Hướng dương còn có tên khác là cây Quỳ, Thiên quỳ tử (hạt).
Tên khoa học: Helianthus annuus L., họ Cúc (Asteraceae).
Cây hướng dương có nguồn gốc từ Mehico, được di thực sang châu Âu. Bộ phận dùng làm thuốc là rễ, thân, lá, hoa và hạt.
Các bộ phận của cây hướng dương đều là vị thuốc trị bệnh.
Thành phần hóa học của hướng dương
Hạt hướng dương : Có 2 phần, vỏ hạt và nhân.
Vỏ hạt chiếm 33 – 55% hạt, có 34,6% cellulose, 28,6% pentosan, 4,8% protein thô, 26,9% lignin. Vỏ hạt khô cho alcol methylic 1,17%, aceton 0,15%, acid toàn phần 4,38%, acid formic 0,39%.
Nhân hạt có 13,81% proteion, 22,2 – 36,5% dầu béo, tro 2,6 – 4,1%.
Hoa chứa β-caroten, cryptotxanthin, taraxanthin, lutein, quercimeritrin. Đế hoa giàu pectin (23%)
Lá chứa acid ascorbic 92,2 - 156,3 mg/100g (dược liệu tươi), carotene 0,111% (dược liệu khô). Ngoài ra còn có acid citric, acid malic, acid lactic, succinic, lumaric…
Công dụng của cây hướng dương
Cụm hoa trị tăng huyết áp , đau đầu choáng váng, ù tai, đau răng, đau bụng, đau gan, đau khớp, đau bụng kinh: Ngày 30 – 90g, sắc uống.
Rễ và lõi thân chữa đau đường tiết niệu, sỏi tiết niệu, đau dạ dày, đái dưỡng chấp, chữa ho, viêm phế quản: Ngày 15 – 30g, sắc uống.
Lá chữa sốt, sốt rét: Ngày 20 – 40g, sắc uống.
Hạt hướng dương dùng khi chán ăn, người mệt mỏi, kiết lỵ ra máu, sởi phát ban không đều: Ngày 20 – 40g, rang ăn.
Dầu hướng dương được sử dụng làm dầu ăn (nhưng nó không tốt cho tim mạch như dầu ô liu), dùng để bôi trơn.
Bài thuốc chữa bệnh có hướng dương
Chữa tăng huyết áp: Cụm hoa hướng dương 60g, râu ngô 30g. Sắc uống thay trà mỗi ngày.
Hoặc: Hoa hướng dương 60g, râu ngô 30g, đường đỏ 10g. Hoa hướng dương và râu ngô sắc lấy 200ml, cho đường vào quấy đều chia ba lần uống trong ngày. Uống ba đợt, mỗi đợt 10 ngày, giữa các đợt cần nghỉ là 5 ngày.
Chữa sốt rét: Cánh hoa hướng dương phơi khô hãm nước uống thay trà.
Hoa hướng dương khô sắc hãm uống thay trà chữa sốt rét, đái tháo đường, tăng huyết áp.
Chữa đầu choáng mắt hoa, đau đầu khó chịu, mặt má sưng đau, ngực đầy, ngắn hơi...: Hoa hướng dương 15 – 20g, sắc uống.
Chữa chứng mờ mắt: Đài hoa hướng dương 1 cái, đập vào 1 quả trứng gà, đổ thêm nước nấu chín nhừ, ăn cái uống nước.
Chữa đau đ ầu, chóng mặt, mệt mỏi: Nhân hạt hướng dương 20-30g sắc nước uống.
Chữa hen suyễn : Đài hoa hướng dương tươi 30-50g sắc kỹ lấy nước uống.
Trị ho, đờm suyễn, nhuận phế (chữa ho gà), thông yết hầu, đẹp nhan sắc: Hoa hướng dương từ 1 - 2 đóa, thêm đường phèn sắc uống.
Nhân hạt hướng dương sắc nước uống chữa đau đầu, chóng mặt, mệt mỏi.
Chữa viêm dạ dày - tá tràng: Rễ hướng dương 15-20g, tiểu hồi hương 10g, sắc uống.
Chữa táo bón: Rễ cây hướng dương tươi 15-20g rửa sạch, vắt lấy nước pha với mật ong uống.
Chữa chứng nổi mề đay, dễ cảm phong hàn, da dẻ quá mẫn cảm, phong chẩn nổi cục: Hoa hướng dương 15g, hoa mào gà trắng 10g, lá tử tô 20g. Sắc uống thay trà (có thể thêm đường phèn lượng thích hợp).
Chữa viêm khớp, vô danh ủng thống (phù thũng không rõ nguyên nhân), viêm tuyến vú: Hoa hướng dương lượng thích hợp sắc đặc thành dạng cao, đắp vào chỗ đau.
Chữa nhức răng: Đài hoa hướng dương 1 cái, rễ câu kỷ 1 nhúm, luộc chung với 1 quả trứng gà, khi trứng chín bóc bỏ vỏ, dùng tăm đâm vào phần lòng đỏ trứng cho ngấm thuốc rồi nấu tiếp 1 lúc thì vớt trứng ăn.
