Thú chơi hoa ngày Tết

Khi những ngày tháng Chạp bắt đầu chạm ngõ, tôi lại nhớ thầy giáo cũ của mình - một trong những người yêu hoa mai say mê nhất mà tôi biết. Tôi nhớ thuở ấy, lũ học trò chúng tôi đều mong chờ Tết về để được đến nhà thầy ngắm cây hoa mai vàng rực bên hiên. Những khi ngồi ngắm hoa mai, thầy thường đọc cho chúng tôi nghe lại bài thơ “Cáo tật thị chúng” của Mãn Giác Thiền Sư đời Nhà Lý: “Xuân khứ bách hoa lạc/ Xuân đáo bách hoa khai/ Sự trục nhãn tiền quá/ Lão tòng đầu thượng lai/ Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận/ Đình tiền tạc dạ nhất chi mai”. Nhà văn Ngô Tất Tố dịch là: “Xuân qua, trăm hoa rụng/ Xuân tới, trăm hoa cười/ Trước mắt, việc đi mãi/ Trên đầu, già đến rồi/ Đừng tưởng xuân tàn hoa rụng hết/ Đêm qua, sân trước một cành mai”.

Về sau, tìm hiểu tôi càng ngộ ra ý tứ dạy dỗ học trò của thầy. Trong văn hóa truyền thống phương Đông, mai là một trong 4 loài cây được xem là tứ quý gồm: tùng, cúc, trúc, mai. Các loài cây này là tượng trưng cho cốt cách tốt đẹp mà con người cần hướng đến. Trong đó, hoa mai là biểu tượng của nghị lực sống mạnh mẽ và kiên cường, vượt qua thời tiết khắc nghiệt của mùa đông giá rét để hồi sinh khi mùa xuân đến. Đó cũng là khí tiết, phẩm chất cần có của một con người luôn sẵn sàng vượt qua nghịch cảnh của cuộc đời để vươn lên. Từ những ý nghĩa ban đầu của người xưa, chưng hoa mai ngày Tết về sau còn thêm nhiều ý nghĩa khác như: mang lại sự may mắn, niềm vui, sự thịnh vượng. Vì thế, hoa mai trở thành lựa chọn của nhiều người trong dịp năm mới.

Thú chơi hoa ngày Tết của người Việt còn có nhiều lựa chọn khác như: đào, cúc, lay ơn, thược dược, thủy tiên… Trong đó, phổ biến, được lựa chọn nhiều hơn cả là hoa đào. Theo quan niệm của người Việt, hoa đào có khả năng xua đuổi tà ma, tạo nguồn cảm hứng mới, hứa hẹn mang lại sức khỏe và bình an cho tất cả thành viên trong gia đình trong năm mới.

Tùy sở thích, nhiều người lại có những lựa chọn về loại và kiểu dáng khác nhau. Người thì thích một cây đào bích, đào thắm, người lại ưa vẻ mong manh của những cánh đào phai; người thích những cây được uốn tỉa tỉ mỉ, người lại mê dáng vẻ tự nhiên… Và, để thỏa mãn thú chơi hoa của mình, nhiều người bỏ ra rất nhiều thời gian để đến tận các vườn đào, “tầm” cho bằng được những cây đào, cành đào ưng ý nhất. Người ít có điều kiện hơn thì đặt hàng cho các thương lái, hẹn ngày hoa về để chọn lựa.

Ngoài việc đến các vườn cây cảnh để chọn cho mình những loài cây, hoa yêu thích mỗi dịp Tết, nhiều người dành thời gian, công sức tự mình trồng, chăm sóc các loại hoa. Để có một cây mai, cây đào, giỏ thủy tiên, thược dược... tô điểm thêm hương vị Tết cho ngôi nhà của mình, quá trình “chơi hoa” cũng lắm công phu.

Anh Trần Đình Phong (phường Trần Phú, TP Hà Tĩnh) cho biết: “Tôi có sở thích đặc biệt dành cho mai vàng. Hoa mai nở rực không gian từ trước ngõ vào đến trong nhà mang lại không khí Tết ấm cúng, thịnh vượng và tạo cảm hứng tươi mới, động lực cho tôi và các thành viên gia đình đón chào mùa xuân với nhiều hy vọng thành công. Vì vậy, nhiều năm nay, tôi đã trồng và chăm sóc hơn chục cây mai trong vườn và trước vỉa hè gia đình mình. Quá trình trồng mai, tôi đã lên mạng tìm hiểu kiến thức, đi đến các vườn mai học kỹ thuật rồi tự áp dụng, từ đó tích lũy kinh nghiệm… Các công đoạn chăm sóc rất tỉ mỉ, đòi hỏi người chơi phải sát sao mỗi ngày. Tuy nhiên, không phải năm nào cũng thành công. Năm nay, thời tiết khá tốt, thời điểm này, các cây mai của gia đình tôi đã bắt đầu nhú nụ, hứa hẹn sẽ bung hoa vào đúng tết Nguyên đán”.

Một trong những loại hoa được xem là “khó chơi” dịp Tết là hoa thủy tiên - với vẻ đẹp tao nhã và biểu tượng mang lại may mắn, tài lộc và thịnh vượng. Để tạo được một chậu thủy tiên ưng ý trong ngày Tết, đầu tháng Chạp, người chơi đã bắt đầu chuẩn bị củ thủy tiên, củ phải được gọt vỏ một cách cẩn thận mới cho ra được thành phẩm ưng ý. Cách đặt dao, tỉ mỉ đi đường dao nông sâu, ngắn dài đều theo chủ ý của người chơi. Việc tỉa củ sẽ quyết định hình dáng của rễ cây, của hoa và mỗi năm, những người đam mê thủy tiên lại tự đặt ra cho mình những yêu cầu khác nhau để điều khiển tay dao.

Dẫu khó nhưng những ai đã đam mê rồi thì đều bị nghiện. Họ có thể chơi thêm đào, thêm mai nhưng nếu không có thủy tiên, khi thì với họ mùa xuân như chưa trở về. Thậm chí, có những người Việt mê thủy tiên, khi định cư ở nước ngoài vẫn còn đặt mua củ thủy tiên từ trong nước để thỏa mãn thú chơi hoa của mình ở xứ người.

Thược dược cũng là một loài hoa được người nhiều người ưa chuộng trong ngày Tết. Loài hoa này có nhiều sắc màu và ý nghĩa như biểu tượng của sự sum vầy và đoàn viên, may mắn và thịnh vượng, tình yêu và hạnh phúc, sự kiên trì, mạnh mẽ… Với thời gian sinh trưởng từ lúc gieo trồng đến ra hoa khoảng 50-60 ngày, yêu cầu người trồng phải tiến hành ươm củ hoặc gieo hạt khoảng cuối tháng 8-10 âm lịch, để hoa nở đúng dịp xuân về.

Tương tự, hoa lay ơn (dơn) với ý nghĩa thể hiện sự cá tính, sự chân thành, lòng say mê và không bao giờ từ bỏ đồng thời có tác dụng trừ tà, xua đuổi điềm xấu và mang lại điềm lành, bình yên mang lại may mắn và giàu sang cho gia chủ. Vì vậy, nhiều người chọn lay ơn làm hoa trang trí ngày Tết. Thời vụ gieo trồng để hoa nở đúng dịp Tết cổ truyền là từ tháng 11 âm lịch. Để lay ơn sinh trưởng tốt, hoa đẹp, ngoài căn đúng thời điểm, việc chọn giống phải kỹ lưỡng, nên chọn loại củ có kích thước và màu sắc đồng đều, không bị sứt sẹo hay móp méo, củ có mầm và nốt rễ khỏe để tăng tỉ lệ sống cao…

Ngoài những loài hoa Tết truyền thống, ngày nay, người Việt nói chung và Hà Tĩnh nói riêng còn chơi nhiều loại cây, hoa khác như: cây hạnh phúc, thiết mộc lan, trà my, kim ngân, hoa hồng, cây quất… Sự đa dạng về chủng loại cây, loại hoa mang lại không gian xanh tươi nhiều sắc màu cho căn phòng, khoảng sân của mỗi gia đình khi tết đến, xuân về. Tất cả đều mang lại những giá trị tinh thần mà mỗi người đều hướng đến, đó là cầu mong cho bản thân, gia đình và xã hội một năm mới bình an, đủ đầy, nhiều may mắn, thành công và hạnh phúc.

Với người Việt, tết Nguyên đán là ngày lễ quan trọng nhất trong năm, là thời khắc đánh dấu sự chuyển giao của năm cũ sang một năm mới với tràn đầy hy vọng về cuộc sống ngày thêm no ấm, đủ đầy. Chơi hoa, cây cảnh ngày Tết góp phần tô điểm cho Tết cổ truyền dân tộc thêm nhiều sắc màu, thể hiện nét văn hóa truyền thống, mang phong vị lạc quan, luôn phấn đấu hướng tới những giá trị tốt đẹp nhân văn.