Đất bãi ven sông Lam bị sạt lở nghiêm trọng không chỉ mất đất sản xuất của hàng trăm hộ dân thôn Đại Châu, xã Tùng Châu mà còn đe dọa đến nhà cửa và tính mạng của các hộ dân
Xã Tùng Châu có gần 2,5 km sông Lam đi qua địa bàn 3 thôn: Đại Châu, Diên Phúc, Văn Khang nhưng mới chỉ có 1,5 km bờ sông được xây dựng kè chống sạt lở. Tuy nhiên, hệ thống kè này (xây dựng từ năm 2008) không được tu bổ thường xuyên, bị tác động của dòng chảy nên sụt lún phần móng, thân kè nhiều đoạn bị cuốn trôi.
Vì vậy, tình trạng "sông lấn" diễn ra khá nghiêm trọng, nhất là ở thôn Đại Châu với diện tích đất ven sông bị sạt lở và dòng nước xâm lấn khoảng 20.000 m2.
Hơn 300m kè chống sạt lở đã bị các đợt lũ năm 2020 cuốn trôi.
Thôn Đại Châu (xã Tùng Châu) hiện có trên 162 hộ, với trên 500 nhân khẩu nằm sát bờ sông Lam đều đang đối mặt với tình trạng sạt lở. Tuyến bờ sông đi qua địa bàn thôn có chiều dài trên 1,5 km đã được xây bờ kè. Tuy nhiên, nhiều đoạn kè đã bị bị sụt lún, không đủ sức chống chọi. Có nhiều đoạn, sông lấn sâu vào bờ khoảng 50m.
Đoạn kè này bị các đợt lũ năm 2020 đánh sập và cuốn trôi gây sạt lở đất sản xuất và đất ở của hàng trăm hộ dân ven sông Lam.
Ông Phan Minh Tú - thôn Đại Châu, xã Tùng Châu lo lắng: Sống dọc bờ sông Lam, mấy năm nay, người dân chúng tôi luôn cảm thấy hết sức bất an do tình trạng sạt lở ngày càng nghiêm trọng. Qua mỗi năm, diện tích bãi bồi ven sông Lam càng bị thu hẹp lại. Đặc biệt là sau các đợt mưa lũ năm 2020, dòng nước đã lấn vào bờ hơn 50m. Trước đây, từ nhà tôi ra sông cách chừng 100m, nhưng giờ chỉ còn khỏang 30m. Nếu không có biện pháp khắc phục kịp thời, chỉ vài đợt mưa lũ nữa thôi, sạt lở sẽ vào tận nhà.
Sau khi cuốn trôi kè, nước lũ đã làm sạt lở hàng chục ngàn m2 đất sản xuất nông nghiệp của các hộ dân thôn Đại Châu, xã Tùng Châu.
Tình trạng sông Lam xâm thực ở thôn Đại Châu không chỉ diễn ra vào mùa mưa lũ, mà hàng ngày, vào mỗi lần thủy triều lên xuống, hàng chục m3 đất đá ven bờ đều bị cuốn. Sạt lở bờ sông diễn ra nghiêm trọng hơn trong 3 năm trở lại đây, nhất là sau các đợt lũ lụt năm 2020, làm mất nhiều diện tích đất thổ cư, đất vườn, đất ở của hàng trăm hộ dân.
Khu vực này, trước đây là một bãi đất rộng khoảng 3 ha nhưng sau 3 năm (2018 - 2020), tình trạng như thế này.
Ông Đậu Thanh Tịnh - Phó Chủ tịch UBND xã Tùng Châu cho biết: Xã Tùng Châu nằm giữa 2 dòng sông Lam và Sông la với tổng chiều dài các tuyến bờ sông là gần 5 km. Hiện, tình trạng sạt lở diễn ra ở tất cả các tuyến sông nhưng tuyến sông Lam đi qua thôn Đại Châu, Văn Khang và Diên Phúc là cấp bách nhất.
Điều mà người dân nơi đây lo lắng là đoạn kè này sẽ bị cuốn trôi trong mùa mưa lũ sắp tới.
Nguyên nhân gây sạt lở là do biến đổi khí hậu, tác động của tự nhiên làm thay đổi dòng chảy khiến dòng sông ngày càng lấn sâu vào bờ. Bên cạnh đó, tình trạng khai thác cát trái phép cũng gây tác động không nhỏ đến dòng chảy.
Thời gian gần đây, chính quyền địa phương và các lực lượng chức năng đã tăng cường đấu tranh ngăn chặn nên đã hạn chế được nhiều. Tuy nhiên, việc giải quyết triệt để vẫn gặp nhiều khó khăn vì đây là địa bàn giáp ranh giữa Nghệ An và Hà Tĩnh nên khi phát hiện đối tượng khai thác cát trái phép cũng rất khó xử lý.
Sông lấn vào đất liền, cách hộ dân gần nhất là 30m
“Để ngăn chặn tình trạng bờ sông bị xâm thực, người dân Tùng Châu cần lắm tuyến bờ kè bền vững nhưng xã không đủ “sức” và “lực”. Vì vậy, địa phương rất mong muốn các cấp ngành có sự quan tâm đầu tư thỏa đáng, khắc phục sạt lở để Nhân dân yên tâm sinh sống” - Phó Chủ tịch UBND xã Tùng Châu Đậu Thanh Tịnh trăn trở.