Câu chuyện về truyền thống hiếu học của dòng họ Nguyễn Khắc vẫn luôn là niềm tự hào cho cháu con hôm nay.
Cùng với công tác chuẩn bị cho lễ tế họ trong mùa Vu Lan báo hiếu, những ngày này, Ban Khuyến học dòng họ Nguyễn Khắc ở xã An Hòa Thịnh (Hương Sơn) cũng đang chuẩn bị kế hoạch lễ phát thưởng cho con cháu trước thềm năm học mới. Cũng trong dịp này, câu chuyện về lịch sử dòng họ có truyền thống khoa bảng lại được các bậc cao niên hồi tưởng và kể cho thế hệ cháu con với niềm tự hào dâng trào.
Dòng họ Nguyễn Khắc có xuất xứ từ đất kinh kỳ Thăng Long, trải qua những biến cố lịch sử, các bậc tiền nhân đã chọn mảnh đất Hương Sơn để an cư, lạc nghiệp. Dù ở đâu, thời đại nào, dòng họ Nguyễn Khắc vẫn luôn lấy học vấn, lễ nghĩa làm trọng. Từ bậc thủy tổ đại khoa Nguyễn Khắc Văn đỗ Tiến sĩ năm 1628, đến những năm đầu thế kỷ XX là cả một hành trình dài của dòng họ ghi danh nhiều bậc cao khoa.
Ông Nguyễn Xuân Tùng - Trưởng ban Khuyến học dòng họ Nguyễn Khắc tự hào: “Kế thừa truyền thống hiếu học của cha ông, việc xây dựng quỹ khuyến học để động viên con cháu trong học tập luôn được chúng tôi đặt lên hàng đầu. Trước thời Pháp thuộc, dòng họ đã có trường họ, ruộng họ để tạo điều kiện cho con cháu ăn học. Đến năm 1995, sau khi Tiến sĩ Nguyễn Khắc Mừng đặt nền móng cho công tác khuyến học dòng họ, hoạt động này ngày càng bài bản. Đến nay, quỹ khuyến học do con cháu đóng góp luôn duy trì trên 100 triệu đồng. Mỗi năm vào dịp rằm tháng Bảy, ngoài lễ báo công với tổ tiên, chúng tôi đã trích kinh phí để phát thưởng cho các cháu”.
Sự động viên của quỹ khuyến học dòng họ Nguyễn Khắc là động lực, khích lệ cháu con không ngừng cố gắng trong học tập.
Con cháu đông, trung bình mỗi năm có khoảng 200 cháu được khen thưởng, nên việc thống kê được các cụ trong họ tộc thực hiện bài bản, cẩn thận. Bởi ai cũng biết rằng, phần thưởng tuy nhỏ nhưng có ý nghĩa lớn trong việc động viên, khích lệ, tạo động lực cho cháu con bước vào năm học mới.
Cháu Nguyễn Khắc Tiến Sang - học sinh lớp 6, Trường THCS Nguyễn Khắc Viện (xã An Hòa Thịnh) chia sẻ: “Phần thưởng của dòng họ là động lực để chúng cháu không ngừng nỗ lực hơn trong học tập và rèn luyện để mỗi năm đều được báo công tại nhà thờ”.
Ban khuyến học dòng họ Võ (họ Vũ) ở xã Vượng Lộc rà soát lại nguồn quỹ để chuẩn bị cho đợt trao thưởng trong năm học mới.
Những ngày này, tại nhà thờ tổ của dòng họ Võ (họ Vũ) ở xã Vượng Lộc (Can Lộc), các cụ cao niên cũng tổ chức hội ý, rà soát lại quỹ khuyến học để chuẩn bị cho đợt trao thưởng vào dịp rằm tháng Bảy.
Ông Võ Cẩn - Trưởng ban Khuyến học dòng họ Võ cho biết: “Dòng họ chúng tôi có bề dày truyền thống hiếu học và khoa bảng với 4 danh nhân, trong đó, Hoàng giáp Vũ Diệm còn được mệnh danh là người thầy nổi tiếng ở Kinh thành Thăng Long thế kỷ XVIII. Phát huy truyền thống ấy, những năm qua, công tác khuyến học, khuyến tài luôn được dòng họ đặc biệt quan tâm. Việc xây dựng quỹ khuyến học đã trở thành ý thức tự giác của con cháu gần xa trong mỗi dịp lễ tết hay giỗ tổ…”.
Các bậc cao niên trong dòng họ Võ kính cẩn dâng lên bàn thờ tổ nén hương thơm để báo cáo công tác khuyến học khuyến tài sau mỗi năm hoạt động.
Thông qua hoạt động quyên góp, ủng hộ của con cháu, đến nay, Quỹ Khuyến học của dòng họ Võ có gần 80 triệu đồng. Mức thưởng cho con cháu cũng được căn cứ vào thành tích khác nhau. Ngoài ra, các con cháu gia đình có hoàn cảnh khó khăn trong họ tộc cũng được nhận quà khuyến học.
Khát vọng lập thân, lập nghiệp bằng con đường kiến thức mà thế hệ đi trước kỳ vọng, gửi gắm vào thế hệ cháu con đã thúc đẩy phong trào khuyến học của các dòng họ trên địa bàn Hà Tĩnh ngày càng phát triển.
Đến nay, Hà Tĩnh có gần 5.600 dòng họ thành lập ban khuyến học. Qua theo dõi, các ban khuyến học dòng họ duy trì tốt các hoạt động khuyến học, khuyến tài.
Theo đó, việc gây quỹ cũng đã trở thành nền nếp, trách nhiệm của mỗi gia đình, cá nhân. Gắn việc tổ chức tế họ hằng năm với hoạt động vinh danh, phát thưởng cho con cháu có thành tích học tập tốt, trung bình mỗi năm có hàng chục nghìn học sinh trên toàn tỉnh được nhận quà khuyến học từ các dòng họ trước năm học mới.
