(Baohatinh.vn) - Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, những tọa độ lửa như núi Nài, Ngã ba Đồng Lộc, Làng K130… của Hà Tĩnh đã cùng quân dân cả nước làm nên đại thắng mùa xuân 1975.
Trên hành trình tìm về những tọa độ lửa trong cuộc kháng chiến chống Mỹ của quân và dân Hà Tĩnh, chúng tôi đến Ngã ba Đồng Lộc. Nằm trên đường Hồ Chí Minh, là giao điểm của quốc lộ 15A và tỉnh lộ 2 đoạn qua Hà Tĩnh nên đây là “yết hầu” giao thông chi viện sức người, sức của từ miền Bắc vào chiến trường miền Nam. Chính vì sự hiểm yếu và quan trọng đó mà con đường độc đạo này trở thành vị trí chiến lược, nơi đấu trí, đấu lực giữa ta và địch. Với dã tâm muốn biến Ngã ba Đồng Lộc thành “tọa độ chết”, hòng cắt đứt sự chi viện của hậu phương lớn miền Bắc cho tiền tuyến lớn miền Nam, từ tháng 4 đến tháng 10/1968, đế quốc Mỹ đã điên cuồng đánh phá Ngã ba Đồng Lộc 1.863 lần, với gần 50.000 quả bom các loại; ước tính, mỗi mét vuông ở đây phải gánh chịu ít nhất 3 quả bom tấn. Hàng ngàn chiến sĩ, thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến và người dân địa phương đã không quản hiểm nguy luôn bám trụ làm nhiệm vụ để đảm bảo thông tuyến cho xe đi qua, tất cả vì tiền tuyến thân yêu, vì miền Nam ruột thịt. Trên chiến trường khốc liệt hàng trăm người con ưu tú của dân tộc mãi mãi nằm lại trong lòng đất mẹ. Tiêu biểu là 10 nữ thanh niên xung phong tuổi đời còn rất trẻ thuộc Tiểu đội 4, Đại đội 552 đã anh dũng hy sinh trong lúc đang làm nhiệm vụ thông đường cho xe ra tiền tuyến. Máu đào của các chị đã góp phần tô thắm lá cờ đỏ Tổ quốc và truyền thống yêu nước của dân tộc ta. Đồng Lộc hôm nay là vùng quê trù phú, tràn đầy sức sống. Ngã ba khói lửa năm xưa giờ được tôn tạo, xây dựng khang trang với các quần thể như: Tượng đài chiến thắng, Nhà bia tưởng niệm các Anh hùng liệt sỹ thanh niên xung phong toàn quốc, Khu mộ 10 nữ Anh hùng liệt sĩ thanh niên xung phong Ngã ba Đồng Lộc, Nhà bia tưởng niệm các Anh hùng liệt sỹ ngành Giao thông Vận tải hy sinh tại Hà Tĩnh, Tháp chuông - Đền thờ Ngã ba Đồng Lộc, Cụm tượng 10 cô gái Ngã ba Đồng Lộc, đồi La Thị Tám (núi Mòi)…
Ngã ba Đồng Lộc trở thành địa chỉ đỏ, nơi giáo dục truyền thống yêu nước, cách mạng cho bao thế hệ người Việt Nam hôm nay và mai sau.
Trên con đường Hồ Chí Minh huyền thoại, không thể không nhắc đến di tích Chỉ huy Sở Tiền phương Tổng cục Hậu cần, Chỉ huy Sở cơ bản của Bộ Tư lệnh Bộ đội Trường Sơn - Đoàn 559 và Đoàn 500. Đây là di tích lịch sử quốc gia đặc biệt thuộc hệ thống di tích đường Hồ Chí Minh.
Từ giai đoạn 1966-1970, Trung tướng Đồng Sỹ Nguyên - Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần tiền phương kiêm Tư lệnh Bộ đội Trường Sơn đã chọn thôn 7, xã Hương Đô, huyện Hương Khê làm căn cứ chiến đấu, tiếp sức cho chiến trường miền Nam.
Với lòng yêu nước, tinh thần trách nhiệm, người dân Hương Đô đã nhường 20 ngôi nhà cùng hàng chục ha vườn để bộ đội xây dựng cơ sở phục vụ tác chiến như: Nhà Sở Chỉ huy, hội trường hội họp và sinh hoạt văn nghệ; bộ phận hậu cần; bộ phận thông tin liên lạc... Đường làng, ngõ xóm, đình, nhà thờ họ, nhà dân đều trở thành nơi chứa hàng hóa, lương thực, thực phẩm của Nhà nước và quân đội. Nhân dân Hương Đô với tinh thần cách mạng cao độ đã che chở, bao bọc, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho các đơn vị bộ đội đóng trên địa bàn. 50 năm chiến tranh đã qua đi, xã Hương Đô - nơi đặt Chỉ huy Sở Tiền phương Tổng cục Hậu cần, Chỉ huy Sở cơ bản của Bộ Tư lệnh Bộ đội Trường Sơn - Đoàn 559 và Đoàn 500 đã không ngừng thay da, đổi thịt. Chỉ huy Sở năm xưa được bảo tồn, tôn tạo và gìn giữ như một chứng tích cho sự đoàn kết, dũng cảm, hết lòng vì tiền tuyến của quân và dân trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc. Trên hành trình tìm về các tọa độ lửa của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, chúng tôi cũng đã đến với di tích Sân bay dã chiến Libi tại khu vực lòng hồ Kẻ Gỗ. Ít ai biết rằng, nằm giữa lòng hồ Kẻ Gỗ lại có một sân bay dã chiến phục vụ cho cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Ảnh: Phan Trâm. Trong thời gian từ đầu năm 1971, một kế hoạch bí mật bao gồm xây dựng tuyến đường 21, 22 và sân bay dã chiến Libi tại khu vực lòng hồ Kẻ Gỗ ngày nay đã được tiến hành, trở thành một huyết mạch giao thông mới chi viện cho chiến trường miền Nam. Tuy nhiên, vào đêm 7/1/1973, không quân Mỹ đã tiến hành một cuộc tập kích ác liệt vào sân bay dã chiến Libi. Sân bay Libi chưa kịp xuất kích chuyến nào thì đã bị đánh phá tan tành bởi hàng trăm tấn bom đạn, khiến nhiều bộ đội hy sinh. Ảnh: Phan Trâm. Năm 1976, khi hòa bình lập lại, hồ Kẻ Gỗ được xây dựng để thúc đẩy phát triển nông nghiệp. Công trình hoàn thành và tích nước cũng là lúc chiến trường xưa chìm dưới lòng hồ. Hơn nửa thế kỷ trôi qua, sân bay Libi lặng lẽ nằm yên dưới lòng hồ thế nhưng những dấu tích in hằn một thời oanh liệt của lịch sử vẫn còn đó. Những câu chuyện về quá trình xây dựng sân bay, trận bom ác liệt đã diễn ra và cả những chiến công, hy sinh, mất mát của bộ đội, thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến và người dân địa phương vẫn còn mãi. Ảnh: Văn Đức. Để tri ân các anh hùng liệt sỹ, Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance phối hợp với BQL Khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ kêu gọi các nhà tài trợ hỗ trợ xây dựng Đền thờ anh hùng liệt sỹ ở hồ Kẻ Gỗ. Công trình có tổng mức đầu tư hơn 9 tỷ đồng, xây dựng trên cơ sở giữ nguyên hiện trạng Miếu thờ liệt sĩ lòng hồ Kẻ Gỗ trước đó và mở rộng với tổng diện tích khoảng 5.000m2; khởi công ngày 18/7/2022, khánh thành giai đoạn 1 vào 27/8/2023. Ảnh: Phan Trâm.
Sáng 28/4/2025, BQL Khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ phối hợp với Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance (Hà Nội) tổ chức lễ công bố khánh thành tổng thể Đền thờ anh hùng liệt sỹ tại hồ Kẻ Gỗ nhân kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025). Ảnh: Phan Trâm. Cùng với Ngã ba Đồng Lộc, Sân bay dã chiến Libi, núi Nài cũng là một chứng tích cho sự anh dũng, kiên cường của quân và dân Hà Tĩnh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Với vị trí chiến lược, xung yếu trên tuyến giao thông huyết mạch của cả nước nên núi Nài được lựa chọn là nơi đặt trạm Rada. Trạm Rada góp phần quan trọng trong việc bảo vệ thị xã cũng như bảo đảm huyết mạch giao thông của hậu phương ra tiền tuyến. Vì vậy, nơi đây cũng trở thành mục tiêu quan trọng mà địch thường xuyên chú ý và tìm cách xoá bỏ. Ảnh tư liệu. Quyết tâm bảo vệ bằng được Trạm Rada núi Nài để phục vụ cho nhiệm vụ chiến đấu của các đơn vị lực lượng vũ trang và bảo đảm giữ vững tuyến giao thông huyết mạch Bắc - Nam qua địa bàn Hà Tĩnh. Ngày 26/3/1965, đế quốc Mỹ đã huy động 26 chiếc máy bay chiến đấu thi nhau lao xuống bắn phá xối xả núi Nài và khu vực xung quanh. Quân và dân Hà Tĩnh, đặc biệt là Đại đội pháo 27 pháo cao xạ đã giao tranh quyết liệt với quân thù và bắn rơi 9 máy bay Mỹ. Chiến tranh đã lùi xa, núi Nài giờ đây được bao phủ một màu xanh bạt ngàn giữa lòng đô thị đang không ngừng vươn mình. Nằm dưới chân núi là Nghĩa trang Liệt sỹ Núi Nài, nơi an nghỉ của hơn 1.300 liệt sỹ đã hy sinh trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ cứu nước. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, sự đoàn kết, đồng lòng, quân dân như một là yếu tố then chốt đưa đất nước thống nhất. Làng K130 là minh chứng rõ nét cho tinh thần đoàn kết, tất cả vì tiền tuyến, xe chưa qua, nhà không tiếc. Trong những năm tháng chiến tranh chống Mỹ cứu nước, đế quốc Mỹ đã trút xuống xã Tiến Lộc, trong đó có làng Hạ Lội (nay là Làng K130, thị trấn Nghèn, Can Lộc, Hà Tĩnh) gần 19.000 quả bom, 1.522 quả rốc-két, làm 57 người chết, 151 người bị thương. Vượt lên bao đau thương, mất mát của chiến tranh, Nhân dân làng Hạ Lội vẫn kiên cường bám trụ. Vào những tháng cuối năm 1968, máy bay địch bắn phá ác liệt, đường 1A bị tắc nghẽn, hệ thống cầu cống bị phá hủy hoàn toàn. Trước tình hình đó, cấp trên chỉ thị phải mở ngay một con đường để xe qua phà vượt sông tránh đường 1A đoạn từ Cổ Ngựa đến cầu Già và làng Hạ Lội là nơi cần phải mở đường.
Đêm 13/8/1968, Nhân dân làng Hạ Lội được sự giúp đỡ của lực lượng dân quân đã tự nguyện dời dọn nhà cửa của mình để mở đường thông xe. Nhân dân tự nguyện chặt tre, vác gỗ nhà mình và chuyển hàng trăm tấm phên xuống làm mố cầu. Khi công việc hoàn thành và chiếc xe đầu tiên trong đoàn xe 130 chiếc chở xăng, lương thực, đạn dược đã chuyển bánh trên đường và xuống phà qua sông an toàn trong sự vui mừng, xúc động của quân và dân. Để ghi nhớ sự hy sinh to lớn của Nhân dân trong một đêm dời dọn 130 nóc nhà làm đường xế cho 130 chiếc xe chở hàng ra tiền tuyến, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Hà Tĩnh đặt tên làng Hạ Lội là Làng K130, chiến dịch vận chuyển này là chiến dịch K130.
Ngày 29/5/2006, Làng K130 được xếp hạng là di tích lịch sử quốc gia. Ngày nay, Làng K130 đã đổi thay từng ngày, hệ thống hạ tầng được đầu tư xây dựng khang trang, những mái ngói đỏ tươi nhô mình trong nắng mới, đời sống vật chất, tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao, góp phần tiếp thêm truyền thống lịch sử anh dũng, kiên cường của các thế hệ cha anh đi trước. Video: Thăm các tọa độ đỏ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước ở Hà Tĩnh.
Gần đây, nhiều du khách trong và ngoài nước đến Hội An (TP Đà Nẵng) bày tỏ thích thú khi được khám phá, tìm hiểu về di sản Truyện Kiều của Đại thi hào Nguyễn Du tại CSO Gallery của ông Trần Hữu Tài - một doanh nhân đam mê nghiên cứu, sưu tầm di sản văn hóa.
Từ một vùng đất hoang phế với dấu tích mờ nhạt, trải qua 60 năm phục hồi và tôn tạo, Di tích Nguyễn Du (xã Tiên Điền) đã được Hà Tĩnh xây dựng trở thành một quần thể quy mô, xứng tầm vị thế của một Đại thi hào dân tộc - danh nhân văn hóa thế giới.
Vượt qua hơn 300 hồ sơ đăng ký, 2 đại diện đến từ Hà Tĩnh là Trần Thị Kiều Anh và Phạm Thị Huyền Trang đã chính thức ghi tên mình vào top 50 thí sinh tham gia vòng chung khảo toàn quốc Miss World Vietnam 2025.
Việc triển khai Dự án 6 “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” thuộc chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giai đoạn 2021-2025 đã tạo động lực quan trọng cho đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số ở Hà Tĩnh.
Trong đợt khảo sát kiểm kê di tích ở xã Hương Phố (Hà Tĩnh) vừa đây, nhóm chuyên gia Bảo tàng Hà Tĩnh đã phát hiện và ghi nhận nhiều cổ vật quý hiếm đang được lưu giữ tại đền Hà Đông.
Làng nghề sản xuất mật mía ở xã Vũ Quang (Hà Tĩnh) tồn tại hơn 50 năm nay và được người dân ở đây bền bỉ giữ nghề, nâng cao thu nhập và lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống
Triển lãm “Văn Miếu - Quốc Tử Giám và Truyền thống giáo dục khoa cử tỉnh Hà Tĩnh” không chỉ giúp khám phá lịch sử mà còn khơi lên niềm tự hào về miền đất học quê hương Hồng La.
Không chỉ góp phần làm dịu mát đô thị, những không gian xanh ở Thành Sen (Hà Tĩnh) còn là nơi những người yêu vận động tìm thấy sự trong trẻo, cân bằng, hòa mình vào thiên nhiên.
Với nhiều hoạt động thiết thực, Quỹ Bảo tồn và phát huy giá trị di sản Nguyễn Du và Truyện Kiều ở Hà Tĩnh ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong việc lan tỏa di sản của Đại thi hào dân tộc đến bạn bè trong nước và quốc tế.
Triển lãm được tổ chức nhằm giới thiệu, quảng bá những giá trị đặc sắc của Văn Miếu - Quốc Tử Giám và tôn vinh truyền thống hiếu học, hiếu nghĩa của vùng đất Hà Tĩnh.
Có những tiếng hát như chất chứa cả tình quê. Ở Nghệ nhân dân gian Trần Văn Sang, điều ấy hiện lên qua dáng dấp một cánh cò: lặng lẽ, bền bỉ và đầy khát vọng. Anh không chỉ hát, anh còn chở câu ví, giặm quê nhà đi qua nhiều hành trình mà ở mỗi chặng đường đều được đánh dấu bằng tình yêu, niềm đam mê và cả những nỗ lực, sáng tạo không ngừng. Có lẽ, chỉ những ai thực sự thuộc về dân ca mới có thể khiến nó bay xa một cách tự nhiên và bền bỉ như anh.
Nhiều năm qua, Hà Tĩnh đã nỗ lực ban hành chính sách hỗ trợ nghệ nhân và các CLB thực hành dân ca ví, giặm. Tuy vậy, ở các địa phương, với kinh phí khiêm tốn, việc duy trì đam mê ví, giặm lại không hề dễ dàng.
Ông quê ở xã Sơn Tiến, tỉnh Hà Tĩnh ngày nay. Ông được xem là một trong những kỹ sư quân giới đầu tiên của nước ta, đồng thời là một trong những thủ lĩnh của cuộc khởi nghĩa Hương Khê do cụ Phan Đình Phùng lãnh đạo.
Kỷ niệm 310 năm Ngày sinh Thám hoa Phan Kính là dịp để thế hệ đi sau bày tỏ lòng tri ân sâu sắc công lao to lớn của cụ đối với đất nước, quê hương Hà Tĩnh, từ đó hành động thiết thực hơn trong việc bảo tồn, phát huy những giá trị mà cụ để lại cho hậu thế.
Trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam có một danh nhân người Hà Tĩnh tài năng, phẩm hạnh lỗi lạc, không chỉ được trong nước ghi nhận mà còn được triều đình nhà Thanh (Trung Quốc) khâm phục, đó là Thám hoa Phan Kính quê xã Trường Lưu.
Ông Trần Văn Mạnh - Tổ trưởng Tổ đồng quản lý nghề cá số 2 (Tiên Điền, Hà Tĩnh) là hạt nhân trong việc tuyên truyền chống khai thác IUU, cùng ngư dân bảo vệ nguồn lợi thủy sản ven bờ.
Lễ kỷ niệm 310 năm Ngày sinh Thám hoa Phan Kính (1715-2025) là dịp để Hà Tĩnh tôn vinh một bậc danh nhân kiệt xuất, đồng thời khơi dậy, lan tỏa những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của quê hương.
Với Hà Tĩnh, di sản Đại thi hào Nguyễn Du và kiệt tác Truyện Kiều là một “mỏ vàng” văn hóa tinh thần. Thế nhưng, dù đã có nhiều nỗ lực, đến nay, tiềm năng ấy vẫn chưa thực sự chuyển hóa thành sản phẩm du lịch xứng tầm.
Giữa vùng đồi Thượng Đức (Hà Tĩnh), thầy giáo Lê Hoài Nam đã có hơn 20 năm bền bỉ hiến máu tình nguyện, nấu cơm trong mùa dịch, tham gia cứu trợ đồng bào vùng thiên tai - bão lũ.
Một ngày đầu đông, tôi và nhà nghiên cứu văn hóa (NCVH) Lê Văn Tùng thả bộ từng bước chân trên lối xưa Thành Sen với bao hoài niệm về mảnh đất yêu dấu. Dường như 3 con người đang hòa vào một trong vóc dáng ông: một nhà giáo mẫu mực, một nhà hoạt động chính trị sắc sảo và một nhà NCVH uyên thâm.
Những ngày này, dù mưa rét nhưng không khí vui tươi vẫn tràn ngập khắp TDP Vĩnh Phong (phường Trần Phú, Hà Tĩnh). Niềm hân hoan ấy được tạo nên nhờ tinh thần đoàn kết được xây đắp qua nhiều năm tháng.
Trường Lưu không chỉ mang vẻ đẹp của một miền quê thanh bình mà còn lưu giữ những giá trị văn hóa đặc sắc được thế giới vinh danh. Các di sản ấy được gìn giữ và phát huy, trở thành niềm tự hào của quê hương.
Khi xã Cẩm Duệ (Hà Tĩnh) chìm sâu trong dòng nước xiết do mưa lớn và xả tràn Kẻ Gỗ, người nông dân Nguyễn Văn Hương (SN 1980) đã biến chiếc thuyền độc mộc thành cây cầu nối sự sống tại "túi lũ" thôn Na Trung. Bất chấp hiểm nguy, anh đã tiếp sức kịp thời và trấn an tinh thần cho hơn 270 hộ dân bị cô lập nơi đây.
Câu chuyện cảm động về cô bé Nguyễn Anh Thư (xã Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh) chiến thắng bệnh tật, nghị lực vươn lên học giỏi đã truyền cảm hứng sống tích cực cho mọi người.
Lễ kỷ niệm 310 năm năm sinh Thám hoa Phan Kính (1715 - 2025) là dịp để Hà Tĩnh tôn vinh di sản của danh nhân, đồng thời khơi dậy và phát huy truyền thống yêu nước, ý chí vượt khó vươn lên trong các tầng lớp nhân dân.
Ông được xem là một trong những thí sinh đặc biệt nhất trong lịch sử khoa cử Việt Nam. Suốt cuộc đời đèn sách, ông dự thi đến 21 lần, nhưng chỉ 2 lần đỗ tú tài, mãi đến năm 82 tuổi mới đỗ cử nhân.
Dù sinh ra trong gia đình quý tộc nhưng Nguyễn Du chọn hòa mình với các tầng lớp nhân dân, nhất là quãng thời gian ở quê nội Tiên Điền (Hà Tĩnh). Điều đó đã giúp Đại thi hào hiểu rõ hơn cuộc sống người dân, yêu thương mọi kiếp người, hun đúc trái tim nhân đạo rộng lớn.
Không biết từ bao giờ, tôi đã ghi nhớ về NSƯT Tạ Hồng Dương - hiện là Phó Giám đốc Trung tâm Nghệ thuật truyền thống Nghệ An – trong hình ảnh một con đò. Có lẽ là khi dòng chữ tên anh vang lên trong lời giới thiệu về đạo diễn của vở kịch hát dân ca nào đó, có thể là khi tên anh lặng lẽ hiện lên ở phần giới thiệu thành phần sáng tạo một chương trình nghệ thuật được phát trên truyền hình, cũng có thể là khi anh lặng lẽ ngồi làm giám khảo một cuộc liên hoan dân ca ví, giặm ở Hà Tĩnh… Dù ở đâu, trong vai trò nào, anh cũng hiện lên giản dị, như con đò cần mẫn ngược xuôi giữa đôi bờ ví, giặm.