Ngày 17/10 vừa qua, sau khi tan học, 2 học sinh Trường THPT Đặng Thai Mai (xã Quảng Bình - tỉnh Thanh Hóa) xẩy ra xô xát tại trạm xăng, trong lúc bị rượt đuổi, một học sinh đã dùng hung khí đâm bạn, khiến nạn nhân gục tại chỗ.
Hiện trường nơi nam sinh lớp 12 - Trường THPT Đặng Thai Mai (xã Quảng Bình - tỉnh Thanh Hóa) bị bạn cùng trường đâm tử vong. Ảnh cắt từ clip
Chưa đầy 2 tuần sau, ngày 31/10, tại Trường Cao đẳng Nông nghiệp Thanh Hóa, một nam sinh lớp 10 - hệ giáo dục thường xuyên, bị nhóm học sinh lớp 11 cùng trường hành hung ngay trong giờ ra chơi. Dù được đưa đi cấp cứu nhưng em đã tử vong sau 5 ngày điều trị.
Khi dư luận chưa hết bàng hoàng vì những vụ án mạng liên tiếp xẩy ra mà nguyên nhân chỉ xuất phát từ những mâu thuẫn nhỏ trong trường học thì ngày 5/11, tại phường Yên Bái, tỉnh Lào Cai tiếp tục xẩy ra vụ việc một nam sinh lớp 8 hành hung, đâm bạn nhiều nhát, đẩy xuống hồ rồi thản nhiên bỏ đi.
Còn tại Hà Tĩnh, chiều ngày 12/11 vừa qua, Viện kiểm sát Nhân dân Khu vực 1 Hà Tĩnh đã phê chuẩn quyết định khởi tố bị can và lệnh bắt tạm giam đối với Lê Văn Phương, sinh năm 2007, trú tại xã Cẩm Lạc về tội cố ý gây thương tích.
Theo kết quả điều tra, ngày 24/9, Phương và một nam sinh lớp 9 của Trường THCS Minh Lạc (xã Cẩm Lạc) xảy ra mâu thuẫn. Phương đã dùng gậy gỗ đánh nam sinh gây thương tích nặng dẫn đến tử vong sau nhiều ngày nhập viện.
Những vụ bạo lực học đường nghiêm trọng kể trên với các hành động tiêu cực như: xô xát, ẩu đả, sử dụng hung khí và thậm chí gây thương vong cho những người xung quanh không chỉ là hành động bột phát mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về tình trạng khủng hoảng sức khỏe tâm lý của học sinh. Những hành động tiêu cực đó về bản chất, là biểu hiện của các vấn đề tinh thần bị dồn nén, thiếu kiểm soát, không được hỗ trợ giải quyết mâu thuẫn một cách tích cực.
Chị Nguyễn Thị Thủy - Huấn luyện viên tâm lý, kỹ năng NLP (phường Thành Sen) phân tích: “Tuổi dậy thì là giai đoạn các em có nhiều biến động mạnh mẽ cả về thể chất lẫn tâm lý. Các em bắt đầu hình thành cái tôi cá nhân, muốn khẳng định bản thân, nhưng lại thiếu kỹ năng kiểm soát cảm xúc và giải quyết mâu thuẫn. Nếu không được gia đình và nhà trường quan tâm, phát hiện sớm những dấu hiệu bất ổn như thu mình, dễ cáu gắt hay bốc đồng, các em rất dễ rơi vào trạng thái nổi loạn, dẫn đến những hành vi lệch chuẩn như ẩu đả, đánh nhau hoặc phản ứng tiêu cực với người xung quanh. Thực tế cho thấy, nhiều vụ việc đáng tiếc xảy ra không chỉ vì bộc phát tức thời, mà còn là hậu quả của quá trình dồn nén tâm lý kéo dài mà không được chia sẻ, tư vấn kịp thời.”
Từ những câu chuyện thương tâm trên cho thấy, người lớn không phải lúc nào cũng kịp thời nhận ra những biểu hiện bất thường trong sức khỏe tinh thần của học sinh. Kinh nghiệm thực tiễn nếu được lắng nghe, thấu hiểu và hỗ trợ đúng lúc, học sinh hoàn toàn có thể thay đổi và chuyển hóa các hành vi tiêu cực. Trường hợp em Lê Khắc Thành Đạt (lớp 11A11, Trường THPT Thành Sen, phường Trần Phú) là một ví dụ điển hình.
Sau khi bị ở lại lớp, Đạt đã rơi vào trạng thái chán nản, thu mình, thậm chí hay quậy phá. Nhờ sự can thiệp kịp thời của giáo viên chủ nhiệm và tổ tư vấn tâm lý nhà trường, Đạt đã được trò chuyện, chia sẻ và định hướng lại. Từ một học sinh có biểu hiện tiêu cực, em đã trở nên tự tin, hòa đồng và tích cực tham gia hoạt động khác của nhà trường.
Cô Nguyễn Thị Lệ Hằng - thành viên Tổ Tư vấn học đường và công tác xã hội Trường THPT Thành Sen chia sẻ: “Lúc đầu, em Đạt rất khép kín, lên lớp thường xuyên đeo khẩu trang và nằm ngủ trong các tiết học. Khi bị nhắc nhở, em phản ứng khá mạnh. Trong các giờ đứng lớp, tôi đã chủ động tiếp cận, chọn cách trò chuyện, động viên từng chút một. Khi cảm nhận được sự quan tâm, em dần cởi mở hơn, thay đổi và chủ động hơn trong học tập”.
Để góp phần xây dựng môi trường học đường lành mạnh, các trường học trên địa bàn đã triển khai nhiều hoạt động tư vấn học đường với nhiều hình thức linh hoạt và gần gũi với học sinh. Bên cạnh các buổi tư vấn trực tiếp tại phòng tư vấn, nhiều trường còn xây dựng kênh tư vấn gián tiếp qua các trang mạng nội bộ, hòm thư điện tử, đường dây nóng, câu lạc bộ kỹ năng sống, giúp học sinh có thể dễ dàng chia sẻ những vấn đề thầm kín mà không ngại ngần.
“Nhà trường đã lập nhóm Zalo, hộp thư “Điều em muốn nói” và chatbox trên fanpage của tổ tư vấn, nơi các em có thể nhắn gửi những điều khó nói bằng sự ẩn danh và thoải mái nhất. Chúng tôi còn thường xuyên phối hợp với phụ huynh, giúp họ hiểu rõ hơn về tâm lý lứa tuổi, từ đó đồng hành cùng nhà trường trong việc tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ tinh thần cho học sinh”, cô Trần Thị Sen - Tổ phó Tổ Tư vấn học đường và Công tác xã hội Trường THPT Hồng Lĩnh cho biết.
Sự đồng hành của thầy cô đã giúp các em học cách kiểm soát cảm xúc, giải tỏa những căng thẳng, những vấn đề mà bản thân đang gặp phải. Em Nguyễn Phương Ngọc (lớp 11A3, Trường THPT Hồng Lĩnh) chia sẻ: “Trước đây, khi gặp áp lực học tập hay mâu thuẫn với bạn bè, em thường giữ trong lòng nên lúc nào cũng thấy mệt mỏi, dễ cáu gắt. Từ khi biết đến tổ tư vấn học đường, em mạnh dạn tìm đến để được lắng nghe và chia sẻ. Các thầy cô giúp em hiểu rõ nguyên nhân, hướng dẫn cách giải tỏa căng thẳng và ứng xử khéo léo hơn trong các mối quan hệ”.
Trên thực tế, công tác tư vấn học đường ở các nhà trường vẫn đang đối mặt với không ít khó khăn. Ở nhiều trường học, giáo viên kiêm nhiệm công tác tư vấn nên chưa được đào tạo chuyên sâu về tâm lý học đường; trong khi đó, cơ sở vật chất, phòng tư vấn, tài liệu, công cụ hỗ trợ còn hạn chế. Bên cạnh đó, nhận thức của phụ huynh và học sinh về vai trò của tư vấn tâm lý vẫn còn chưa đầy đủ.
TS. Đoàn Minh Điền - Hiệu trưởng Trường THPT Thành Sen (phường Trần Phú) cho biết: “Nhiều em còn e ngại khi chia sẻ, sợ bị đánh giá; trong khi đó, một số phụ huynh vẫn xem vấn đề tâm lý là ‘nhạy cảm’, chưa thật sự quan tâm hoặc phối hợp chặt chẽ với nhà trường. Một khó khăn nữa là tác động tiêu cực từ mạng xã hội – nơi học sinh dễ bị cuốn vào những thông tin sai lệch, so sánh, áp lực hình ảnh hay bị ảnh hưởng bởi các trào lưu lệch chuẩn”.
Dù còn những khó khăn nhất định, nhưng với sự quan tâm sát sao của ngành giáo dục, cùng sự đồng hành của gia đình và xã hội, công tác tư vấn học đường trong các nhà trường đang từng bước trở thành điểm tựa tinh thần vững chắc cho học sinh. Đây không chỉ là nơi các em được lắng nghe, chia sẻ và tháo gỡ khó khăn, mà còn là một phần quan trọng trong việc hình thành nhân cách, kỹ năng sống và phát triển toàn diện, góp phần xây dựng xây dựng một môi trường học đường an toàn, thân thiện và không bạo lực.
