ông được Bộ Văn hóa – Thông tin (nay là Bộ VH-TT&DL) tặng Huy chương vì sự nghiệp văn hóa quần chúng…

Người giữ hồn dân ca ví, giặm ảnh 1

Dân ca ví, giặm không ngừng phát triển cả về bề rộng lẫn chiều sâu, trở thành bản sắc riêng và là món ăn tinh thần của người dân xứ Nghệ.

Vốn dĩ, Thạch Tân quê ông là một vùng đất có truyền thống văn hóa, văn nghệ và nghệ nhân Trần Minh Chính đã tìm thấy được điều kỳ diệu trong những làn điệu dân ca ví, giặm cổ truyền. Cho đến tận bây giờ, dẫu tác phẩm của ông đã lên tới con số hàng trăm nhưng nhiều người dân Thạch Tân vẫn còn nhớ tổ khúc dân ca ông sáng tác sau ngày phục viên trở về làng năm 1972 - Lòng dân Đồng Tiến gửi người tiền phương. Đó là sáng tác đầu tay và sự hưởng ứng của bà con trong xã đã tạo động lực để ông tiếp tục sáng tác hàng trăm tiết mục dân ca ví, giặm phục vụ sản xuất và chiến đấu.

Ông cho biết: “Thời kỳ ấy, người trong làng hầu như biết về dân ca ví, giặm, đội văn nghệ quần chúng xã Thạch Tân ai cũng hát tốt nhiều làn điệu nên các sáng tác của tôi được đem đi biểu diễn nhiều nơi trong và ngoài tỉnh. Dường như dân ca ví, giặm có một sức mạnh kỳ lạ giúp chúng tôi tránh được đạn bom quân thù, bởi có những khi bom trút trên đầu, chúng tôi vẫn đứng hát động viên bộ đội và dân quân”.

Sau thời kỳ ấy, phong trào văn nghệ quần chúng không còn xuất hiện nhiều nữa những tiết mục dân ca ví, giặm, nhiều người cũng không còn mặn mà với những khúc hát dân ca, tuy vậy, ông Trần Minh Chính vẫn âm thầm nuôi dưỡng niềm đam mê của mình đối với nét văn hóa dân gian đặc sắc này. Sau những tìm tòi, nghiên cứu, đến nay, nghệ nhân Trần Minh Chính nắm rõ 5 thể hát ví: phường cấy, phường vải, phường nón, đò đưa, giao duyên; 4 thể hát giặm Xứ Nghệ: giặm ru, cửa quyền, giặm nói, giặm kể; 3 thể hát vè, xẩm Xứ Nghệ: vè, xẩm Thuốc Bắc, xẩm Thuốc Nam và nhiều làn điệu khác.

Người giữ hồn dân ca ví, giặm ảnh 2

Nghệ nhân Trần Minh Chính vẫn luôn miệt mài nghiên cứu để sáng tác, dàn dựng các tiết mục dân ca ví giặm phục vụ phong trào văn nghệ quần chúng

Với chừng ấy vốn liếng về dân ca ví, giặm, cho đến khi sinh hoạt văn hóa dân gian này được UNESCO công nhận là di sản phi vật thể đại diện của nhân loại, nghệ nhân Trần Minh Chính đã truyền dạy cho rất nhiều thế hệ con cháu trong làng, trong xã cách hát các thể ví, giặm, vè, xẩm trong dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh. Những hiểu biết về các thể hát ấy cũng giúp nghệ nhân Trần Minh Chính thành công trong sáng tác, dàn dựng các tiết mục dân ca.

Liên tục trong nhiều năm, các tác phẩm của ông đã đoạt giải cao trong các cuộc thi văn nghệ quần chúng. Tiêu biểu như tác phẩm Bình yên trên mọi chặng đường, Lời cảnh báo đạt giải A tuyên truyền về ATGT khu vực Bắc miền Trung – Tây Nguyên các năm 2009, 2010; Nét đẹp người thầy giải A liên hoan văn nghệ quần chúng ngành Y tế năm 2012… “Giải thưởng chỉ là sự ghi nhận cho quá trình lao động miệt mài nhưng với một người hoạt động văn nghệ quần chúng như tôi thì sự ghi nhận của nhân dân mới là phần thưởng xứng đáng nhất” - ông chia sẻ.

Lâu lắm rồi, nghệ nhân Trần Minh Chính không còn xuất hiện trên sân khấu, nhưng tiếng hát của ông thì vẫn vẹn nguyên sự mộc mạc, tha thiết, lắng sâu và quyến rũ người nghe. Những câu ví giao duyên ông bất chợt cất lên giữa buổi chuyện trò đã làm dịu đi cái bỏng rát của đợt nắng cuối hè Xứ Nghệ. Và niềm kính trọng về một tấm gương bình dị mà cao cả, như từng đợt triều cứ dâng lên trong lòng tôi không dứt…

Chủ đề Đất và người Hà Tĩnh

Đọc thêm

Đưa dân ca ví, giặm “chạm” đến thế hệ Alpha

Đưa dân ca ví, giặm “chạm” đến thế hệ Alpha

Không còn là những lời ru xưa vang vọng trong ký ức, những lớp học dân ca của CLB Dân ca ví, giặm trẻ Hà Tĩnh đã được “làm mới” và trở thành sân chơi sáng tạo, giúp các em nhỏ thêm tự tin, gắn kết và yêu văn hóa truyền thống.
Podcast truyện ngắn: Ngày em đẹp nhất

Podcast truyện ngắn: Ngày em đẹp nhất

Từ mái ấm cô nhi viện đến lễ đường nơi Xóm Cồn, hành trình của Tuấn và Duyên là minh chứng cho một tình yêu đủ sâu để vượt qua nghịch cảnh, dù chỉ trong khoảnh khắc cuối cùng...
Podcast: Nơi neo giữ mái ấm gia đình

Podcast: Nơi neo giữ mái ấm gia đình

Mỗi người đều có một nơi để trở về, một ký ức để gìn giữ. Và, với nhiều người, đó chính là hình ảnh ngôi nhà xưa với những yêu thương đong đầy trong từng khoảnh khắc đời thường.
10 món bánh mì kẹp thịt ngon nhất thế giới

10 món bánh mì kẹp thịt ngon nhất thế giới

Bánh mì Việt Nam, sandwich kẹp thịt nguội Tây Ban Nha, bánh mì kẹp thịt cùng sốt ớt đỏ Mexico là những loại bánh kẹp được thực khách và chuyên gia ẩm thực xếp hạng ngon nhất thế giới.
“Hè rực rỡ - vui bất ngờ” - bùng nổ không khí hội hè tại Vinpearl & VinWonders khắp cả nước

“Hè rực rỡ - vui bất ngờ” - bùng nổ không khí hội hè tại Vinpearl & VinWonders khắp cả nước

Trải dài khắp ba miền đất nước, từ những khu nghỉ dưỡng xứng tầm tinh hoa đến các thiên đường giải trí tràn đầy năng lượng, Vinpearl & VinWonders với chiến dịch “Hè rực rỡ - Vui bất ngờ” mở ra chuỗi trải nghiệm độc bản, sẵn sàng thổi bùng không khí lễ hội, vui chơi bất tận kéo dài từ Bắc tới Nam.
Podcast tản văn: Hương quê

Podcast tản văn: Hương quê

Với nhiều người, quê hương luôn là miền ký ức ngọt ngào, là nơi lưu giữ những kỷ niệm đẹp nhất của tuổi thơ với những ngày tháng yên bình và giản dị.
Để dân ca ví, giặm thành sản phẩm du lịch hút khách

Để dân ca ví, giặm thành sản phẩm du lịch hút khách

Hà Tĩnh là vùng đất địa linh nhân kiệt, nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa đặc sắc, trong đó có những làn điệu ví, giặm. Vậy làm gì để di sản dân ca ví, giặm trở thành sản phẩm du lịch văn hóa thu hút du khách?
Podcast truyện ngắn: Sơn nữ

Podcast truyện ngắn: Sơn nữ

Công việc của người giữ rừng chưa bao giờ là dễ dàng, bởi nhiều vất vả, thiếu thốn, hiểm nguy. Song với tình yêu rừng, họ đã vượt qua tất cả để góp sức bảo vệ đại ngàn.
Mưa rào mùa hạ

Podcast tản văn: Mưa rào mùa hạ

Kỷ niệm tuổi thơ luôn sâu lắng, ngọt ngào để ai đi xa cũng muốn trở về, muốn được sống lại những ngày xưa yêu dấu...
Khi di tích kết nối công nghệ

Khi di tích kết nối công nghệ

Ứng dụng công nghệ để quảng bá di tích, cách làm này tại Khu lưu niệm Đại thi hào Nguyễn Du (thị trấn Tiên Điền, Nghi Xuân, Hà Tĩnh) đang mở ra hướng tiếp cận mới, sinh động hơn, gần gũi hơn với du khách – đặc biệt là giới trẻ.
Khi cổng làng "sính"... chữ Hán

Khi cổng làng "sính"... chữ Hán

Cổng làng Văn Xá (xã Lâm Trung Thủy, Đức Thọ, Hà Tĩnh) mới được xây dựng, song việc thể hiện tên làng và câu đối nổi bật bằng chữ Hán đã gây ra những ý kiến không đồng tình.
Thái Lan bay drone truy tìm du khách quá hạn visa

Thái Lan bay drone truy tìm du khách quá hạn visa

Trước làn sóng chỉ trích về an ninh ngày càng gia tăng, chính quyền thành phố du lịch Pattaya quyết định sử dụng công nghệ hiện đại nhằm bảo vệ du khách và người dân.
Podcast truyện ngắn: Đêm không màu

Podcast truyện ngắn: Đêm không màu

Trên đời này, duyên phận không thể cưỡng cầu. Khi hạnh phúc tan vỡ điều cần làm không phải là trốn tránh hay chìm vào nỗi đau quá khứ mà phải đối diện để tìm lại chính mình!
Sôi động các lớp năng khiếu hè

Sôi động các lớp năng khiếu hè

Nghỉ hè là khoảng thời gian được thanh, thiếu nhi mong chờ nhất sau một năm học tập. Tại Hà Tĩnh, ngay từ đầu tháng 6, các lớp năng khiếu hè đã bắt đầu hoạt động, tạo sân chơi bổ ích cho các em.
Trăn trở bảo vệ bảo vật quốc gia ở Hà Tĩnh

Trăn trở bảo vệ bảo vật quốc gia ở Hà Tĩnh

Tại nhiều địa phương Hà Tĩnh, nhiều bảo vật quý hiếm đang đối mặt với nguy cơ bị xâm hại dưới nhiều hình thức, không chỉ làm tổn hại giá trị lịch sử, văn hóa mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về trách nhiệm bảo tồn di sản.