Thực tế, có đến 85-95% trẻ bị ho là do virus gây nên và với virus thì kháng sinh không có hiệu quả, thậm chí còn làm trầm trọng hơn tình trạng bệnh. Nhiều bà mẹ đã “tự kê đơn” kháng sinh mỗi khi trẻ có ho, sốt hoặc mua thuốc theo đơn cũ... dùng cho trẻ, đã tiềm ẩn nhiều hậu quả khó lường...
Dễ gây ngộ độc
Trẻ em, nhất là trẻ nhỏ, nhiều cơ quan trong cơ thể của trẻ chưa phát triển đầy đủ, chức năng chưa hoàn chỉnh. Khi uống kháng sinh, thuốc sẽ chuyển hóa ở gan và đào thải qua thận trong khi chức năng của gan và thận ở trẻ sơ sinh và trẻ bú mẹ còn rất yếu, do đó khả năng thải trừ thuốc chậm hơn nhiều so với người lớn và trẻ lớn. Vì vậy thuốc dễ bị tích tụ trong cơ thể từ đó gây ra ngộ độc nhất là khi trẻ dùng thuốc kéo dài.
Nguy cơ gặp tác dụng phụ của thuốc
Khi sử dụng kháng sinh không đúng, trẻ càng có nguy cơ đối mặt với tác dụng phụ của thuốc. Các tác dụng phụ thường gặp như tiêu chảy (rối loạn tiêu hoá), nôn, dị ứng, nhiễm độc gan, thận, sốc phản vệ, thậm chí tử vong...
Phạm phải chống chỉ định của thuốc
Có một số kháng sinh không được dùng cho trẻ em, ví dụ: cloramphenicol có thể gây “hội chứng xanh xám” cho trẻ sơ sinh nhất là trẻ đẻ non. Cloramphenicol còn gây ngộ độc cho tủy xương, nếu dùng kéo dài có thể gây suy tủy, thiếu máu không hồi phục. Tetracyclin không nên dùng cho trẻ sơ sinh và trẻ dưới 8 tuổi vì thuốc này làm chậm phát triển của xương, làm cho răng vàng nâu vĩnh viễn. Tetracyclin còn làm căng thóp ở trẻ sơ sinh.
Kháng sinh nhóm aminosid như streptomycin, gentamycin dùng cho trẻ sơ sinh dễ gây điếc. Các loại sulfonamid như bactrim, không nên dùng cho trẻ nhỏ vì dễ gây vàng da và độc với thận... Những kháng sinh này được bán phổ biến trong các nhà thuốc.
Tự làm bác sĩ trị bệnh cho con - hậu quả khó lường.
Vi khuẩn nhờn thuốc
Vi khuẩn nhờn thuốc, kháng thuốc là hậu quả nghiêm trọng của việc sử dụng kháng sinh khi không cần thiết, không đúng phổ kháng khuẩn. Trẻ có thể tái mắc chủng vi khuẩn trước đó, khi đó phải sử dụng loại kháng sinh khác phổ kháng khuẩn rộng hơn, nguy cơ gặp tác dụng phụ nhiều hơn. Việc lạm dụng kháng sinh có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng do khó kiểm soát các vi khuẩn kháng thuốc phát triển thành các chủng vi khuẩn mới mạnh hơn, độc tính cao hơn và chưa có thuốc điều trị. Việc kê đơn thuốc có quá nhiều kháng sinh ở trẻ em và phụ nữ mang thai, có thể khiến thế hệ tiếp theo mất khả năng miễn dịch với các bệnh thông thường, thậm chí làm cho những bệnh nghiêm trọng như viêm phổi khó điều trị hiệu quả.
Ngoài ra, nhiều nghiên cứu trên thế giới gần đây tiếp tục cho thấy những nguy hại tiềm ẩn của việc lạm dụng kháng sinh cho trẻ em.
Có thể gây béo phì và tiểu đường
Dùng kháng sinh quá sớm làm xáo trộn các vi khuẩn trong ruột và làm thay đổi sự trao đổi chất vĩnh viễn, khiến cơ thể dễ mắc béo phì hơn. Các thuốc này không chỉ thay đổi các loại vi khuẩn có trong ruột, mà còn thay đổi số lượng tương đối gen vi sinh vật điều hành một số hoạt động trao đổi chất trong cơ thể.
Làm gia tăng các ca tử vong do tiêu chảy ở trẻ em
Phần lớn các bệnh cảm cúm đều là do virus, bởi vậy kháng sinh không những không trị bệnh mà còn gây ra các tác dụng phụ không mong muốn. Dù vậy, các nghiên cứu đã chỉ ra một nửa số kháng sinh được kê cho trẻ em để làm giảm viêm đường hô hấp trên do cảm cúm gây ra. Một nghiên cứu của CDC (Cơ quan Kiểm soát và Phòng ngừa bệnh tật Hoa Kỳ) cho thấy, những trẻ dùng kháng sinh để chữa viêm đường hô hấp trên do cảm cúm có nguy cơ nhiễm C.diff., một chủng vi khuẩn xâm lấn kháng kháng sinh cao hơn. Nghiên cứu này cho thấy 71% số trẻ nhiễm C.diff dùng kháng sinh để chữa các bệnh về đường hô hấp, tai và mũi trong vòng 12 tuần trước khi nhiễm loại khuẩn này. C.diff thường được tìm thấy trong ruột người, gây tiêu chảy nghiêm trọng, là nguyên nhân của 250.000 ca nhập viện và 14.000 ca tử vong mỗi năm ở cả trẻ em và người lớn.
Nguy cơ mắc bệnh hen suyễn cao
Nghiên cứu của các nhà khoa học Đại học Yale (Mỹ) cho biết, trẻ em dưới 6 tháng tuổi uống nhiều kháng sinh dễ mắc hen suyễn khi lớn lên. Nghiên cứu với 1.400 trẻ em, theo dõi số lần dùng kháng sinh và tiền sử bệnh hen của gia đình ở các trẻ em này. Kết quả cho thấy, trẻ sơ sinh được điều trị bằng thuốc kháng sinh trong 6 tháng đầu tiên của cuộc đời có nguy cơ mắc bệnh hen suyễn cao hơn 40% so với trẻ không phải điều trị bằng thuốc trong thời gian này. Lý giải điều này các nhà khoa học cho biết, khi kháng sinh vào cơ thể đã diệt một số vi khuẩn có lợi trong hệ tiêu hóa còn rất non nớt của trẻ, khiến trẻ dễ bị dị ứng với bụi và phấn hoa - một trong những nguyên nhân dẫn tới bệnh hen suyễn. Điều này có thể giải thích tại sao cho dù gia đình (bố mẹ) không có tiền sử hen nhưng trẻ em vẫn có thể bị hen.
Vì vậy, khi trẻ bị ốm, nhất thiết phải khám và chữa bệnh tại các cơ sở y tế, không tự ý cho trẻ uống thuốc kháng sinh hoặc điều trị theo sự mách bảo của những người không có chuyên môn...
