Nỗ lực chưa từng có của chính quyền Tổng thống Donald Trump nhằm tinh giản lực lượng lao động liên bang đang làm xáo trộn công việc tại nhiều cơ quan chính phủ trên khắp cả nước và gây ra những hệ lụy ngoài dự kiến với các dịch vụ mà người Mỹ lâu nay phụ thuộc vào.
Chính phủ là đơn vị sử dụng lao động lớn nhất nước Mỹ, với 2,4 triệu nhân viên dân sự tính đến tháng một, không bao gồm dịch vụ bưu chính. Chính quyền Trump đã cắt giảm hàng chục nghìn việc làm thông qua một kế hoạch được Ban Hiệu suất Chính phủ (DOGE) của tỷ phú Elon Musk thúc đẩy nhằm cải tổ bộ máy liên bang và tiết kiệm chi phí.
Các luật sư về việc làm cho biết trong khu vực tư nhân, những công ty lớn có thể dành nhiều tháng để phân tích hiệu suất công việc, vị trí và kỹ năng của người lao động trước khi thực hiện các đợt cắt giảm sâu rộng.
Họ yêu cầu lãnh đạo cấp cao đề xuất những nhân viên nào nên giữ lại, nghiên cứu kỹ các quy tắc của công đoàn và giúp quá trình nộp đơn xin trợ cấp thất nghiệp của những lao động bị sa thải trở nên dễ dàng hơn. Điều này nhằm đảm bảo những nhân viên còn lại không bị ảnh hưởng và vẫn hoàn thành công việc như bình thường.
Đến nay, chính quyền Tổng thống Trump cho thấy họ không có ý định tuân thủ những chuẩn mực như vậy. Các nhà quản lý cho hay nhân viên thiết yếu tại một số cơ quan bị cắt giảm đột ngột và chính phủ không áp dụng những quy tắc cần thiết khi ban hành lệnh sa thải trên diện rộng. Nhiều đợt cắt giảm vẫn chưa tính đến hiệu suất mà người lao động đạt được hay vai trò của họ cần thiết đến đâu.
Hai thẩm phán tuần trước chặn lệnh sa thải nhân viên thử việc tại Bộ Nông nghiệp, Bộ Năng lượng và Bộ Cựu chiến binh. Theo thẩm phán tòa án liên bang William Alsup, nhân viên thử việc ít được bảo vệ hơn so với nhân viên chính thức, nhưng việc sa thải họ vẫn cần thông qua con đường pháp lý phù hợp.
Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt tuyên bố chính quyền Trump sẽ ngay lập tức phản đối lệnh từ thẩm phán Alsup. Trong khi một số nhân viên thử việc có thể quay lại cơ quan sau phán quyết, khả năng họ được tiếp tục làm công việc đó không thực sự chắc chắn, do cuộc chiến pháp lý chưa ngã ngũ và chính quyền có kế hoạch cắt giảm sâu hơn nữa.
Theo những người trong cuộc, làn sóng cắt giảm nhân sự đã làm giảm hiệu quả hoặc đình trệ dịch vụ y tế, giáo dục và thậm chí cả những hoạt động như dự báo thời tiết.
Sau nhiều năm đối mặt chỉ trích từ cả lưỡng đảng của quốc hội, cuối năm ngoái, Bộ Y tế đã thuê tiến sĩ Jayme Locke, chuyên gia hàng đầu về phẫu thuật ghép tạng, để giúp thực hiện các biện pháp cải tổ hệ thống quản lý tạng ghép.
Nhưng tiến sĩ Locke, người đã từ bỏ công việc tại Đại học Alabama Birmingham để làm việc cho Bộ Y tế, gần đây bị sa thải bởi ông bị xếp vào diện "nhân viên thử việc". Điều này đã gây sốc cho những đồng nghiệp từng hy vọng Locke có thể tạo ra một kỷ nguyên mới cho ngành cấy ghép tạng ở Mỹ.
Các trạm khí tượng ở Albany, New York hay Gray, Maine gần đây không còn thường xuyên thả bóng thám không để thu thập thông tin về nhiệt độ, độ ẩm và gió. Hoạt động này đã dừng hẳn ở Kotzebue, Alaska, do Cơ quan Thời tiết Quốc gia thiếu nhân sự.
Các công viên quốc gia và khu bảo tồn liên bang khác đang cắt giảm giờ làm việc tại những trung tâm tiếp nhận du khách. Theo một email gửi cho các giám sát viên, hơn 700 nhân viên thuộc Sở Công viên đã chấp nhận lời đề nghị nghỉ việc từ chính phủ. Theo nhóm vận động phi lợi nhuận Hiệp hội Bảo tồn Công viên Quốc gia, khoảng 1.000 nhân viên thử việc đã bị sa thải.
Công viên Quốc gia Yosemite ở California bắt đầu nhận đặt chỗ mùa hè cho một số địa điểm cắm trại vào tuần tới, muộn hơn so với bình thường. Họ cho biết có thể bổ sung nhiều địa điểm hơn nếu năng lực hoạt động cho phép. Theo những người am hiểu vấn đề, tình trạng chậm trễ là do tính không chắc chắn về nhân sự.
Mũi Yaquina ở Oregon, khu vực bờ biển thuộc Cục Quản lý Đất đai, đã cắt giảm giờ làm việc, dừng các chuyến tham quan ngọn hải đăng tại đây và có thể đóng cửa bãi biển Cobble nổi tiếng sau khi 3 trên 7 nhân viên thường trực bị sa thải.
"Du khách sẽ nhận thấy các dịch vụ họ nhận được thực sự hạn chế", Sabrina Gorney, 24 tuổi, một trong những nhân viên thử việc ở Mũi Yaquina vừa bị sa thải, cho hay.
Thư chấm dứt hợp đồng của Gorney nói rằng cô không đáp ứng được yêu cầu từ bộ phận. Tuy nhiên, cô đã nhận ba giải thưởng về hiệu suất lao động trong chưa đầy một năm.
Victoria DeLano, 52 tuổi, làm việc với tư cách chuyên gia bình đẳng cơ hội cho Văn phòng Dân quyền (OCR) của Bộ Giáo dục ở Birmingham, Alabama. Bà phụ trách xử lý các cáo buộc phân biệt đối xử tại các trường học ở khu vực đông nam Mỹ.
Khoảng một tháng sau khi bà bị sa thải, các văn phòng OCR tại San Francisco, Philadelphia, Boston, Chicago, Cleveland, Dallas và New York cũng phải đóng cửa do Bộ Giáo dục cắt giảm khoảng một nửa lực lượng lao động.
Đơn khiếu nại chồng chất cùng với việc nhân viên bị quá tải đã làm chậm nỗ lực đảm bảo trẻ em khuyết tật được đến trường tại một văn phòng của họ, DeLano cho hay.
"Những đứa trẻ không thể đến trường cho đến khi có biện pháp nào đó được đưa ra", DeLano nói.
Người phát ngôn OCR cho biết họ có kế hoạch sử dụng nhiều biện pháp linh hoạt hơn để giải quyết các khiếu nại liên quan. "Đội ngũ nhân viên tận tụy tại OCR sẽ thực hiện trách nhiệm theo luật định", Madi Biedermann, phó trợ lý thư ký phụ trách truyền thông của cơ quan này, nói.
Ở nhiều nơi trên đất nước, việc cắt giảm việc làm của chính quyền Trump đã ảnh hưởng đến các dịch vụ và nhóm cử tri mà Tổng thống Trump từng cam kết bảo vệ.
Đứng đầu trong số đó là Bộ Cựu chiến binh, nơi có kế hoạch cắt giảm khoảng 70.000 vị trí và đã sa thải hàng nghìn người. Cơ quan này có khoảng 470.000 nhân viên.
Hai công chức đang làm việc tại Bộ cho biết hiện có rất ít nhân viên xử lý các yêu cầu từ các cựu chiến binh để họ được điều trị thương tích trong quân ngũ và sức khỏe tâm thần.
15 cựu chiến binh vô gia cư đang nhận hỗ trợ tại một trung tâm cộng đồng ở Denver, nhưng hiện không có người hỗ trợ họ về nhà ở, khi nhiều nhân viên bị sa thải, số còn lại phải làm việc quá tải.
"Khi chứng kiến tận mắt, bạn sẽ hiểu rằng việc bổ sung thêm nhiều người trợ giúp, thêm nhiều nhân viên để đảm bảo các cựu chiến binh được chăm sóc là hợp lý", Brett Taylor, 37 tuổi, nhân viên đã bị sa thải khỏi vị trí tìm căn hộ cho các cựu binh, nói.
Một bệnh viện thuộc Bộ Cựu chiến binh tại Detroit đã hủy các chương trình vật lý trị liệu cho bệnh nhân sau khi loạt nhân viên thử việc bị sa thải, trong đó có Kara Oliver, cựu chiến binh hải quân 33 tuổi.
Oliver, người có mức lương khoảng 48.650 USD một năm, chỉ nhận ra mình bị mất việc khi cô đến văn phòng hôm 25/2 và không thể truy cập vào máy tính. Tới ngày 5/3, cô mới nhận được thư chấm dứt hợp đồng, vốn cần để nộp đơn xin trợ cấp thất nghiệp.
"Tôi muốn ở đó để giúp đỡ các cựu chiến binh", cô nói. Nhưng sau những biến động vừa qua, Oliver không biết chắc liệu cô có muốn làm việc trong chính phủ nữa hay không.
"Nó khiến tôi cảm thấy không an toàn", cô cho hay.
Thư ký báo chí Bộ Cựu chiến binh Pete Kasperowicz cho biết cơ quan này đã sa thải 2.400 nhân viên thử việc ở nhiều vị trí, từ chuyên viên quan hệ công chúng, nhà thiết kế nội thất đến nhân viên phụ trách vấn đề đa dạng, công bằng và hòa nhập (DEI). Theo ông, con số trên chỉ chiếm 0,5% lực lượng lao động của Bộ.
"Quan điểm cho rằng những đợt sa thải này đang gây ra vấn đề trên toàn Bộ Cựu chiến binh là sai lầm", ông nói.
Kể từ khi Tổng thống Trump nhậm chức, chính quyền đã cắt giảm hàng loạt cơ quan, nhóm làm việc và nhân viên khác nhau. Những mục tiêu ban đầu là Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) và Cục Bảo vệ Tài chính Người tiêu dùng (CFPB).
CFPB, được thành lập sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, điều tra các khiếu nại của người dân Mỹ về việc ngân hàng tính phí không phù hợp hoặc quảng cáo lãi suất gian dối.
Matthew Pfaff, chánh văn phòng Phòng Phản hồi Người tiêu dùng tại CFPB, cho biết hơn 16.000 khiếu nại đã bị dồn lại khi bộ phận ông phụ trách được lệnh ngừng hoạt động trong nhiều tuần.
Trong số những nhân viên bị sa thải có Milo Chang, 22 tuổi, người gia nhập CFPB hồi tháng 6/2024 thông qua chương trình tuyển dụng những sinh viên tốt nghiệp đại học xuất sắc vào khu vực công, những người có thể đã tìm được công việc khác với mức hấp dẫn ở các công ty tư nhân.
Hồi cuối tuần, anh biết mình sẽ được CFPB tuyển lại do phán quyết từ tòa án, nhưng bày tỏ lo ngại rằng công việc trong tương lai vẫn chưa rõ ràng.
Các cơ quan khác đã cắt giảm nhân viên thử việc với lý do hiệu suất làm việc, nhưng lại không xem xét hiệu quả thực tế của họ.
Traci DiMartini, công chức phụ trách nhân lực tại Sở Thuế vụ (IRS), cho hay phải mất nhiều tuần hoặc nhiều tháng để đánh giá hiệu suất làm việc của 6.700 nhân viên thử việc. Nhưng quá trình này đã không được tiến hành khi bà bị sa thải.
Bà từ chối ký vào thông báo chấm dứt hợp đồng và bị cho nghỉ chờ thanh lý hợp đồng, một phần vì "không phục tùng và không hợp tác với nhân viên DOGE", theo tuyên bố trong đơn kiện gửi lên tòa án của DiMartini.
Keith Camire, 48 tuổi, đã nhận được thông báo chấm dứt hợp đồng. Ông bắt đầu làm việc tại IRS vào tháng 9 năm ngoái để tinh giản chi tiêu cho ban công nghệ thông tin. Camire cho biết các đồng nghiệp của ông hiện phải vật lộn để xử lý lượng công việc dồn lại.
Camire, đến từ Milford, Pennsylvania, nói rằng bản thân đã bỏ phiếu cho ông Trump ba lần. Ông không phản đối việc tinh giản chính phủ, nhưng không đồng tình với việc cắt giảm bừa bãi.
"Công việc này có quan trọng như cảnh sát, lính cứu hỏa hay biên phòng không?", ông nói về vai trò của mình. "Không, nhưng nó rất cần thiết để đảm bảo trách nhiệm giải trình và trách nhiệm tài chính. Đây cũng chính là mục đích DOGE hướng tới".
