Sáng 10/12, Quốc hội chính thức thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục.
Đáng chú ý, kể từ ngày 1/1/2026, học sinh sẽ được miễn phí sách giáo khoa. Đồng thời, toàn quốc sẽ sử dụng thống nhất một bộ sách giáo khoa giáo dục phổ thông.
Nhiều điểm mới về sách giáo khoa
So với luật giáo dục năm 2019, luật giáo dục mới được Quốc hội thông qua có nhiều điểm mới liên quan sách giáo khoa và tài liệu giáo dục địa phương.
Cụ thể, luật mới quy định sách giáo khoa phải cụ thể hóa yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông về mục tiêu, nội dung, phẩm chất và năng lực học sinh; đồng thời định hướng phương pháp giảng dạy, kiểm tra và đánh giá chất lượng.
Nội dung và hình thức trình bày không được mang định kiến về dân tộc, tôn giáo, nghề nghiệp, giới tính, lứa tuổi hay địa vị xã hội. Cùng với đó, sách giáo khoa sẽ được xuất bản dưới nhiều dạng, gồm sách in, sách chữ nổi Braille và sách điện tử.
Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa được thành lập theo từng môn học, hoạt động giáo dục và chịu trách nhiệm về nội dung, chất lượng thẩm định. Bộ trưởng Bộ GD&ĐT sẽ phê duyệt sách giáo khoa sau khi hội đồng quốc gia thẩm định đánh giá đạt yêu cầu; đồng thời ban hành tiêu chuẩn, quy trình biên soạn và chỉnh sửa.
Trước đây, khi sử dụng nhiều bộ sách giáo khoa khác nhau, UBND cấp tỉnh quyết định việc lựa chọn sách giáo khoa sử dụng ổn định trong cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn theo quy định của Bộ GD&ĐT.
Cũng theo luật mới, đối với tài liệu giáo dục địa phương, cơ quan chuyên môn của UBND cấp tỉnh chịu trách nhiệm tổ chức biên soạn, bảo đảm phù hợp đặc điểm văn hóa - xã hội của địa phương.
Hội đồng thẩm định tài liệu do Chủ tịch UBND cấp tỉnh thành lập và chịu trách nhiệm về kết quả thẩm định.
Sau khi được Hội đồng đánh giá đạt, tài liệu sẽ được Chủ tịch UBND cấp tỉnh phê duyệt để sử dụng trong các cơ sở giáo dục phổ thông. Đồng thời, Bộ GD&ĐT sẽ quy định tiêu chuẩn và quy trình biên soạn, chỉnh sửa, thẩm định nhằm thống nhất quản lý đối với loại tài liệu này.
Duy trì miễn học phí
Luật mới cũng đã làm rõ khái niệm học phí, cơ cấu chi phí dịch vụ giáo dục, cùng cơ chế thu - quản lý thu theo lộ trình tính đúng, tính đủ và tăng cường minh bạch.
Theo quy định mới, học phí là khoản tiền người học nộp để chi trả một phần hoặc toàn bộ chi phí của dịch vụ giáo dục, đào tạo. Mức học phí được xác định theo lộ trình bảo đảm chi phí do Chính phủ ban hành; riêng cơ sở giáo dục nghề nghiệp và đại học thực hiện theo Luật Giáo dục nghề nghiệp và Luật Giáo dục đại học.
Chi phí của dịch vụ giáo dục bao gồm tiền lương, chi phí trực tiếp phục vụ dạy học, chi phí quản lý, khấu hao tài sản cố định và các khoản liên quan đến thực hiện chương trình. Mức thu dịch vụ tuyển sinh cũng được xác định theo nguyên tắc tính đúng, tính đủ.
Luật mới quy định trẻ em mầm non, học sinh phổ thông và người học chương trình giáo dục phổ thông trong cơ sở công lập được miễn học phí. Người học tại cơ sở dân lập, tư thục sẽ được Nhà nước hỗ trợ đóng học phí theo mức do HĐND cấp tỉnh quyết định, căn cứ khung học phí do Chính phủ ban hành và không vượt quá mức thu của các cơ sở dân lập, tư thục.
Cơ chế quản lý học phí và các khoản thu dịch vụ giáo dục được phân cấp rõ ràng. Chính phủ quy định khung quản lý chung. HĐND cấp tỉnh quyết định mức học phí cụ thể ở địa phương để làm căn cứ miễn, hỗ trợ học phí.
Trong khi đó, UBND cấp tỉnh quy định cơ chế thu và sử dụng mức thu dịch vụ tuyển sinh, đồng thời quyết định danh mục và mức thu các dịch vụ phục vụ, hỗ trợ hoạt động giáo dục thuộc thẩm quyền địa phương.
Các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, đại học cũng được yêu cầu tự quyết định danh mục và mức thu dịch vụ, trừ trường hợp Nhà nước định giá, nhưng phải công khai theo khóa, cấp học, năm học.
Cơ sở giáo dục dân lập và tư thục được chủ động xác định mức học phí và các khoản dịch vụ bảo đảm bù đắp chi phí và có tích lũy, đồng thời phải công khai đầy đủ học phí và chi phí dịch vụ theo đúng hồ sơ thành lập trường và quy định pháp luật.
Đổi cơ quan cấp bằng tốt nghiệp
Cụ thể, học sinh học hết chương trình giáo dục tiểu học, THCS, đủ điều kiện theo quy định của Bộ GD&ĐT sẽ được hiệu trưởng nhà trường xác nhận học bạ việc hoàn thành chương trình giáo dục tiểu học, chương trình giáo dục THCS.
Trước đây, luật giáo dục 2019 nêu rằng học sinh học hết chương trình THCS đủ điều kiện theo quy định sẽ được người đứng đầu cơ quan chuyên môn về giáo dục thuộc UBND cấp huyện cấp bằng tốt nghiệp.
Tương tự với cấp THPT. Trước đây, học sinh tốt nghiệp THPT sẽ được người đứng đầu cơ quan chuyên môn về giáo dục thuộc UBND cấp tỉnh cấp bằng tốt nghiệp. Còn hiện tại, với luật mới được Quốc hội thông qua, học sinh học hết chương trình giáo dục THPT, đủ điều kiện theo quy định sẽ được dự thi. Nếu đạt yêu cầu, các em được hiệu trưởng nhà trường cấp bằng tốt nghiệp THPT.
Trường hợp học sinh không dự thi hoặc thi không đạt yêu cầu sẽ được hiệu trưởng nhà trường cấp giấy chứng nhận hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông.
Giấy chứng nhận hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông được sử dụng để đăng ký dự thi lấy bằng tốt nghiệp THPT khi người học có nhu cầu hoặc để theo học giáo dục nghề nghiệp và sử dụng trong trường hợp cụ thể theo quy định của pháp luật.
Ngoài những nội dung nêu trên, luật giáo dục mới được Quốc hội thông qua cũng đã sửa đổi, bổ sung nhiều điều khoản so với luật giáo dục cũ, trong đó có nội dung liên quan văn bằng, chứng chỉ; hội đồng trường; cấp phép hoạt động giáo dục, tuyển sinh...
