Bà Lê Thị Thuẩn (xóm Tân Tiến - Kỳ Thượng) cho biết: “Chừng này năm ngoái, vườn quýt của nhà tôi quả chín bạt ngàn, thu hoạch không kịp. Năm nay thì tìm đỏ mắt mới được ít cây có quả, mà lượng quả cũng chẳng đáng là bao”.
Vườn quýt hơn 2.500 gốc của gia đình bà Thuẩn không đậu được mấy quả
Hơn 2.500 gốc quýt tại trang trại của gia đình bà Thuẩn năm ngoái cho xấp xỉ 6 tấn quả, thương lái mua tận vườn. Đối với những quả chất lượng kém hơn sẽ được bóc ra lấy vỏ và hạt bán riêng. Cả trái cả vỏ, gia đình bà Thuẩn thu về xấp xỉ khoảng 80 triệu đồng.
Nhưng niềm vui đó năm nay những hộ trồng quýt như gia đình bà Thuẩn không được hưởng. Vườn quýt rộng 4ha chỉ lác đác quả. “Quy luật của quýt khốp là năm được mùa sai quả thì năm sau sẽ ít quả hơn, nhưng cũng ít thấy năm nào mất trắng như năm nay” - bà Thuẩn cho biết.
Nếu năm ngoái vườn cây trĩu quả thì năm nay, những chùm quả như thế này rất hiếm thấy
Cũng chung tình trạng mất mùa như vườn quýt bà Thuẩn, trên 5.000 gốc của gia đình ông Võ Văn Minh (thôn Tiến Quang - xã Kỳ Thượng) năm nay cũng không đậu quả. Ông Minh cho biết: “Mọi năm, quýt chín ngập vườn, chúng tôi phải huy động người nhà, thuê thêm người dân địa phương thu hoạch quả, bóc vỏ quýt để kịp giao cho thương lái. Nhưng năm nay gần như không có mấy”.
Các hộ dân cho biết, năm ngoái giá quýt tại vườn khoảng 17 nghìn đồng/kg, ngoài bán cho thương lái thì bà con còn mang ra chợ bán lẻ. Năm nay thương lái đến đặt tận vườn với giá 27 nghìn đồng/kg nhưng các nhà vườn vẫn không có nguồn cung.
Năm nay, hầu hết các hộ trồng quýt ở Kỳ Thượng đều trong tình trạng “chỉ thấy lá mà không có quả”
Quýt khốp Kỳ Thượng từ lâu được biết đến là một giống quýt khá đặc biệt. Như tên gọi - quýt khốp có đặc điểm là to hơn quýt thường, da sần sùi, phần đuôi lõm và chuyển sang màu đỏ trước khi chín đều.
Khi chưa chín hẳn, quýt có vị rất chua nhưng quýt chín đúng độ sẽ có vị ngọt đậm, thanh chua và rất thơm. Vỏ quýt khốp khá dày, chứa nhiều tinh dầu, có giá trị trong sản xuất dược liệu và được người dân ưa dùng để chế biến thức ăn.
Vỏ quýt khốp rất có giá trị cho sản xuất dược liệu
Gọi là quýt Kỳ Thượng nhưng không phải vùng nào ở Kỳ Thượng cũng có thể trồng được quýt khốp, hoặc trồng thì cũng còi cọc, quả không sai. Chỉ một số vùng đạt được các yếu tố về thổ nhưỡng, truông gió, mạch nước… như thôn Tân Tiến, Tiến Vịnh, Tiến Quang, Tiến Thượng... mới cho những vườn quýt chất lượng, giá trị kinh tế cao.
Chủ tịch UBND xã Vũ Trung Tiến cho biết: “Kỳ Thượng là xã miền núi nên diện tích trồng lúa và cây màu không lớn, chủ yếu là trồng cây ăn quả có múi, trong đó, diện tích trồng quýt khốp khoảng 70 ha. Bên cạnh chủ trương hỗ trợ của tỉnh, huyện thì chính quyền địa phương cũng khuyến khích người dân duy trì và phát triển loại cây này”.
Quýt khốp là đặc sản có từ đời cha ông
Quýt khốp là đặc sản có từ đời cha ông, ngoài giá trị kinh tế còn mang giá trị văn hóa truyền thống của địa phương. Thế nên, dù được mùa hay mất mùa thì người Kỳ Thượng vẫn chăm sóc và gìn giữ loại cây này.